به فرآیند معاینه و بررسی داخل پس‌روده و انجام اقدامات تشخیصی و درمانی با دستگاه پس‌روده‌بین، پس‌روده‌بینی یا کولون‌بینی یا کولونوسکوپی اطلاق می شود. در طی این بررسی روده فرد از نظر وجود هرگونه بیماری بررسی می شود. یک لوله طولانی و انعطاف پذیر (کولونوسکوپی) به درون روده هدایت شده و پزشک با یک دوربین ریز که در نوک آن قرار گرفته روده فرد را مورد ارزیابی قرار می دهد.
در صورت لزوم، پولیپ ها یا انواع دیگر بافت غیر طبیعی می توانند در طول کلونوسکوپی از طریق لوله کولونوسکوپ خارج شوند. نمونه های بافتی (بیوپسی) نیز می توانند در طول کلونوسکوپی گرفته شوند.
چرا کولونوسکوپی انجام می شود؟
به دلایل زیر پزشک ممکن است کولونوسکوپی را به شما توصیه کند:
- بررسی علائم و نشانه های روده: کولونوسکوپی می تواند به پزشک شما در کشف دلایل احتمالی درد شکم ، خونریزی روده ، یبوست مزمن ، اسهال مزمن و سایر مشکلات روده کمک کند.
- غربالگری برای سرطان روده بزرگ: اگر در سن 50 سالگی و بالاتر هستید و غیر از سن هیچ گونه فاکتور خطربرای سرطان روده بزرگ وجود ندارد پزشک کولونوسکوپی را برای غربالگری سرطان روده بزرگ توصیه میکند. کولونوسکوپی یکی از گزینه های غربالگری سرطان روده بزرگ است. در مورد ریسک فاکتور های سرطان روده در خانواده خود با پزشک خود صحبت کنید.
- اگر پزشک به دنبال پولیپ ها باشد: اگر قبلاً پولیپ داشته اید ، پزشک ممکن است یک کلونوسکوپی پیگیری را برای جستجوی و برداشتن هرگونه پولیپ اضافی توصیه کند. این کار برای کاهش خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ انجام می شود.
آیا مهم است که چه کسی ما را کولونوسکوپی کند؟
بله مهم است. هر چه پزشک شما با تجربه تر باشد احتمال عوارض در شما به صفر نزدیکتر میشود.
هیچ پروسه ای بردون خطر نیست اما اگر شما توسط فردی آموزش دیده و با تجربه کولونوسکوپی شوید، احتمال ایجاد عارضه در شما به صفر میرسد.
خوشبختانه تا امروز هیچ گونه عارضه ای در رابطه با کولونوسکوپی در مطب دکتر محمد روشنی اتفتق نیفتاده است.
عوارض کولونوسکوپی
کولونوسکوپی خطرات کمی دارد. به ندرت، عوارض كولونوسكوپی ممكن است شامل موارد زیر باشد:
- واکنش نامطلوب به آرام بخش مورد استفاده
- خونریزی از محلی که نمونه بافت (بیوپسی) گرفته شده یا پولیپ یا بافت غیر طبیعی دیگری برداشته شده است
- پارگی در دیواره روده بزرگ یا روده بزرگ (سوراخ شدن)
بعد از گفتگو در مورد خطرات کولونوسکوپی با شما، پزشک از شما می خواهد که فرم رضایت نامه را امضا کنید و مجوز انجام پروسه را بدهید.
آمادگی برای کولونوسکوپی
قبل از انجام کولونوسکوپی، باید روده بزرگ خود را پاک و خالی کنید. هر گونه باقیمانده مدفوع در روده بزرگ شما ممکن است نمای روده را در طول کولونوسکوپی مبهم کند.
برای خالی کردن روده بزرگ، پزشک ممکن است از شما بخواهد از سه روز قبل از کولونوسکوپی رژیم خاصی را دنبال کنید.
به طور معمول، شما نمی توانید یک روز قبل از امتحان غذای جامد بخورید. نوشیدنی ها ممکن است محدود به مایعات دارویی و بی رنگ باشد مانند : آب ساده، چای، نباید شیر مصرف نکنید. از مایعات قرمز که ممکن است در طول کولونوسکوپی با خون اشتباه گرفته شود، خودداری کنید. ممکن است بعد از نیمه شب قبل از کولونوسکوپی نتوانید چیزی بخورید یا بنوشید.
ملین مصرف کنید. پزشک معمولاً توصیه می کند ملین را به شکل پودر در آب و یا مایع مصرف کنید. ممکن است به شما دستور داده شود که ملین را از دو یا سه شب قبل از کولونوسکوپی خود مصرف کنید، یا ممکن است از شما خواسته شود که از ملین هم در شب قبل و هم در صبح استفاده کنید.
از کیت انما استفاده کنید. در بعضی موارد، ممکن است لازم باشد از کیت بدون نسخه آنما – چه شب قبل از کولونوسکوپی و یا چند ساعت قبل از آن – برای خالی کردن روده بزرگ خود استفاده کنید. این کیت به طور کلی فقط در تخلیه روده بزرگ مؤثر است و معمولاً به عنوان یک روش اصلی برای تخلیه روده بزرگ توصیه نمی شود. حتی ممکن است پزشک این مورد را به شما توصیه نکند.
داروهای خود را تنظیم کنید. حداقل یک هفته قبل از کولونوسکوپی باید دارو ها و نوبت دهی خود را انجام داده باشید تا پزشک شرایط لازم برای روز کولونوسکوپی را محیا سازد. به خصوص اگر مبتلا به دیابت، فشار خون بالا یا مشکلات قلبی هستید یا اگر از داروها یا مکمل های حاوی آهن استفاده می کنید.
در صورت مصرف آسپرین یا داروهای دیگری که خون را رقیق می کند، از جمله وارفارین و … نیز به پزشک خود اطلاع دهید. شاید لازم باشد چند روزی آن ها را قطع کنید.
آنچه اتفاق می افتد
در طول کولونوسکوپی
در حین کولونوسکوپی، لباس مخصوصی را می پوشید. آرام بخش معمولاً استفاده می شود. در مطب فوق تخصصی دکتر محمد روشنی تزریق آرامبخش ها زیر نظر مستقیم متخصص بیهوشی انجام می شود و بیمار در طول انجام کولونوسکوپی هیچگونه درد و ناراحتی را حس نخواهد کرد.
شما معمولاً لازم است زانوهای خود را به سمت سینه کشیده و جمع کنید. پزشک لوله کولونوسکوپی را در روده شما وارد می کند.
لوله کولونوسکوپی به اندازه کافی برای رسیدن به کل طول روده بزرگ شما بلند است. لوله کولونوسکوپی حاوی یک منبع نور است که به پزشک اجازه می دهد هوا یا دی اکسید کربن را در روده بزرگ شما پمپ کند. هوا یا دی اکسید کربن روده بزرگ را باد می کند ، که این کار باعث می شود نمای بهتری از پوشش روده بزرگ روده ایجاد شود و پزشک روده را با کیفیت بهتری مشاهده کند.
وقتی لوله جابجا می شود یا هوا پمپ شود ، ممکن است احساس گرفتگی شکم یا نفخ کنید. البته اگر بیهوش نباشید.
کولونوسکوپ همچنین حاوی یک دوربین فیلمبرداری ریز در نوک آن است. دوربین تصاویر را به یک مانیتور خارجی می فرستد تا پزشک بتواند قسمت داخلی روده بزرگ شما را مشاهده کند.
پزشک همچنین می تواند وسایلی را از طریق کانال لوله اندوسکوپ وارد کند تا نمونه های بافتی (بیوپسی) گرفته شود و یا پولیپ ها یا نواحی دیگر شامل بافت غیر طبیعی را خارج کند.
کولونوسکوپی به طور معمول حدود 30 تا 60 دقیقه طول می کشد.
بعد از کولونوسکوپی
پس از امتحان ، حدود یک ساعت طول می کشد تا به هوشیاری بازگردید. شما حتما به کسی احتیاج دارید تا شما را به خانه ببرد زیرا ممکن است یک روز طول بکشد تا اثرات کامل آرام بخش را از بین برود. رانندگی نکنید و از انجام امور یا تصمیماتی که نیاز به تفکر و دقت زیاد دارند تا پایان روز بپرهیزید.
اگر پزشک در طول کولونوسکوپی شما پولیپی را برداشته باشد ، ممکن است به شما توصیه کند رژیم غذایی خاصی را به طور موقت مصرف کنید.
ممکن است چند ساعت پس از امتحان احساس نفخ کنید یا گاز از شما خارج شود. این امر طبیعی است. پیاده روی ممکن است به رفع هرگونه ناراحتی کمک کند. البته پیاده روی را وقتی شروع کنید که هوشیار باشید و زمین نخورید.
شما همچنین ممکن است با اولین مدفوع بعد از کولونوسکوپی متوجه مقدار کمی خون شوید. معمولاً این اتفاقی طبیعی است. اگر همچنان در دفعات بعدی مدفوع نیز خون مشاهده کردید یا به لخته خون دیدید و یا در صورت درد مداوم در شکم یا تب حتما سریع با پزشک خود مشورت کنید. اگرچه این علامت ها بعید است اتفاق بیفتند.
نتایج کولونوسکوپی
پزشک شما نتایج مربوط به کولونوسکوپی را بررسی کرده و نتایج را با شما به اشتراک می گذارد. اگر نمونه گیری انجام شده باشد چند روزی را باید منتظر جواب آزمایشگاه بمانید.
نتیجه منفی
اگر پزشک هیچ ناهنجاری در روده بزرگ پیدا نکند، کولونوسکوپی منفی تلقی می شود.
در موارد زیرپزشک ممکن است توصیه کند کولونوسکوپی مجدد انجام دهید:
اگر شما به طور متوسط در معرض سرطان روده بزرگ هستید – به جز سن، هیچ عامل خطر سرطان روده بزرگ وجود ندارید 10 بعد لازم است کولونوسکوپی شوید.
اگر سابقه پولیپ در مراحل قبلی کولونوسکوپی را دارید 5 سال بعد باید تکرار شود.
اگر مدفوع باقیمانده در روده بزرگ وجود داشته باشد و مانع مشاهده دقیق روده شود هرچه زود تر با نظر پزشک باید کولونوسکوپی مجدد انجام شود و عملیات پاکسازی روده را این بار دقیق تر در منزل انجام دهید.
در برخی بیماری ها و شرایط لازم است کولونوسکوپی در اسرع وقت و زود تر از زمان تعیین شده انجام شود. به همین دلیل در رابطه با نوبت بعدی کولونوسکوپی با پزشک صحبت کنید.
نتیجه مثبت
در صورت یافتن هرگونه پولیپ یا بافت غیر طبیعی در روده بزرگ، کولونوسکوپی مثبت تلقی می شود.
اکثر پولیپ ها سرطانی نیستند، اما برخی از آنها ممکن است سرطانی باشند. پولیپهایی که در طول کولونوسکوپی برداشته می شوند ، برای آزمایش این که آیا آنها سرطانی، پیش سرطانی یا غیر سرطانی هستند، به آزمایشگاه فرستاده می شوند.
بسته به اندازه و تعداد پولیپ ها، ممکن است در آینده شما نیاز به یک کولونوسکوپی مجدد داشته باشید تا پزشک به دنبال پولیپ های بیشتری باشد.
در صورت وجود شرایط زیر پزشک، کولونوسکوپی دیگری را زودتر توصیه می کند:
- بیش از دو پولیپ
- پولیپ بزرگ – بزرگتر از 0.4 اینچ (1 سانتی متر)
- پولیپ ها و همچنین مدفوع باقیمانده در روده بزرگ که از معاینه کامل روده بزرگ جلوگیری می کند
- پولیپ هایی که خصوصیات سلولی خاصی دارند و خطر ابتلا به سرطان آینده را نشان می دهد
- پولیپ سرطانی
اگر شما پولیپ یا بافت غیر طبیعی دیگری دارید که در طول کولونوسکوپی قابل برداشتن نیست، پزشک شما ممکن است معاینه مکرر را با جراح گوارش که تخصص خاصی در جراحی دارد، توصیه کند.