جدا شدگی شبکیه چشم یکی از انواع بیماری‌های چشم است که باعث جدا شدن شبکیه از لایه زیرین خود می‌شود. شبکیه چشم در واقع بافت گیرنده نور است که در قسمت پشت چشم واقع شده است. جدا شدن شبکیه چشم معمولا با سوراخ شدن یا پارگی شبکیه، عوامل ژنتیکی و ارثی، بیماری‌های چشمی مانند آب مروارید، ضربه به سر یا صورت و بالا رفتن سن آغاز می‌شود.
در مراحل آغازین این بیماری، شبکیه به صورت جزئی می‌شود و در این هنگام هنوز دید در چشم وجود دارد. اما با گذشت زمان و جدا شدن کامل شبکیه، چشم آسیب دیده دچار نابینایی می‌شود. جدا شدگی شبکیه چشم در هر سنی ممکن است رخ دهد اما در سنین میان‌سالی و پیری، این عارضه شایع‌تر است.
علائم جداشدگی شبکیه چشم؟
- افزایش جرقه‌های نور در چشم که مانند دیدن یک نقطه نورانی به هنگام تماشا نمودن تصاویر و اجسام در چشم دیده می‌شود.
- افزایش نقاط شناور
- موج‌دار دیده شدن برخی از تصاویر
- تاری در دید
لازم به ذکر است که این بیماری مانند سایر عارضه‌های چشمی دارای علائم دیگری همچون قرمزی چشم یا درد نمی‌باشد. بنابراین در صورت مشاهده هر یک از عوامل ذکر شده، بیمار هر چه سریع‌تر باید برای معاینه به چشم‌پزشک مراجعه نماید تا در صورت ابتلا به این بیماری، تحت درمان قرار گیرد.
روش‌های درمان جدا شدگی شبکیه چشم
با توجه به میزان پیشروی این بیماری و تشخیص پزشک، می‌توان جدا شدگی شبکیه چشم را با یکی از روش‌های ذیل درمان نمود:
روش لیزر درمانی بر روی سطح خارجی چشم کار می‌کند. در این روش با استفاده از لیزر، دور تا دور قسمتی از شبکیه که دچار سوراخ یا پارگی شده است، سوزانده می‌شود. این امر باعث می‌شود تا اتصال مجدد و چسبندگی بین شبکیه چشم و قسمت دیواره چشم ایجاد شود تا از ورود مایع به پشت چشم و جدا شدن شبکیه چشم جلوگیری به عمل آید. این روش معمولا در مراحل آغازین بیماری و به هنگام سوراخ شدن شبکیه انجام می‌شود.
روش جراحی باکل اسکلر (Scleral buckle) یکی از روش‌های موثر در درمان جدا شدگی شبکیه چشم است. در این روش یک باکل که یک اسفنج سیلیکونی است به قسمت اسکلرا (قسمت سفید چشم) دوخته می‌شود.
با این کار، دیواره چشم با ایجاد فشاری که به وسیله باکل ایجاد شده است، مجددا به هم نزدیک شده و می‌چسبند. گاهی در حین انجام جراحی، مایعی که در قسمت پشت چشم قرار گرفته است با سوزن توسط جراح تخلیه می‌شود.
روش جراحی ویترکتومی معمولا در مواقعی که جدا شدگی شبکیه چشم با روش‌های دیگر قابل درمان نباشد یا در صورت وجود پارگی و سوراخ‌های متعدد در شبکیه و هم‌چنین جدا شدن قسمت اعظمی از شبکیه چشم، استفاده می‌شود.
در ویترکتومی ابتدا باید کششی که بر روی شبکیه ایجاد می‌شود برداشته شود. این کار به وسیله خارج کردن زجاجیه چشم ایجاد شده و به جای آن سرم نمکی یا حباب گازی داخل چشم تزریق می‌شود تا شبکیه در جای خود باقی بماند. پس از انجام این کار، سوراخ‌های ایجاد شده در شبکیه به وسیله لیزر بسته می‌شوند.
میزان موفقیت هر یک از روش‌های درمانی ذکر شده به میزان جدا شدن شبکیه و میزان مایع در قسمت پشت چشم بستگی دارد. اگر قسمت مرکزی چشم (ماکولا) به مدت طولانی جدا شده باشد، پس از درمان ممکن است فقط قسمتی از بینایی بهبود یابد. اما به طور کلی معمولا 90 درصد بیمارانی که دچار جدا شدگی شبکیه چشم می‌شوند، پس از درمان، بهبود می‌یابند.
روش پیشگیری از جدا شدگی شبکیه چشم چیست؟
افرادی که به دلایل سوابق خانوادگی، نزدیک‌بینی، بیماری‌های چشمی همچون آب مروارید، دیابت، سن بالا، ضربه به سر و صورت مستعد ابتلا به این عارضه هستند، برای پیشگیری از به وجود آمدن جدا شدگی شبکیه در چشم، باید به صورت روزانه چشم‌های خود را بررسی کنند تا در صورت وجود هر یک از علائم جدا شدگی شبکیه چشم، هر چه سریع‌تر به پزشک مراجعه نمایند.
افرادی که فعالیت‌های ورزشی مانند بوکس، فوتبال و … را دارند باید دقت کنند که از وارد شدن ضربه به سر و صورت خود جلوگیری نمایند. هم‌چنین به هنگام انجام برخی از کارهای سنگین و پرخطر، برای کاهش صدمه به چشم‌ها بهتر است از عینک‌های محافظ در حین انجام کار استفاده شود.
هم‌چنین افراد می‌توانند هر سال یا دو سال یک‌بار برای معاینه به چشم‌پزشک مراجعه نمایند. پزشک با معاینه چشم و دیدن علائمی همچون التهاب، نازک شدن شبکیه و وجود مایع در قسمت پشت چشم، می‌تواند این بیماری را هر چه سریع‌تر تشخیص داده و از پیشروی بیماری جلوگیری نماید.