همه شما در طول دوران زندگی‌تان روزی دچار حالتی شده‌اید که به آن بی‌اشتهایی یا اشتهای کم گفته می‌شود. احتمالاً دلیل آن را به حالت روحی یا جسمیتان در آن روز اطلاق کرده‌اید اما بهتر است بدانید این عارضه به‌ظاهر ساده می‌تواند تا سر حد یک بیماری جدی پیش برود. پس بهتر است دلیل کاهش اشتها را بدانید و به آن توجه کافی داشته باشید، توصیه ما به شما بعد از خواندن این مقاله مراجعه به پزشک است. در ادامه این مقاله به علل کاهش اشتها خواهیم پرداخت.
شایع ترین علل کاهش اشتها
بیماری های مزمن
بیماری که فرد سال‌ها درگیر آن است مانند بیمارانی که از دردهای مزمن روماتیسمی و مفاصل رنج می‌برند، بیماران با مشکلات متابولیک نظیر دیابت و یا بیماران با مشکلات کلیوی، کبدی و قلبی ممکن است حالت‌های متغیری از بی‌اشتهایی را نشان دهند. علت بی‌اشتهایی در این افراد مربوط به ترشح موادی از سیستم ایمنی به نام سیتوکین (cytokine) است که با ایجاد التهاب مزمن و دائمی در بدن اشتها را سرکوب می‌کنند.
سرطان
بدخیمی‌ها با سازوکارهای مختلفی می‌توانند اشتهای بیمار را کم کنند. بیمار مبتلابه سرطان به‌واسطه ابتلا به افسردگی و ناامیدی به طرز بالقوه‌ای اشتهای خود را از دست می‌دهد؛ از سویی دیگر مصرف داروهای ضد سرطان و شیمی‌درمانی می‌تواند تمایل فرد برای غذا خوردن را به‌شدت کم کند.
علت های ذهنی و روانی
بسیاری از شکایت‌های مربوط به کاهش اشتها در افراد، به دلیل عوامل ذهنی و روانی در فرد می‌باشد. بیماری های ذهنی و روانی مانند افسردگی (ازجمله شایع ترین علت های کاهش اشتها) یا اختلالات خوردن مانند بی‌اشتهایی عصبی (Anorexia nervosa) یا حتی استرس‌های روزمره زندگی می‌توانند بر روی محور هیپوتالاموس- هیپوفیز مغزی اثر بگذارند و عملکرد ارگان‌هایی مانند غده آدرنال، معده، روده‌ها و پانکراس را دگرگون کرده و باعث بی‌اشتهایی می‌شوند.
عفونت
عفونت نیز یکی دیگر از علت های مهم و دلایل کاهش اشتها می‌باشد عفونت‌های ساده‌ای مانند سرماخوردگی تا عفونت‌های پیشرفته و خطرناکی مثل ایدز یا سل می‌توانند باعث بی‌اشتهایی شوند. همچنین عفونت‌های شایعی مانند هپاتیت، اندوکاردیت قلبی یا عفونت دریچه‌های قلب، آبسه‌های ریه و عفونت‌های انگلی و کرم‌ها مانند آسکاریس و فیلاریا می‌توانند به‌واسطه کاهش اشتها، باعث کاهش وزن فرد در درازمدت بشوند.
بیماری های غدد و متابولیک
بیماری‌هایی مانند کم‌کاری تیروئید، نارسایی آدرنال، یا افزایش کلسیم خون (Hypercalcemia) که به دنبال بیماری غده پاراتیروئید دیده می‌شوند موجب بی‌اشتهایی در بیمار می‌شوند. دیابت اگرچه در ابتدای سیر خود اشتهای بیمار را افزایش می‌دهد ولی باگذشت زمان، خود را با کاهش اشتها نشان خواهد داد.
اختلالات دستگاه گوارش
بی‌اشتهایی در فردی که مبتلابه بیماری دستگاه گوارش است به‌سادگی قابل توجیه می‌باشد. اگر شما بیماری زخم معده (peptic ulcer disease) دارید و با خوردن غذا دچار سوزش سر دل می‌شوید، ترس از غذا خوردن و ایجاد دل‌درد متعاقب آن باعث کاهش اشتها و کاهش تدریجی وزن می‌شود. همین‌طور توده‌ها و سرطان‌های دستگاه گوارش می‌توانند بی‌اشتهایی ایجاد کنند. تغییرات هورمونی و آنزیمی پانکراس، مشکلات ساختاری مری و معده یا فلج معده که در دیابت دیده می‌شود، باعث کاهش اشتها می‌شود. بیماری های التهابی دستگاه گوارش مانند سلیاک کرون و کولیت السراتیو یا بیماری سیروز نیز با ترس از غذا خوردن همراه هستند.
مصرف دارو
تعداد بی‌شماری از داروها می‌توانند سبب بی‌اشتهایی شوند. داروهایی مانند آنتی‌بیوتیک‌ها، داروهای خواب‌آور و ضدافسردگی، داروهای شیمی‌درمانی، متفورمین، مورفین، کدئین و داروهای کنترل‌کننده فشارخون مثل ادرارآور ها در این لیست قرار دارند.
مهم‌ترین علت های کاهش اشتها در بزرگسالان
مهم‌ترین دلایل کاهش اشتها در افراد بزرگسال عبارت‌اند از: سرطان‌ها، بیماری های مزمن مانند نارسایی قلبی و کلیوی، انسدادی ریه، کم‌کاری تیروئید، روماتیسم مفصلی و بیماری های اعصاب مانند پارکینسون، MS و اختلالات خواب.
گروه‌های سنی یا وجود شرایط خاصی باعث می‌شود که فرد مبتلا نگران وضعیت اشتهای خود شده و به پزشک معالج مراجعه نماید.
مهم‌ترین علت های کاهش اشتها در کودکان و نوجوانان
درصورتی‌که علائم بی‌اشتهایی و خستگی در کودک مشاهده شود، بهتر است پزشک موارد زیر را در نظر داشته باشد: انگل‌های کرمی که ممکن است دستگاه گوارش را آلوده کرده باشد، کم‌خونی‌ها به‌خصوص کم‌خونی ناشی از فقر آهن (که از مهم‌ترین علت های کاهش اشتها در کودکان است)، اختلالات اضطراب و افسردگی، سرطان، یبوست.