یکی از نشانه های حیات در بدن ضربان قلب است. منظور از ضربان قلب همان فشاری است که دیواره بطن و سرخرگ به خون وارد میکند و او را به جریان میرساند تا به تمام نقاط بدن خون برسد. ضربان قلب در حال استراحت همان ضربان قلب در حالت آرامش یا سکون بدن است. ضربان قلب بسته به سن ، وزن، قد و یا حتی حرفه ورزشی میتواند متفاوت باشد. هر چه ضربان قلب در حالت استراحت کمتر باشد قلب سالم تر و عملکرد بهتری دارد.
منظور از ضربان قلب در حالت استراحت، تعداد دفعاتی است که قلب در حالت آرامش و سکون در هر دقیقه می‌زند. ضربان قلب نرمال در حالت استراحت برای افراد بزرگسال (کودکان بالای ۱۰ سال، بزرگسالان و سالخوردگان) بین ۶۰ تا ۱۰۰ تپش در هر دقیقه است.
در مجموع، هر چه ضربان قلب در حالت استراحت پایین‌تر باشد معنی آن این است که قلب عملکرد مؤثرتری دارد و بدن از نظر سلامت قلبی عروقی از شرایط بهتری برخوردار است. مثلاً ضربان قلب نرمال در حالت استراحت در ورزشکاران حرفه‌ای ممکن است حدود ۴۰ تپش در هر دقیقه باشد.
به خاطر داشته باشید که عوامل زیادی میتواند در میزان ضربان قلب تأثیر بگذارد، از جمله:
سن
میزان تناسب اندام و فعالیت بدنی
مصرف سیگار
ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی، کلسترول بالا یا دیابت
دمای هوا
وضعیت بدن (مثلاً ایستاده یا دراز کشیده)
احساسات
اندازه‌ی بدن
داروها
گرچه ضربان قلب نرمال بازه‌ی گسترده‌ای دارد، اما اگر ضربان قلب معمولاً بالا یا پایین باشد، این مسأله ممکن است نشانه‌ی وجود یک مشکل باشد. اگر ضربان قلب شما در حالت استراحت دائماً بیشتر از ۱۰۰ تپش در هر دقیقه است (تاکی کاردی یا تند تپشی) یا ورزشکار حرفه‌ای نیستید، اما ضربان قلب تان کمتر از ۶۰ تپش در هر دقیقه است (برادی کاردی یا کند تپشی)، باید به پزشک مراجعه کنید، به ویژه اگر نشانه‌های دیگری مثل احساس غش و ضعف، سرگیجه یا تنگی نفس هم دارید.
اندازه گیری ضربان قلب نرمال
برای اندازه گرفتن ضربان قلب خود کافی است نبض خود را بگیرید. انگشتان اشاره و وسط خود را روی گردن خود، در یک سمت نای قرار دهید. برای چک کردن نبض در قسمت مچ دست، دو انگشت خود را بین استخوان و تاندون روی سرخرگ رادیال (سرخرگ زند بالایی) بگذارید، یعنی سمتی از مچ دست که انگشت شست قرار دارد.
وقتی نبض خود را حس کردید، به ساعت نگاه کنید و به مدت ۱۵ ثانیه، تعداد تپش‌های قلب تان را بشمارید. عدد به دست آمده را ضرب در چهار کنید تا تعداد تپش‌های قلب تان در عرض یک دقیقه را به دست آورید.
اگر ضربان قلب تان به طور موقت و ناگهانی در اثر دویدن، ترس، اضطراب و … بالا رفته باشد، روش‌هایی هست که با آن‌ها می‌توانید آن را به حالت نرمال برگردانید:
از خنک و راحت بودن محیط اطراف خود مطمئن شوید. دمای بالا و رطوبت میتواند جریان خون و ضربان قلب را افزایش دهد.
آرام و شمرده نفس کشیدن میتواند به پایین آمدن ضربان قلب کمک کند. نفس خود را به آرامی تو دهید، چند ثانیه‌ی کوتاه آن را نگه دارید و سپس به آرامی نفس تان را بیرون دهید. این کار را چند باری تکرار کنید.
یوگا، مدیتیشن و دیگر تکنیک‌های ریلکسیشن هم می‌توانند به آرام گرفتن قلب کمک کنند که البته نیاز به آموزش و تمرین دارند.
منبع: باشگاه خبرنگاران و مشرق