سندروم هیپوونتیلاسیون یا همان پیک ویکن که از نظر بالینی به عنوان سندروم کاهش تهویه ناشی از چاقی (OHS) شناخته می شود، شرایطی است که بر روی خون تأثیر می گذارد و باعث می شود خون شما اکسیژن کافی نداشته باشد و در عوض دی اکسید کربن زیادی داشته باشد. این سندروم نوعی اختلال تنفس نامنظم است که در خواب اتفاق می افتد و باعث ایجاد تغییرات طولانی مدت در سلامت بدن می شود.
هنگامی که نفس می کشید کیسه های هوا یا آلوئول های موجود در ریه ها، اکسیژن را از طریق مویرگ ها به جریان خون شما منتقل می کنند. این مویرگ ها همچنین دی اکسید کربن را از جریان خون به کیسه های هوا منتقل می کنند. این مراحل به عنوان تبادل گاز شناخته می شود. تبادل گاز برای حفظ تعادل ایده آل اکسیژن و دی اکسید کربن در خون بسیار مهم است.
سندروم پیک ویکن نام خود را از شخصیت جو در رمان چارلز دیكنز در سال ۱۸۳۶ به نام “Pickwick Papers” برگرفته است. جو به بسیاری از علائمی که بعدا توسط پزشکان هنگام کشف این بیماری توضیح داده شد، از جمله چاقی و آپنه خواب (عدم تنفس برای مدت طولانی در طول خواب) مبتلا بود. نام OHS اکنون بیشتر توسط پزشکان برای توصیف علائم مرتبط با این بیماری استفاده می شود.
علائم سندروم پیک ویکن
بسیاری از علائم این سندروم به کمبود اکسیژن خون شما مرتبط است و می تواند تاثیراتی را در بدن شما هنگام بیدار شدن و هنگام خواب بگذارد. در حین خواب، تنفس شما کم عمق می شود و حتی ممکن است دقایقی به یکباره، تنفس شما متوقف شود.
علائم مشترک این سندروم شامل موارد زیر هستند:
- کمبود انرژی
- احساس خواب آلودگی یا خستگی در طول روز
- ورم یا رنگ مایل به آبی انگشتان دست و پا (معروف به سیانوز)
- سردردهای صبحگاهی به دلیل مقادیر زیاد دی اکسید کربن در خون شما
- علائم افسردگی مانند احساس غم و اندوه، از دست دادن علاقه به فعالیت هایی که معمولاً از آنها لذت می بردید و افکار خودکشی
علائم جدی تر نیز وجود دارند. اگر موارد زیر را تجربه کردید، حتما به پزشک مراجعه کنید:
- آپنه انسدادی خواب؛ زمانی اتفاق می افتد که تنفس شما در هنگام خواب متوقف می شود
- فشار خون بالا
- کور پولمونل؛ هنگامی که سطح پایین اکسیژن خون باعث می شود سمت راست قلب شما، فشار بیش از حدی تجربه کند
علل سندروم پیک ویکن
هیچ علت مشخص و مستقیمی توسط پزشکان یا محققان شناخته نشده است. با این حال، تصور می شود که ترکیبی از عوامل باعث ایجاد این سندروم می شوند:
- چاقی، که با استفاده از شاخص توده بدنی (BMI) اندازه گیری می شود. کسی که BMI بالای ۳۰ دارد چاق محسوب می شود.
- ناتوانی مغز در کنترل صحیح روند تنفس
- عملکرد نادرست دستگاه تنفسی به دلیل وزن اضافی در اطراف قفسه سینه
- نرسیدن اکسیژن کافی به مغز، قلب و سایر اندام های اساسی
عوارض سندروم پیک ویکن
عوارض این سندروم می توانند شامل موارد زیر باشند:
- فشار خون بالا به صورت سیستماتیک یا ریوی
- ورم یا تجمع مایع در پاها
- اریتروسیتوز ثانویه یا مقدار غیر طبیعی گلبول های قرمز در جریان خون شما
در صورت تجربه هر یک از این عوارض، فورا به پزشک مراجعه کنید.
درمان سندروم پیک ویکن
برنامه های درمانی زیادی برای کمک به شما در مدیریت علائم این سندروم وجود دارد.
کاهش وزن
اولین خط درمان، کاهش وزن است. اگر پزشک شما نتیجه گیری کند که چاقی باعث ایجاد این سندروم شده است، به احتمال زیاد توصیه می کنید که وزن خود را کم کنید تا BMI خود را به حد طبیعی برساند. چاقی یکی از دلایل اصلی این سندروم است. کاهش وزن اضافی می تواند به شما کمک کند فشار را از بدن خود خارج کرده و تنفس خود را به حالت عادی برگردانید. شما همچنین باید پیاده روی را در زندگی خود بگنجانید. در مورد هر آنچه که می خورید، آگاهانه انتخاب کنید. از آنجا که این سندروم می تواند منجر به اختلالات سلامتی جدی و حتی مرگ شود، کاهش وزن ضروری است. انتخاب برنامه رژیم غذایی مناسب، یکی از اقدامات مهم در این روند است.
درمان CPAP
شایع ترین درمان برای مشکلات تنفسی که همراه با سندروم پیک ویکن رخ می دهد، درمان فشار هوای مثبت (PAP) است. پزشک شما ممکن است این نوع درمان را به صورت یک دستگاه مداوم PAP (یا CPAP) توصیه کند. این دستگاه به صورت مداوم اکسیژن را به داخل لوله ای که به ماسک متصل است وارد می کند.
این دستگاه اجازه می دهد تا حتی در هنگام خواب، جریان مداوم اکسیژن به ریه های شما وارد شود و به ریه های شما اجازه می دهد اکسیژن بیشتری به خون شما بدهند و از هیپوکسمی جلوگیری کنند. CPAP در كاهش آپنه خواب و بهبود كيفيت خواب بسيار مؤثر است.
دستگاه تهویه
تراکئوستومی
همچنین ممکن است پزشکتان استفاده از یک دستگاه تهویه را برای اطمینان از تداوم تنفس شما توصیه کند. دستگاه ونتیلاتور اکسیژن را به داخل و خارج از ریه های شما منتقل می کند و می تواند به تعادل اکسیژن و دی اکسید کربن در ریه های شما کمک کند.
اگر این درمان ها مؤثر نباشند و وضعیت شما رو به وخامت باشد، پزشک شما ممکن است تراکئوستومی را پیشنهاد کند. در این روش، پزشک یک دهانه در قسمت تراشه شما ایجاد کرده و لوله ای را در آن قرار می دهد که از طریق آن اکسیژن جریان می یابد.
گزینه های جراحی کاهش وزن
پزشک ممکن است برای کمک به شما در مدیریت وزن خود، جراحی کاهش وزن را توصیه کند. برخی از گزینه های جراحی کاهش وزن به روش بای پس معده و باند قابل تنظیم لاپاروسکوپی است. هر دو عمل میزان غذایی را که می توانید در معده خود نگه دارید محدود می کند. انتخاب هر یک از این جراحی ها، ممکن است شما را مجبور به ایجاد برخی تغییرات مهم در سبک زندگی کند. قبل از تصمیم گیری در مورد هر یک از آنها، با پزشک خود در مورد مزایا و هزینه های این جراحی ها صحبت کنید.
سایر روش های درمانی احتمالی
برخی تحقیقات قدیمی نشان می دهد که داروی مدروکسی پروژسترون می تواند به مدیریت علائم این سندروم کمک کند. این دارو می تواند برخی از عوارض جانبی مانند اختلال نعوظ در مردان و خونریزی رحم در زنان را ایجاد کند؛ بنابراین در مورد این گزینه با پزشک خود صحبت کنید.
جلوگیری از ابتلا به سندروم پیک ویکن
حداقل ۳۰ دقیقه در روز ورزش کنید. این امر به شما کمک می کند تا از مواد مغذی مناسب برای بدن خود استفاده کرده و از تجمع چربی و افزایش وزن جلوگیری کنید.
استفاده صحیح از دستگاه CPAP می تواند به جلوگیری از علائم و عوارض این سندروم کمک کند. اگر آپنه خواب دارید، آن را درمان کنید. در مورد انتخاب دستگاهی که برای شما مناسب است با پزشک خود صحبت کنید.
اگر عوارضی از این سندروم مانند فشار خون بالا یا اریتروسیتوز دارید، با پزشک خود در مورد برنامه های درمانی صحبت کنید تا این شرایط را تحت کنترل داشته باشید و از ایجاد عوارض بعدی جلوگیری کنید.