حسن کیاده همان کوتم باستانی است

حسن کیاده (کیاشهر) همان بندر باستانی کهن کوتم (منسوب به کوتی=سگ) است. احتمال اینکه کوتم همانند تمیجان (سیاهکل) به معنی محل تاریک (محل در سایه) بوده باشد کمتر است. جزء کیاده باید مصحف و ترجمه نام کوتی-اوم باشد. از نام حسن کیاده می تواند منطقه سگان خوب یا محل خوب مراد شده باشد. نام کوتم بعدا با حسن کیاده جایگزین شده است چه در رابطه با این نام گفته شده است:” حسن‌کیاده در نیمه اول قرن نهم به دستور حسن کیا کارگیابن سیدحیدر کیا (متوفى ۸۴۴) احداث، و به‌نام وى خوانده شد (فقیه محمدیجلالى، ج ۱، ص ۴۰۱؛ نیز رجوع کنید به مهدوى لاهیجانى، ص ۱۸۷)”.نام کوچصفهان (کوچه –سپه-ان) را هم میشود در این رابطه به معنی کوی منسوب به سگان گرفت می دانیم که نام کادوسیان گیلان و کوتیان گیلان و آذربایجان به معنی سگپرستان بوده است. کلمه کوته در کردی و مازندرانی به معنی توله سگ و سگ است. یونانیان باستان نیز مردم کادوسی، کاسپی و آلبانی را سگپرست معرفی نموده اند.

برخی از محققین بین گیلان کوتم و کوتم که بنا به اخبار حمدالله مستوفی هر دو در کنار سفید رود قرار داشته اند تفاوت قائل شده اند. مستوفی آن را که در کنار دریا قرار داشته و بندر مهمی بوده است صرفاً کوتم نامیده است و نام دیگری را در رابطه با مسیر سفید رود گیلان کوتم یعنی کوتم ناحیه جنگلی آورده است. اولی چنانکه گفته شد باید همان حسن کیاده (حصین کوتم ده) بوده باشد. دومی باید همان کوچصفهان بوده باشد که در لفظ کوچ با نام سابق آستانه اشرفیه (کوچان) اشتراک دارد. اگر لفظ کوچ و کوچان را مبدل الفاظ کوت (سگ) و کوتم (منسوب به سگ) بگیریم. در این صورت هیئت اصلی نام کوچصفهان، کوته سپهان یعنی دارندگان سگان مغلوب کننده خواهد شد. کلمه اوستایی سپه (سپاکو، سگ) به معنی مغلوب کننده است. نامهای کوتم و گیلان کوتم و کوچان در اینجابیانگر آن است که این ناحیه محل سکونت اصلی کادوسیان (کاتوزیان=کات-اوزیان یعنی سگپرستان) بوده است.