فرسایش شدید رطوبتی در دامنههای زاگرس غربی باعث ایجاد نواحی خشک و نیمه خشک در فلات مرکزی ایران و استان سمنان گردیدهاست در نواحی شمالی استان سمنان به دلیل همجواری با استان مازندران و گلستان و بهرهمندی از رطوبت دریای خزر دارای محیط جنگلی با آب و هوای مرطوب میباشد اما وجود رشته کوه البرز مانع رسیدن رطوبت به شهرهای اصلی استان میگردد و با توجه به اینکه استان از استعداد کشاورزی فراوان برخوردار میباشد و زردآلو و انگور شاهرود، پسته دامغان، گردو شهمیرزاد، انجیر و انار سمنان، خربزه گرمسار دارای شهرت ملی است اما به دلیل کمبود آب بخش وسیعی از سطح استان کشت نمیشود و تنها دو درصد از کل مساحت استان زیر کشت آبی و دیم است. عمدهترین محصولات زراعی این استان را گندم، جو، سیب زمینی، پنبه (وش) بومی و ورامینی، یونجه، اسپرس، شبدر و چغندرقند و پسته تشکیل میدهند. از لحاظ دامداری این منطقه به علت دارا بودن مراتع از وضعیت نسبتاً خوبی برخورداراست. استان سمنان با ۵٫۵ میلیون هکتار مرتع و ۲٫۵ میلیون واحد دامی یکی از قطبهای دامپروری کشور بهشمار میآید. استان سمنان از مراکز قابل توجه صنایع دستی و از قطبهای صنعتی کشور بهشمار میرود. در این استان انواع صنایع دستی نظیر قالی بافی، گلیم بافی، نمد مالی، سرامیک و سفال سازی و … وجود دارد.
مطالعات زمینشناسی انجام شده نشان میدهد که قدیمیترین تشکیلات از سنگهای دیرینزیستی تا آبرفتهای کوارترنری در این منطقه وجود دارد. سنگهای دوران دیرینزیستی در شمال سمنان، و سرخه اطراف شهمیرزاد و جنوب ارتفاعات شمال دامغان و شاهرود وجود دارند. سنگهای دوران میانزیستی در شمال شهمیرزاد در حوالی شیخ چشمه سر و جام دیده میشود. رسوبات دوره دوران ترشیاری از سمنان تا آهوان و طبقات گچدار در شمال شهرستان سرخه دیده میشوند؛ بنابراین دهها کارخانه و معدن گچ در این شهرستان (شهرستان سرخه)وچند شهرک صنعتی تخصصی گچ فعال میباشند و مقدار زیادی از گچ مصرفی کشور را این شهرستان تأمین میکند. سنگهای دوران کواترنری نیز از کوههای شمالی تا دشت کویر دیده میشوند
پارک ملی توران و پارک ملی کویر از پارکهای ملی ایران هستند که در استان سمنان قرار دارند.