امکان ندارد هیچکس باور داشته باشد که حفظ سلامت دهان و دندان ارتباطی با بیماری های دیگر در بدن داشته باشد و همین امر باعث کم اهمیت تلقی شدن رعایت بهداشت دهان و دندان میشود.
در این مقاله درمورد ارتباط بین رعایت بهداشت و سلامت دهان و دندان و جلوگیری از بوجود آمدن امراضی چون سکته های قلبی و مغزی صحبت خواهیم کرد.
درک اهمیت رعایت بهداشت دهان و دندان
دهان به عنوان یکی از اجزای لوله گوارشی، یکی از آلوده ترین محل ها در بدن است. نمونه گرفته شده از بزاق دهان در مقایسه با نمونه مدفوع با همان وزن 8 برابر آلوده تر و عفونی تر است. بهداشت دهان و دندان مقوله بسیار پر اهمیتی بوده که رعایت آن بر دیگر جوانب سلامت بدن تاثیرات عجیبی بر جای می‌گذارد.
به عنوان یکی از جدیدترین نظریات پزشکی، جالب است بدانید بهداشت دهان ارتباط مستقیمی با بیماری های مغزی مانند سکته مغزی یا stroke دارد. به نقل قول از پژوهشگران سوئدی “مشکلات دهان و دندان از جمله التهاب لثه ها یا Gingivitis ارتباط روشنی با سکته مغزی در افراد دارد”. در این مطالعه که به مدت 26 سال بر روی بیش از 1600 نفر از مردم انجام گردیده، ارتباط سطح پایین بهداشت دهان و بیماری های دندانی با سکته مغزی نشان داده شده است. این در حالی است که علاوه بر سوئد، محققان در بسیاری از کشور های جهان به یافته های مشابهی رسیده‌اند.
جالب آن که هر میزان از عفونت های پریودنتال مانند عفونت لثه ها از خفیف تا شدید (که باعث از دست رفتن دندان ها میشود) می‌تواند ریسک ابتلا به سکته مغزی را بالا ببرد. تحقیقات انجام شده در دانشگاه کارولینای جنوبی به سرپرستی دکتر سوویک سن نشان می‌دهد که خطر ابتلا به سکته مغزی در افراد دچار به عفونت لثه خفیف، متوسط و شدید به ترتیب 1.9، 2.1 و 2.2 برابر افزایش می‌یابد. همچنین، افزایش در تعداد دندان های خراب و از دست داده شده به دلیل پوسیدگی و عفونت های ناشی از آن رابطه مستقیمی با دفعات ابتلا به سکته مغزی دارد.
چگونه سلامتی دهان و دندان با سکته مغزی ارتباط پیدا می‌کند؟
دو نوع سکته مغزی وجود دارد. نوع ایسکمیک و نوع هموراژیک یا خونریزی دهنده. در نوع ایسکمیک سکته مغزی به دلایل مختلف مانند بیماری های قلبی عروقی و یا بیماری های ژنتیکی یا جهش فاکتور های انعقادی، خون مستعد تشکیل لخته میشود؛ و یا اینکه یک پلاک چربی در رگ های مغزی تشکیل و باعث توقف جریان خون میشود. تحقیقات جدید نشان می‌دهد بهداشت ضعیف دهان و دندان باعث افزایش احتمال سکته مغزی از نوع ایسکمیک میشود.
دلیل این ارتباط به طور قطع معلوم نیست ولی دیده شده است که در افراد با عفونت لثه، جدار شریان ها و از جمله رگ های مغزی سفت تر از حالت طبیعی بوده که خود باعث کند شدن جریان خون و تشکیل لخته در رگ میشود. احتمالا واکنش های ایمنی شناختی ثانویه به عفونت دهان و دندان که به خون گسترش پیدا کرده است، دلیل دیگری برای تشکیل لخته در رگ های مغزی است. این وضعیت زمانی اتفاق می‌افتد که یک عفونت دهانی مانند پوسیدگی دندان برای مدت زیادی طول کشیده و درمان نشده باشد.
شواهد آزمایشگاهی و ارتباط بین سکته مغزی و بهداشت دهان
کشت میکروب شناسی از لخته های خون خارج شده در این افراد، وجود میکروب های دهانی بویژه گروه ” استرپتوکوک ” را تایید کرده‌است. استرپتوکوک ها باکتری های خطرناکی هستند که در افراد پیر یا با ضعف سیستم ایمنی می‌توانند باعث عفونت گسترده در خون و مرگ شوند. پژوهشگران در مقیاس آزمایشگاهی یافته هایی بدست آورده‌اند که تایید کننده نقش باکتری های دهانی در ابتلای جدید یا عود سکته مغزی در بیماران می‌باشد.
همانطور که اشاره شد دهان، زیستگاه بسیاری از میکروب های مفید و همچنین مضر می‌باشد. سیستم ایمنی بدن قادر است بر علیه میکروب های بیماری زا و ناشناخته موادی به نام آنتی بادی یا پادتن ساخته و به کمک آن عفونت را از بین ببرد. به مانند یک کلید و قفل، آنتی بادی ها ساختاری پیچیده و اختصاصی برای هر میکروب یا باکتری دارند که فقط قادرند به همان نوع باکتری متصل شوند.
از طرفی دیگر این خاصیت آنتی بادی ها در اتصال اختصاصی به میکروب ها، دانشمندان و پزشکان را قادر می‌سازد که میکروب های خاصی را از طریق آنتی بادی های مخصوص آنها در خون یا مایعات بدن شناسایی کنند. بر اساس تحقیقات انجام شده، افراد با سابقه سکته مغزی و یا عود مجدد سکته های مغزی، سطح آنتی بادی های اختصاصی برای باکتری های دهانی دخیل در پوسیدگی افزایش قابل ملاحظه‌ای داشته است؛ در حالی که در جمعیت افراد بدون سکته مغزی سطح این آنتی بادی ها طبیعی گزارش شده است.
اهمیت مراقبت دندانی پس از سکته مغزی
بیمارانی که سابقه ای از سکته مغزی دارند باید اهمیت بیشتری برای سلامت و بهداشت دهان و دندان خود نسبت به افراد معمولی جامعه داشته باشند. سکته های مغزی ممکن است با درجاتی از فلج اعصاب مغزی همراه باشد. برخی از این اعصاب علاوه بر تامین حس و حرکت عضلات صورت در ترشح بزاق نیز نقش دارند. فلج این اعصاب به تبع، موجب مهار ترشح بزاق شده که یکی از اساسی‌ترین علت های شکل‌گیری پوسیدگی دندان است. همچنین یکی دیگر از مشکلات بیماران سکته مغزی ناتوانی در بلع کامل مواد غذایی است که باعث تجمع غذای جویده شده در قسمت های بالایی مری میشود. این غذای جویده شده مکان مناسبی برای رشد باکتری های آلوده کننده دهان و دندان به حساب می‌آیند.