ختنه کردن یکی از مراحلی است که بسیاری از کشور های دنیا یا بر اساس دین و مذهب یا بر اساس سلامتی بر روی کودکان پسر انجام می شود. شاید شما به عنوان یک والدین دلسوز نگران فرزند خود باشید اما باید گفت که این عمل بسیار ساده است و به کودک شما کمترین آسیبی نمی رسد.
ختنه عملی ساده است که طی آن پوست پوشانندهٔ سر آلت تناسلی کودک پسر یا همان پوست ختنه‌گاه با یکی از تکنیک‌های موجود توسط پزشک کودک برداشته می‌شود. در این مطلب می‌توانید با فرایند و سن ختنه در نوزادان، نکات مراقبتی پس از ختنۀ نوزاد پسر و موارد نیازمند مراجعه به پزشک پس از ختنه آشنا شوید.
فرایند و سن ختنۀ نوزادان
دوران شیرخوارگی، یعنی از بدو تولد تا ۱۲ ماهگی، معمولاً زمان مناسبی برای ختنهٔ انتخابی کودکان پسر است، زیرا پوست ختنه‌گاهشان نازک‌تر است. اما به گفتهٔ کارشناسان و در سن‌های بالاتر، به ویژه بعد از سه سالگی می‌تواند از لحاظ روحی برای کودکان مناسب نباشد. زمان و سن انجام ختنهٔ یک کودک پسر، با توجه به نظر پزشک اطفال کودک شما بسیار متغیر است و هر پزشکی اغلب نظر خودش را در این رابطه دارد که شاید بهتر است به نظر پزشک آگاه کودک خودتان اعتماد کنید، چون اگر شما او را نمی‌شناختید، مراقبت پزشکی کودکتان را به او نمی‌سپردید! از طرفی هم، اگر تصمیم به این کار دارید زیاد نگران نباشید، چون آلت تناسلی کودک پسرتان آن‌قدرها که به نظر می‌آید حساس نیست و ختنه هم آسیبی به او نمی‌رساند.
همچنین با توجه به اعتقادات مذهبی یا فرهنگی ممکن است انجام یا زمان آن متفاوت باشد. به عنوان مثال، در برخی مذهب‌ها ختنه زمانی انجام می‌شود که کودک هشت روزه باشد. در بعضی دیگر از جوامع، ختنه در دوران نوزادی یعنی چهار هفتهٔ اول تولد انجام می‌شود و در برخی دیگر وقتی کودک بزرگ‌تر شده است. همچنین ختنه گاهی از وقت‌ها فقط دلیل مذهبی ندارد و یک علت پزشکی یا یک مشکل پشت آن نهفته است. مثلاً، وقتی پوست ختنه‌گاه کودک از نظر پزشک به شکلی درست و مناسب جمع نمی‌شود. به گفتهٔ برخی پزشکان، بهترین زمان ختنه در ۱۰ روز اول تولد و ترجیحاً همان ۴۸ ساعت اول است. در بعضی موارد نیز، پزشکان ممکن است این اقدام را به دلایل پزشکی به تأخیر بیندازند که زمان بعدی ختنه، ۱۱ روز اول بعد از تولد نوزاد و سپس تا پایان دورۀ نوزادی یعنی تا ۲۸ روز بعد از تولد است. این زمان باز هم می‌تواند با تشخیص پزشک کودکان شما بیشتر شود.
ختنه کردن برای نوزادان زودرس، معمولاً تا زمانی که به اندازهٔ کافی بهبود نیابند و از بیمارستان مرخص نشوند توصیه نمی‌شود. نوزادان زودرسی که خیلی زود ختنه می‌شوند، بیشتر در معرض خطر عوارضی مانند چسبندگی آلت تناسلی قرار دارند.
اما غیر از زمانی که پزشک کودک شما برای این عمل تأیید می‌کند، نکتهٔ مهم‌تری که باید به در نظر بگیرید این است که این عمل باید توسط پزشکان باتجربه و ماهر و متخصصان انجام شود، تا عوارض این عمل به کمترین میزان خود برسد.
بعد از ختنه، نوزادتان حداقل تا دو ساعت زیر نظر خواهد بود. یک روش شایع ختنه، روشی به نام حلقۀ پلاستیکی است و در برخی موارد نیز پزشکان از جراحی استفاده می‌کنند. بعد از ختنه در روز سوم تا پنجم که آزمایشات غربالگری نوزاد انجام می‌شود، بهبود ختنه نیز بررسی خواهد شد. حداکثر زمان مراجعه به پزشک برای بررسی محل ختنه، یک هفته پس از ختنه است. در صورت بی‌قراری نوزاد و با تجویز پزشک، می‌توانید از قطرۀ استامینوفن کودکان و فقط طبق دستور پزشک کودک استفاده کنید و از راهنمایی‌های نامطمئن دیگران برای مراقبت‌های اشتباه و غلط خودداری کنید.
نکاتی برای مراقبت بعد از ختنۀ نوزاد
مراقبت‌های بعد از ختنه نسبتاً ساده است که تا زمان بهبود آلت تناسلی ختنه‌شده که حدود هفت تا ۱۰ روز طول می‌کشد، لازم است نکات زیر را رعایت کنید:
ناحیۀ ختنه‌شده را تمیز نگه دارید:
این مهم‌ترین مراقبت پس از ختنه است. در هر بار تعویض پوشک، هر ذرۀ مدفوعی را که می‌بینید با ملایمت پاک کنید. از صابونی ملایم و بی‌بو برای پوست نوزاد و آب گرم استفاده کنید. از دستمال مرطوب استفاده نکنید. اجازه دهید که آن ناحیه خودبه‌خود خشک شود تا از التهاب جلوگیری شود. تا زمانی که آلت تناسلی بهبود می‌یابد و ریشۀ بند ناف نیز می‌افتد تنها از روش شست‌وشو با یک لیف یا حولۀ نرم برای بدن نوزاد استفاده کنید و از خیس کردن این ناحیه در حمام خودداری کنید. هرچند، بدیهی است که در حین ادرار کردن مرطوب خواهد شد، اما تا زمانی که پوشک او را به موقع تعویض می‌کنید، این موضوع مشکل‌ساز نیست.
از ناحیۀ ختنه‌شده محافظت کنید:
پس از جراحی ممکن است یک باند وازلینی روی آلت نوزاد قرار داده شود که معمولاً با اولین ادرار نوزاد می‌افتد. متخصصان اطفال نظرات متفاوتی در مورد لزوم ادامۀ استفاده از پانسمان برای آلت تناسلی در حال بهبود دارند، بنابراین نظر پزشک کودک خود را بپرسید. اگر توصیه شده است که به پانسمان ادامه دهید، به احتمال زیاد به شما گفته می‌شود که قبل از پیچیدن یک گاز استریل کوچک دور محل یا قرار دادن یک باند روی آن، کمی وازلین روی سر آلت تناسلی بمالید تا پانسمان به پوست نچسبد. اگر پزشک شما معتقد به استفاده از پانسمان نیست، ممکن است به شما گفته شود که برای روز اول یا بعد از آن نیز بعد از هر تعویض پوشک، کمی وازلین یا پماد آنتی‌بیوتیک به آن ناحیه بزنید، فقط برای اینکه مانع از ساییده شدن پوشک به آلت تناسلی شود.
دو پوشک به نوزاد بپوشانید:
این کار اختیاری است، اما به کاهش درد کمک می‌کند. پوشاندن دو پوشک به نوزاد، به محافظت از آلت تناسلی او کمک می‌کند و از فشار آوردن ران‌ها به آن جلوگیری می‌کند؛ همچنین می‌توانید به منظور کاهش درد، یک کیسۀ حاوی یخ را بین دو لایه پوشک قرار دهید. در این مورد نیز لازم است نظر پزشک کودک را بپرسید.
وقتی ناحیۀ ختنه به طور کامل بهبود پیدا کرد، شما همچنان به تمیز نگه داشتن آلت تناسلی و پاک کردن هر گونه مدفوع روی آن ادامه دهید. گاهی نیز کمی از پوست ختنه‌گاه باقی می‌ماند، اگر این مورد برای کودک شما پیش آمده است، در زمان حمام کردن، پوست را با ملایمت بکشید و زیر آن را تمیز کنید.
موارد نیازمند مراجعه به پزشک
اگر سر آلت تناسلی نوزاد کمی قرمز است، نگران نشوید. ترشحات زرد رنگ نیز کاملاً طبیعی است و تنها به این معنی است که بدن در حال ارسال مایعات شفابخش به این ناحیه است. حتی دیدن یک لکۀ کوچک خون در پوشک نوزاد نیز طبیعی است. اما اگر کودک شما هر یک از علائم زیر را دارد، فوراً به پزشک کودک اطلاع دهید. این علائم می‌تواند به معنای عفونت یا مشکلات دیگری باشد:
- تب کردن کودک
- ورم شدید آلت و بیضه
- مشکل در ادرار کردن
- ادرار نکردن نوزاد حداکثر ۲۴ ساعت پس از ختنه
- زخم‌های پوسته‌پوسته و ترشح‌کننده
- قرمزی ناحیۀ ختنه بیشتر از پنج روز
- ادامۀ ترشحات زرد رنگ بیشتر از یک هفته
- خونریزی مداوم محل ختنه
- تغییر رنگ و تیره شدن نوک آلت
- خون‌مردگی وسیع آلت و بیضه
- افتادن حلقه در کمتر از سه روز یا نیفتادن حلقه تا ۱۰ روز پس از ختنه
غیر از این موارد نیز اگر هر علامتی را مشاهده کردید که به نظرتان غیرطبیعی می‌آمد، لازم است به پزشک کودکتان اطلاع دهید تا هم نگران نمانید و هم مشکلی برای کودک پیش نیاید.