اصحاب سبت قرآن در واقع اشاره به مردم و خرسان سمت قطب شمال بوده است

اصحاب سبت کهدر سورۀ اعراف قرآن یاد شده است، مربوط به قطب شمال است.چه سپتن تریونال رگیون و سپتن تریو به ترتیب در لاتین به معنی محل هفت ورزاو، نماد قطب شمال و هفت ستاره پرنور خرس بزرگ و خرس کوچک قطبی در نجوم هستند. و در روایات اساطیری اسلامی این اخبار سرزمین سمت روسیه (روشیه، یعنی سرزمین بیشه ها) و هفت ستاره نماد قطب شمال را که از قدیم در هم آمیخته در نظر گفته میشده اند، تحت نام سرزمین اصحاب سبت در سمت ایله (سرزمین بیشه ها) آمده است و تصور شده است که این مردم این منطقه خرسان ماهیخوار قطبی به سبب ماهیگیری در روز شنبه (سبت) بر اثر غضب خداوندی به بوزینه تبدیل شده اند. ولی در واقع سبت در اینجا صورتی از همان سپت لاتینی به معنی هفت بوده و از بوزینگان مذکور در اساس خرسان شمالی و قطبی و از سرزمین ایله (بیشه ها) همان روسیه (روشیه، به روسی یعنی سرزمین بیشه ها) مراد بوده است که در اوستا تحت نام وئوروبرشتی یعنی سرزمین بیشه های گسترده ذکر شده است.

در سایت الجمعه امام جمعه بابلسر در باب روایات قرآنی مربوط به اصحاب سبت می خوانیم:

بسم الله الرحمن الرحیم

اصحاب سبت

و اسئلهم عن القریه التّی کانت حاضره البحر اذ یعدون فی السّبت اذ تأتیهم حیتانهم  یوم سبتهم شرّعا و یوم لا یسبتون
لا تأتیهم کذلک تبلوهم بما کانوا یفسقون.

واز آنها درباره ی (سرگذشت) شهری که در ساحل دریا بود سؤال کن و (به خاطر بیاور) هنگامی را که آنها در روز شنبه تجاوز (و طغیان در برابر قانون الهی) می کردند همان هنگام که ماهیانشان روز شنبه (که روز تعطیل واستراحت آنها بود) آشکار می شدند اما در غیر روز شنبه به سراغشان نمی آمدند این گونه آنها را به چیزی آزمایش کردیم که در برابر آن نافرمانی می نمودند. اعراف-۱۶۳

سبت یعنی چه؟

سبت در لغت به معنی تعطیل عمل برای استراحت است و روز شنبه را از این جهت یوم السبت نامیده اند زیرا که قوم یهود در این روز کسب وکار خود را تعطیل کرده و به استراحت می پردازند.

و اما داستان عبرت انگیز اصحاب سبت

در این آیه و همچنین آیاتی دیگر از قران مجید همچون آیات ۶۵ سوره ی بقره ۴۷و۱۵۴ سوره ی نساء و ۱۲۴ سوره نحل صحنه ی دیگری از تاریخ پر ماجرای بنی اسرائیل که مربوط به جمعی از آنهاست که در ساحل یکی از دریاها (احتمالا دریای احمر) در بندری به نام ایله (که امروز به بندر ایلات مشهور است) زندگی می کردند بیان شده است
عده ای از قوم یهود که در کنار دریا زندگی می کردند یکی از مهم ترین راه های کسب و کارشان صید ماهی از دریا بود و گویا به خاطر تعطیل مستمری که قبلا در روز شنبه در میان آنها معمول بود ماهیان در آن روز احساس امنیت بیشتری می کردندو در این روز بر روی آب ظاهر می شدنداما در روزهای دیگر که صیادان در تعقیب شان بودند به اعماق آب فرو می رفتند این موضوع خواه جنبه طبیعی داشته باشد و یا یک جنبه ی الهی و فوق العاده وسیله ای برای امتحان و آزمایش این گروه شد.

در هر صورت فرمانی از طرف پروردگار توسط پیامبرشان ابلاغ شد که در روز شنبه هیچ کس حق صید ماهی ندارد اما دنیا پرستی بر آنها غلبه کرد و از فرمان الهی سرپیچی کردند.

چگونه دست به گناه زدند؟

در اینکه قانون شکنی را از کجا آغاز کردند بین مفسران گفتگوست اما از بعضی روایات چنین استفاده می شود که نخست دست به حیله ی به اصطلاح شرعی برای توجیه عمل خود زدند بدین صورت که با حفر حوضچه هایی فرعی در کنار نهرهای آب در روز شنبه ماهی ها را به این حوضچه ها هدایت می کردند و بعد راه ورودی را می بستند و سپس در روزهای بعد آنها را شکار می کردند و به خیال خودشان می گفتند خدا گفت در روز شنبه صید نکنیم ما نیز در روز شنبه صید نکردیم بلکه فقط ماهی ها را در حوضچه ها محاصره کردیم کم کم به آنجا رسید که در روز شنبه تور ها و قلاب های خود را به آب می انداختند و در روز های دیگر بیرون می کشیدند و در آخر کارشان به جایی رسید که دیگر به طور علنی و بدون هیچ توجیهی در روز شنبه به صید مشغول می شدند

لزوم و وجوب امر به معروف و نهی از منکر بر همه ی افراد جامعه.

هنگامی که آن جمعیت بنی اسرائیل در مقابل این آزمایش الهی قرار گرفتند سه گروه شدند.

گروه اول که اکثریت را تشکیل می دادند به مخالفت با این فرمان الهی برخاستند.

گروه دوم که اقلیت کوچکی بودند شروع به امر به معروف و نهی از منکر کردند و در برابر گروه اول به وظیفه خود عمل نمودند.

گروه سوم انسان های بی تفاوت و ساکتی بودند که نه با گناه کاران همراهی می کردند و نه به وظیفه ی خود عمل می نمودند.

چه کسانی رهایی یافتند ؟

از ظاهر آیات استفاده می شود که تنها گروه دوم از سه گروه مورد اشاره نجات یافتند و به عذاب الهی گرفتار نشدند این گروه که دیدند پند و اندرزهای آنها اثری ندارد اعلام کردند که ما از شهر خارج می شویم اما دو گروه دیگر در شهر ماندند.
درست در همان شبی که گروه دوم از شهر خارج شدند عذاب الهی نازل شد و آن دو دسته ی دیگر را گرفتار کرد.

مجازات اصحاب سبت چه بود؟

فلمّا عتوا عن ما نهوا عنه قلنا لهم کونوا قرده خاسئین

و هنگامی که در برابر فرمانی که به آنها داده شده بود سرکشی نمودند به آنها گفتیم به شکل میمون هایی در آیید و طرد شوید. اعراف-۱۶۶

همانطور که در این آیه بیان شده است این قوم مسخ شده به شکل بوزینه هایی در آمدند و بعد از مدتی نیز هلاک و نابود شدند.

چند نکته مهم در داستان اصحاب سبت

امر به معروف و نهی از منکر بر همه ی افراد جامعه واجب است. طبق برداشتی که از این آیه می شود داشتن یا نداشتن اثر در امر به معروف و نهی از منکر شرط نیست زیرا هر چند امر به معروف و نهی از منکر انسان های پاک در این قوم اثر نداشت اما در نهایت گروه بی تفاوت نیز دچار عذاب الهی شدند(ظاهرا دلیل این گروه برای عدم انجام وظیفه اثر نداشتن آن بوده است). متوسل شدن به حیله های به ظاهر شرعی در نزد خداوند متعال به طور کلی مردود و غیر قابل پذیرش است توسل به این حیله موجب تجری و گستاخی انسان و کوچک شدن گناه در نظر انسان می شود و او را به ورطه ای می کشاند که دیگر به طور علنی و بی پرده دست به گناه می زند. آیه الله مکارم شیرازی تفسیر نمونه ج ۶ ص ۴۱۷-۴۲۸٫