بررسی معنی نامهای قدیمی شهرک خامنه

در مورد تاریخچه شهر خامنه در سایتهای “شهرداری خامنه” و “خامنه خاستگاه فرهنگ و ادب” گفته شده است :”با توجه به کتاب وقفنامه رشیدی که به دستور وزیر با کفایت غازان خان نگاشته شده است و هم اینک در کتابخانه مرکزی تبریز نگهداری می شود چند نام برای شهر خامنه ذکر شده است که در ذیل به آنها اشاره می شود در صفحه ۳۶۳ نام ((دیده کده)) در تعیین محدوده شرقی قریه کوزه کنان برای شهر خامنه ذکر شده است و این نام یعنی دیده کده قدیمی ترین نامی است که از متون تاریخی برای شهر خامنه بدست آمده است همچنین در صفحه ۳۷۶ وقف نامه رشیدی نام ((غیاث آباد)) در تعیین محدوده جنوبی قریه دارایان برای شهر خامنه ذکر شده است و بعد از آن رابر اسنادی که در سازمان اسناد شمالغرب کشور موجود است نام ((باغ خوبان)) برای شهر خامنه ذکر شده است و در ادامه آنچه در زمان صفویان ودر زمانی که شاه اسمعیل صفوی بنیانگذار سلسله صفویه اولین وزیرش ((شیخ نم الدین گیلانی)) را در اثر بیماری در خامنه به خاک سپرد نام ((خامنه)) برای خامنه در تاریخ ثبت شده است و بعد از آن نیز به همین نام خوانده شده است.”
از اسامی ذکر شده برای خامنه دو نام “دیده کده” (محل دیدبانی) و “غیاث آباد” (محل فریاد رسی) به ظاهر اشاره به دژ و موقعیت نظامی خامنه داشته اند. اما خامنه به معنی محل دژ نظامی نبوده است و این اسامی ریشه اوستایی و پهلوی خالص دیگری دارند: دو نام “دیده کده” (محل دیز یعنی باغ حصار دار) و “غیاث آباد” (گئیثیه آباد، محل باغ و گیاه) بی شک اشاره به باغهای حصار دار خامنه داشته اند. اما نام سوم یعنی باغ خوبان (باغ خوبان، دارای باغهای خوب) در واقع اشاره به همان نامهای قدیمی آن و همچنین نام کنونی آن یعنی خامنه بوده است که این خود از سویی با توجه به معنی نامهای قدیمی آن، به معنی جایگاه باغهای خوب است و از سوی دیگر با توجه به صنعت قدیمی ریسندگی آن مرکب است از خاو (به آذری خامه یعنی پشم، کرک) و مانه (خانه، جایگاه زیست). در واقع کلمه آذری خامه و کلمهً فارسی  خواب که به معنی خاو (خاو-ه، پشم و کرک پشم) بکار میروند، علی القاعده نظیر تبدیل پسوند “وند” به “مند” و کلمه “وهمن” به “بهمن” از تبدیل حرف “و” به حروف “م” و “ب” حادث شده اند.