نقدی بر مکان یابی در داستان فرود سیاوش
در مقاله احمد تدین در باب مکان یابی در داستان فرود که وی این مکانها را در فارس (به دور از مرز توران) می انگارداشتباهاتی جغرافیایی اساسی موجود است. در حالی که کلات و جرم در خراسان سمت شمال طوس در مرز توران بوده اند که حمدالله مستوفی در نزهت القلوب آنها را در رابطه هم آورده است:
“کلات و جرم :کلات قلعه ای است در غایت محکمی چنانکه در او زرع و کشت توان کرد و آب فراوان دارد و جرم قصبه ای است در پای آن قلعه و چند پاره دیه است که از توابع آن است.” می دانیم در این سمت شمال شرقی خراسان کلات نادری و روستای چرم کهنه واقع شده اند.
دهی به نام میم و سفید کوه هم در سمت بیرجند خراسان و دامغان هستند. صرفاً تشابه اسامی ایشان را به خطا انداخته است. همانطور که در عهد خود فردوسی جایگاه سکائیان تورانی نه سمت قفقاز بلکه خراسان به شمار می آمده است. فرود همان فرائورت فرمانروای ماد پدر کی آخسارو (کیخسرو، هوخشتره) است که در شهر گنجه اران (گنج دژ سیاوش) بدست مادیای اسکیتی به قتل رسید. فرود و سیاوش هر دو نام اساطیری فرائورت (متدین) پسر خشثریتی (کیکاوس) هستند. در واقع فرود سیاوش نام مرکبی با ترکیب صفت و موصوف است و دارای ترکیبی از نوع اضافه بنوت نبوده؛ چنانکه در شاهنامه تصور شده است. تور مترادف با سکا به معنی بزکوهی است که اکنون نیز در قفقازبه همان نام تور خوانده میشود و نوعی از آن به صورت اهلی است با نام محلی اش نام برخی از ملل قفقاز است.توتم باستانی ایشان بوده است.
من اهل روستای تک میدان از توابع بخش کاخک شهرستان گناباد در خراسان رضوی هستم در این روستا بر بالای کوهی که ما محلی ها ارگ می نامیمش بقایای بنایی شکوهمند وجود دارد که می گویند قلعه فرود است .من نیز در پی این حقیقتم و قصه ای که بزرگان ده در مورد این قلعه و پادشاه می گویند بسیار نزدیک است به آنچه که درشاهنامه وجود دارد بر من منت خواهید گذاشت اگر اطلاعاتی یافتید مرا نیز در جریان بگذارید سپاسگذارم
[پاسخ]
جواد کهلان مفرد پاسخ در تاريخ بهمن ۸ام, ۱۳۹۰ ۶:۳۳ ق.ظ:
فرود می تواند نام محل و یا نام شخصی باشد که نام خود را بدین محل داده است. فرائورت (فرود) در اساس به معنی شخص دیندار بوده است. اگر آنجا محل کاروانسرایی و در کنار راه بوده باشد به معنی محل فرود آمدن خواهد بود. احتمال این هم وجود دارد که آن به معنی فرا-تی (بالای تپه) بوده باشد. در این صورت آن بالای تپه واقع شده باشد. بعید است که آن به معنی محل واقع در فرو-تی یعنی پایین تپه بوده باشد.
[پاسخ]
سیاوش یا سیاورشن مرکب است از سیا= سیاه و شی= شدن یا ورشن= به جای آوردن یعنی در مجموع مرد سیه تقدیر یا مرد دارای تقدیر تباه شده و این لقبی بوده است برای فرائورت پادشاه ماد که در حوالی شهر گنجه اران به دست مادیای اسکیتی(افراسیاب= بسیار پر آسیب) کشته شده است. بعید به نظر میرسد مراد دارنده اسب سیاه بوده باشد چنانکه در شاهنامه منظور شده است و از او به عنوان صاحب اسب سیاه یاد گردیده است.
[پاسخ]
سلام
بنده وحید هستم از کلات نادر میخواستم بدانم آیا این کلات و فرود و جرم قید شده همان کلات نادر-قلعه فرود-و روستای چرم در پای قلعه فرود نیستند یا این قلعه ذکر شده مربوط به گناباد است؟ در صورت امکان جواب را به ایمیل بنده یا وبلاگم ارسال نمایید ممنون
[پاسخ]
جواد کهلان مفرد پاسخ در تاريخ اسفند ۱۴ام, ۱۳۹۰ ۱۱:۵۹ ق.ظ:
نظر به اینکه حمدالله مستوفی همانند شاهنامه نامهای کلات و جرم را پهلوی هم و در سمت شمال طوس (در سمت مرز توران) یاد کرده است؛ لذا از این دو همان کلات نادری و روستای چرم کهنه مراد بوده است نه کلاتهای دیگر خراسان و روستاهای در حوالی آنها.
[پاسخ]