افراد با اختلال طیف اوتیسم (ASD)، اغلب از نگاه کردن به دیگران دوری میکنند؛ بخصوص در تماس چشمی. این اجتناب عموما به عنوان نشانه ای از بی تفاوتی اجتماعی و شخصیتی آنها عنوان شده است؛ اما گزارشهای جدید از افراد مبتلا به اوتیسم چیز دیگری را نشان می دهد.

برخی از آنها میگویند: نگاه کردن به چشمان فرد دیگر، باعث ناراحتی و یا استرس زیادی در آنها میشود؛ برخی از آنها حتی میگویند: “این منو میسوزونه”. همه این نکات، دلایل عصبی دارد. حالا یک تیم از محققان بیمارستان عمومی ماساچوست، تحقیقات روشنی درباره مکانیسم های مغزی مربوط به این رفتار انجام داده اند. تحقیقات آنها در مجله  “گزارشهای علمی” چاپ شده است. دکتر نوشین حاجی خانی نویسنده این تحقیق از مدرسه پزشکی هاروارد میگوید:

این یافته ها نشان می دهد که برخلاف آنچه تصور میشد، کمبود آشکار از علاقه بین فردی در بین افراد مبتلا به اوتیسم، ناشی از عدم نگرانی و یا بی تفاوتی آنها نیست؛ بلکه نتایج ما حاکی از آن است که این رفتار راهی است برای کاهش دادن برانگیختگی بیش از حد و ناراحت کننده از فعالیت زیاد در قسمت مشخصی از مغز.

کلید این تحقیق در سیستم زیر قشر کورتکس مغز (ساب کورتیکال) قرار دارد که مسئول جهت گیری طبیعی به سمت چهره افرادی است که در نوزادی دیده اند، و بعدها برای ادراک احساسات آنها مهم است. این سیستم زیر قشری مغز میتواند بخصوص در تماس چشمی فعال شود. در تحقیقات پیشین توسط دکتر حاجی خانی و همکارانش  درمیان افراد مبتلا به اوتیسم، این حساسیت زیاد، به وسیله نگاه مستقیم و بیان احساسی آنها کشف شد.

در تحقیق حاضر، که دکتر حاجی خانی آن را برای مشاهدات آینده درنظر گرفته، در باره چگونگی انتقال احساسات متفاوت افراد مبتلا به اوتیسم، در زمان اجبار به داشتن تماس چشمی از طریق تماشای صورت افراد دیگر، از آنها تحقیق به عمل آمد.

با استفاده از تصویر برداری تشدید مغناطیسی کارکردی یا (fMRI)، دکتر حاجی خانی و همکارانش تفاوت بین فعالیت همراه با پردازش اجزای صورت، از سیستم زیر قشری مغزی را در دو گروه از افراد با یکدیگر مقایسه کردند. گروه اول شامل افراد مبتلا به اوتیسم ، و گروه دوم گروه کنترل بودند. افراد هر دو گروه، هم میتوانستند آزادانه به هرجا خواستند نگاه کنند و هم محدود به منطقه چشمی بودند.

فعالیت ساختار قشر زیر مغزی در هردوگروه، زمانی که آزادانه نگاه میکردند، مشابه هم و بدون تفاوت بود. اما زمانیکه این تماس چشمی، در محدوده منطقه چشمی بود، فقط در افراد مبتلا به اوتیسم فعالیت بیش از حد این ساختار مشاهده شد. این فعالیت، بخصوص زمانی که آنها با یک صورت پر از ترس روبرو میشدند، درست درمی آمد. هرچند اثرات مشابه نیز هنگامی که آنها یک صورت خوشحال، مهربان ویا صورت طبیعی را نیز مشاهده میکردند، دیده شد.

این یافته ها از تحقیق، حمایت از فرضیه عدم تعادل بین تحریک مغز و شبکه های سیگنال مهارکننده تحریک در اوتیسم را نشان می دهد. هیجان، به نوروترانسمیترهایی برمیگردد که مغز را تحریک میکنند؛ در حالی که مهارکننده برمیگردد به آنهایی که مغز را آرام کرده و تعادل ایجاد میکنند.

چنین عدم تعادل هایی مثل نتایج متنوع ژنتیکی و دلایل محیطی، میتواند علامتهای هیجانی را در مدار زیر قشری درگیر در ادراک چهره، تقویت کند. این نیز به نوبه خود میتواند نتایجی در واکنش غیرطبیعی تماس چشمی، بیزاری از تماس چشمی مستقیم و در نتیجه توسعه غیرطبیعی از مغزاجتماعی را درپی داشته باشد.

در ظاهر شدن این دلایل اساسی  برای پرهیز از تماس چشمی، مطالعات همچنین راههای موثرتری برای جذب افراد اوتیسم پیشنهاد می دهند. یافته ها نشان می دهند که در رفتاردرمانی، وادار کردن کودکان مبتلا به اوتیسم برای نگاه کردن به چشمان فرد دیگری، ممکن است باعث تولید اضطراب زیادی در آنها بشود. دکتر حاجی خانی میگوید: یک روش، شامل عادت برای تماس چشمی ولی به آرامی، ممکن است برای غلبه بر واکنش و توانایی میزان کردن تماس چشمی در بلند مدت به آنها کمک کند؛ در نتیجه، اجتناب از اثرات آبشارمانند این پرهیز از تماس چشمی، باعث توسعه مغز اجتماعی در افراد مبتلا میشود.