سوغات زنجان چیست؟
اگر خواهان اضافه کردن یا حذف اطلاعات خود در مطالب هستید، به آیدی @Tarikhemaadmin در تلگرام پیام بدید.
لطفا جهت پرسیدن آدرس و سوالات نامربوط پیام ندید. ما فقط آدرس و شماره تماسها را قرار میدیم که در پایین قرار گرفته.
زنجان مرکز استان و شهرستان زنجان در شمال غرب ایران و از بزرگترین شهرهای شمال غرب ایران است؛ زنجان، بیستمین شهر کشور ازلحاظ جمعیت محسوب میشود. نام زنجان عربی شده واژه زنگان است. مردم منطقه هنوز هم تلفظ زنگان را به کار میبرند. شهر زنجان در دره زنجان چای از شاخههای قزلاوزن قرارگرفته و سر راه شوسه و راهآهن تهران به تبریز هست. صنایعدستی از قبیل ورشو سازی و نقرهسازی و ملیلهکاری و چارقدوزی و چاقوسازی و فرشبافی (فرش زنجان) آن مشهور است.
در مورد وجهتسمیه شهر زنجان تاکنون نظرهای گوناگونی از سوی پژوهشگران و نویسندگان ارائهشده است. قدیمیترین نامی که به این منطقه اطلاق شده است آندیا و سپس زندیگان بهمعنای اهل کتاب زند، گان از پسوندی فارسی است که در دوره ساسانیان بر این منطقه گذاشتهشده است. گفته میشود بنای شهر زنجان در زمان اردشیر بابکان ساختهشده و در آن زمان نام شهین یعنی منسوب به شاه به آن اطلاق میشده است. هماکنون روستایی چسبیده به شهر بانام سایان وجود دارد که بهاحتمال تغییریافته شاهین یا شهین بوده است. از اواخر دوره قاجاریه بهعلت استقرار ایل خمسه نام خمسه نیز بر آن نهاده شد.
خوراکیها
سوغاتیهای خوراکی زنجان بسیار لذیذ و خوشمزهاند، اگر روزی به این شهر زیبا سفر کردید، خوراکیهای زنجان را از دست ندهید، از محبوبترین سوغاتیهای خوراکی شهر میتوان به نان اردک، انگشتپیچ، سبزی گلآقا، سبزی ماتار و پیاز کوهی اشاره کرد.
نان اردک زنجان نوعی نان سنتی است که در ابتدا توسط زنان پخت میشد، اکنون در قنادیها و کارگاههای شیرینیپزی شهر زنجان درست میشوند. آرد نان بربری، تخممرغ، شیر، شکر، بکینگ پودر و روغن موادی هستند که در تهیه نان اردک استفاده میشوند. گاهی متناسب باسلیقه آشپز در تهیه آن آبپنیر هم بکار برده میشود. بعدازاینکه با مواد گفتهشده خمیر درست شد آن را در داخل روغن سرخ میکنند و پس ازآن نان آماده خوردن میشود. البته آنچه درگذشته پخت میشد بدون تخممرغ و بکینگ پودر بوده و درروش تهیه امروزی آن این مواد استفاده میشود.
غاز یاغی گیاهی خودرو است که در کنار رودخانهها یا در دامنه کوه میروید، استان زنجان هم منطقهای کوهستانی است که کوههای بسیاری را در دل خود جایداده و بارندگی مناسب آن سبب شده گیاهان بسیاری در این منطقه رشد کند که هرکدام خواص و کاربرد منحصربهفرد دارند. میتوان به سبزی گلآقا، ماتار، پیاز کوهی اشاره کرد. غازیاغی به معنی پای غاز است به خاطر شباهت آن نامگذاری شده است. گیاهی خوشبو و خوشطعم است که در غذاهایی چون آش، سوپ و برنج استفاده میشود. این سبزی بههمراه سبزی کوهی در بازارهای زنجان در دسترس قرار دارد.
یکی دیگر از سبزیهای زنجان که بهعنوان سوغات میتوان از آن یادکرد، پیاز کوهی است. این پیاز در روستاها و کوههای اطراف زنجان میروید. جزو دسته گیاهان خودرو بهحساب میآید. از پیاز کوهی در سالاد و آش استفاده بیشتری میشود. نام محلی آن والک است و در دامنه کوهها بیشتر میروید. پیاز کوهی طعم بینظیری به غذا میدهد و علاوه بر آن میتوان به خواص گوناگونش نیز اشاره کرد. این سبزی بیشتر به خاطر خواصی چون برای درمان موهای سفید و رشد مجدد موهای مشکی، ضدعفونیکننده و ضد میکروب شناختهشده است. آشی که در آن پیاز کوهی مصرفشده باشد را برای عفونت ریهها، سرماخوردگی و … توصیه میکنند.
یکی دیگر از سوغاتیهای خوشمزه زنجان شیرینی شستی است. در نوروز از این نوع شیرینی استقبال زیادی میشود و بانوان زنجانی نیز در خانه و کارگاههایشان از آن درست میکنند. معروفترین شیرینی زنجان در بین تمام خوراکیهای شیرینش، شیرینی شستی است. همان طور که از اسم شیرینی پیدا است با انگشتان دست بهخصوص شست حفرهای در میان خمیرمایه گرد ایجاد میکنند و سپس میان آن را از مربا، عسل، شیره انگور یا خرما و … پر میکنند تا طعم بینظیری به خود بگیرد و آن را در مغر پسته و بادام میغلتانند تا به گونههای مختلف پستهای، بادامی، کنجدی و … تبدیل شود.
لغت انگشتپیچ بهطورکلی به هر چیز غلیظ و بستهای که دور انگشت میپیچد، مانند عسل و شیره انگور، اطلاق میگردد. سفیده تخممرغ، گلاب، شکر و آب موادی هستند که در تهیه انگشتپیچ از آنها استفاده میشود. ترکیب این مواد به هم میزنند و این کار را ادامه میدهند تا ترکیب سفتی شبیه عسل به دست آید.
سقز، صمغ یا شیره غلیظ درختی به نام بنه یا درخت پسته وحشی است که در فصل پاییز بهطور طبیعی یا با دادن شکاف از آن خارج میشود. این ماده علاوه بر اینکه مانند آدامس مورداستفاده قرار میگیرد دارای خواصی همچون کمک به هضم غذا، رفع بوی بددهان و جلوگیری از پوسیدگی دندانها نیز است. همچنین از آن بهعنوان ضماد (مرهم زخم) نیز استفاده میکنند.
ساخت اشیا فلزی از گذشتههای دور در شهر زنجان رواج داشته است و از جمله هنرهایی که به ساخت اشیا فلزی در ارتباط است میتوان به ملیلهکاری، چاقوسازی و چارقدوزی اشاره کرد. از دیگر صنایعدستی زنجان میتوان به مسگری، فرش، گلیم، جاجیم، تابلو خاتم، رنگرزی، گیوهبافی و سفالگری اشاره کرد.
ملیلهکاری از صنایعدستی قدیمی زنجان است و بر اساس شواهد تاریخی میتوان ثابت کرد قدمت آن به قرن دهم هجری برمیگردد که در دوران سلجوقی رونق گرفت و همزمان با حکومت صفویان به اوج خود رسید. همچنین نمونههای باقیمانده و آنچه در آثار و سفرنامههای قدیمی دیده میشود گواهی بر قدمت هنر ملیلهکاری هستند. در کتب تاریخی بسیاری به فلزکاری بهعنوان یکی از صنایعدستی زنجان اشارهشده است که ملیلهکاری شاخهای از این صنعت است. ملیلهکاری تا قبل از حکومت پهلوی یکی از هنرهای بومی زنجان بود اما پس ازآن هنرمندان این حرفه به شهرهای تهران، اصفهان و… مهاجرت کردند و این هنر در دیگر نقاط ایران رواج یافت. نقشهایی مورداستفاده در ملیلهکاری بته ترمه، جقه، برگ فرنگی، برگ، غنچه، پیچک و … است.
از معروفترین صنایعدستی زنجان ساخت چاقو است که در سطح کشور شهرت بسیاری دارد. این هنر بهمدتها پیش بازمیگردد که نسل به نسل، به هنرمندان معاصر انتقالیافته است. باوجود وارد شدن ابزارهایی برای ساخت چاقو از زحمت هنرمندان این عرصه کاسته شده است و همچنان کیفیت بالایی دارد. چون در ساخت چاقو قدرت بدنی زیادی بکار گرفته میشود، معمولاً جوانان مشغول این کار هستند و استادکاران قدیمی به آموزش میپردازند. چاقوها معمولاً از فولاد استیل محکم و ضدزنگ درست میشوند که بعد از اجرای عملیاتی همچون چکشکاری و حرارت دادن به فلز سختی تبدیل میشوند و بر برش و تیز بودن چاقو مؤثر است. تناسب، ظرافت، قدرت دربرش و نحوه آبکاری فلز از جمله مشخصات برجسته چاقوی زنجان است.