هنگامی‌که فشارخون فردی بین مقدار مینیمم و ماکزیممی که برای فشارخون تعیین‌شده است نوسان داشته باشد و این عمل به‌صورت مکرر در طی روزها و ماه‌ها تکرار شود، فرد دچار فشارخون متغیر شده است که با تشخیص و درمان به‌موقع این مشکل برطرف خواهد شد. فراموش نکنید فشارخون متغیر در طول روز عارضه‌ای کاملاً طبیعی می‌باشد و جای نگرانی ندارد. زمانی باید به دنبال درمان بروید که این امر در طولانی‌مدت به‌صورت مکرر اتفاق بیفتد.
در این مقاله به بررسی این موارد خواهیم پرداخت: فشارخون متغیر چیست؟ علائم فشارخون متغیر چیست؟ چه عواملی باعث بروز آن می‌شود؟ و چگونه میتوان از آن پیشگیری کرد. همچنین، به شما پیشنهاد می‌کنیم که چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید.
کلمه labile به چیزی اشاره دارد که می‌تواند به‌صورت خودبه‌خود و سریع تغییر پیدا کند. فشارخون بالا یعنی فشارخون130/80 میلی‌متر جیوه یا بیشتر. فشارخون متغیر وقتی رخ می‌دهد که فشارخون فرد به‌طور مداوم در محدوده‌ی طبیعی قرار ندارد و بالا نیست.
علائم فشارخون متغیر
هرچند، همه‌ی افرادی که به عارضه فشارخون متغیر مبتلا هستند، علائمی ندارند، اما ممکن است که با این علائم مواجه شوند:
- صدای زنگ در گوش، وزوز گوش
- تپش قلب
- سردرد
- سرگیجه
- گُرگرفتگی
- ضعف یا بی‌حالی عمومی
علت فشارخون متغیر
اضطراب و استرس ممکن است باعث بروز فشارخون متغیر شود. دریافت اخبار ناخوشایند یا انتظار نتایج امتحان از عواملی است که باعث بروز استرس و اضطراب می‌شود. بسیاری از عوامل دیگر نیز می‌توانند روی فشارخون تأثیر بگذارند، این عوامل عبارت‌اند از:
- سن
- مصرف نمک زیاد
- مصرف بیش‌ازحد کافئین
- مصرف برخی از داروها
- نوشیدن الکل
- مصرف مواد مخدر
بیماری‌هایی که باعث فشارخون متغیر می‌شوند
چند مشکل دیگر مشابه فشارخون متغیر وجود دارد که در آن فشارخون از مقدار طبیعی بیشتر در نوسان است.
سندروم روپوش سفید یا فشارخون بالای کاذب
سندروم روپوش سفید یا فشارخون بالای کاذب (WCH) وضعیتی است که در آن فشارخون فرد به دلایلی دچار نوسان می‌شود. به‌عنوان‌مثال، ممکن است که فقط فشارخون هنگامی افزایش پیدا کند که فرد به پزشک مراجعه می‌کند. اگر فردی WCH داشته باشد، هنگام سنجش فشارخون فرد توسط پزشک متخصص ممکن است که مقدار فشارخون واقعی را با دقت نشان ندهد.
فشارخون مخفی
فشارخون مخفی، نقطه مقابل سندروم روپوش سفید یا فشارخون کاذب است. وضعیتی که در آن میزان فشارخون فرد هنگامی‌که فرد در مطب پزشک است در محدوده‌ی طبیعی قرار دارد، اما ممکن است در سایر مواقع بالاتر باشد. در افراد مبتلا به فشارخون مخفی، فشارخون که در مراکز درمانی از افراد گرفته می‌شود، کمتر از متوسط فشارخون واقعی فرد است.
فشارخون حمله‌ای
بیماری مشابه فشارخون متغیر، فشارخون حمله‌ای است. فشارخون حمله‌ای ممکن است باعث شود که فشارخون فرد به طرز چشمگیری بین مقادیر طبیعی و بالا در نوسان باشد. طبق تحقیق انجام‌شده در سال2009، درحالی‌که فشارخون متغیر اغلب به دلایل خاص و به علت حوادث استرس‌زا رخ می‌دهد، به نظر می‌رسد که فشارخون متغیر هم به‌صورت تصادفی اتفاق می‌افتد.
علاوه بر این، فشارخون متغیر می‌تواند با علامت یا بدون علامت باشد، درحالی‌که فشارخون حمله‌ای معمولاً با این علائم همراه است:
- سردرد
- گرگرفتگی
- ضعف
- تپش قلب
- سکته
- تنگی نفس
فشارخون حمله‌ای با احساسات سرکوب‌شده ارتباط دارد که ممکن است به ضربه‌ی احساسی شدید قبلی ارتباط داشته باشد. طبق تحقیقات صورت گرفته در مقاله، برخی از افرادی که دچار فشارخون متغیر هستند، ممکن است قادر به کنترل احساسات خود نباشند. در حدود 2٪ از افراد مبتلا به فشارخون حمله‌ای، علت بروز این نوع فشارخون به علت وجود توموری به نام فئوکروموسیتوماست.
درمان فشارخون متغیر
در حال حاضر برای درمان فشارخون متغیر هیچ روش خاصی وجود ندارد. در عوض، متخصصان ممکن است اقداماتی درزمینه ی کمک به فرد و برای کاهش سطح استرس و اضطراب انجام دهند. پزشک ممکن است که به‌صورت کوتاه‌مدت، داروهای ضد اضطراب را برای افراد تجویز کند تا فرد فقط در صورت مشاهده‌ی علائم اضطراب، این داروها را مصرف کند. این داروها عبارت‌اند از:
- آلپرازولام (زاناکس)
- کلونازپام (کلونوپین)
- دیازپام (والیوم)
- لورازپام (آتیوان)
مصرف این داروها معمولاً در عرض یک ساعت به کاهش علائم اضطراب کمک می‌کند؛ اما مصرف طولانی‌مدت آن‌ها توصیه نمی‌شود؛ زیرا هرچقدر فرد این داروها را مصرف می‌کند، اثربخشی آن‌ها کمتر می‌شود.
طبق هشدارهای سازمان بهداشت جهانی (WHO)، مصرف این داروها به مدت بیش از 4 هفته اعتیادآور است. بنابراین، مصرف این داروها یک روش درمانی کوتاه‌مدت به شمار می‌رود. از طرف دیگر، پزشک ممکن است داروهای ضد اضطراب را به‌صورت طولانی‌مدت برای فرد تجویز کند تا به‌صورت روزانه از بروز اضطراب در فرد جلوگیری شود. این داروها عبارت‌اند از:
- سرترالین (زولوفت)
- پاروکستین (Paxil)
- اسکیتالوپرام (لکساپرو)
- سیتالوپرام (Celexa)
افرادی که دچار فشارخون متغیر هستند ممکن است بخواهند خودشان در منزل فشارخون خود را کنترل کنند. استفاده از دستگاه فشارخون برای افرادی که فشارخون متغیر دارند، مناسب است؛ چون افراد می‌توانند بدون مراجعه به پزشک و به‌صورت دوره‌ای فشارخون خود را به‌صورت دقیق اندازه‌گیری کنند.
عوارض فشارخون متغیر
یک مطالعه در سال 2015 ارتباط بین فشارخون متغیر و افزایش خطرات قلبی عروقی را نشان داده است. فشارخون متغیر باعث بروز مشکلات زیر می‌شود:
- پیشرفت بیماری کرونر قلب
- سکته مغزی
- نارسایی قلبی
تشخیص
برای تشخیص فشارخون متغیر، هیچ معیار مشخصی وجود ندارد. معمولاً، افراد به نوسانات فشارخون دچار می‌شوند و مشخص نیست که چه موقع این نوسانات به فشارخون متغیر تبدیل می‌شود.
اگر فردی علاوه بر فشارخون متغیر، سندروم روپوش سفید یا فشارخون بالای کاذب را نیز داشته باشد، ممکن است که پزشک فکر کند که این فرد به‌جای فشارخون متغیر، فشارخون ثابت دارد.
اگر پزشک شک داشته باشد که ممکن است فرد فشارخون متغیر داشته باشد، ممکن است استفاده از دستگاه کنترل فشارخون در منزل را پیشنهاد کند.
اگر دستگاه نشان می‌دهد که فشارخون فرد در حد طبیعی است، ممکن است پزشک تحقیقات بیشتری را برای رد مشکل فشارخون متغیر انجام دهد. پزشک ممکن است به فرد توصیه کند که 24 ساعت تحت درمان سرپایی قرار بگیرد و پزشک فشارخون فرد را بررسی کند تا ببیند که فرد فشارخون متغیر دارد یا خیر.
در این روش، دستگاهی به فرد متصل می‌شود و اطلاعات مختلفی از بدن مانند زمانی که صرف خواب می‌کند، ساعت خوردن وعده غذایی، و مدت انجام تمرین ورزشی را ثبت می‌کند. این روش می‌تواند تصویر بهتری از نوسان فشارخون در طول روز را به پزشک ارائه دهد.
پیشگیری
شخصی که قصد دارد خطر ابتلا به فشارخون متغیر را به حداقل برساند باید نکات زیر را در نظر بگیرد:
تلاش برای کنترل سطح استرس، اجتناب از مواجه با موقعیت استرس‌زا یا یادگیری نحوه مدیریت مؤثرتر استرس؛
مدیریت سطح اضطراب آن‌ها با تمرین یوگا و سایر روش‌های آرام‌سازی، یا از طریق داروهای تجویزشده؛
- ترک سیگار
- محدود کردن مقدار نمک
- محدود کردن میزان الکل
- اجتناب از مصرف داروهای تجویزشده یا داروهای خاص
اگر فردی سندروم روپوش سفید یا فشارخون بالای کاذب داشته باشد، می‌تواند قبل از مراجعه به پزشک تمرین مدیتیشن برای کاهش استرس را انجام دهد تا قبل از اینکه پزشک فشارخون وی را بگیرد، احساس آرامش داشته باشد.
دورنما
هنگامی‌که فشارخون فرد به علت بیماری فشارخون متغیر افزایش پیدا می‌کند، معمولاً افراد به‌غیراز علائم بالقوه همراه با آن، با مشکل دیگری نیز مواجه نخواهند شد. فشارخون آن‌ها احتمالاً پس از مدت‌زمان کوتاهی به سطح طبیعی برمی‌گردد. بااین‌حال، شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد فشارخون خون متغیر و فشارخونی که به‌صورت طولانی‌مدت درمان‌نشده، باعث افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های مختلف می‌شود.
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم
به‌این‌علت که فشارخون متغیر در صورت عدم درمان باعث به خطر افتادن سلامتی می‌شود و ازآنجاکه تشخیص این بیماری دشوار است، کنترل فشارخون به‌صورت مرتب اهمیت زیادی دارد. متخصص می‌تواند فشارخون فرد را بررسی کند، یا اینکه شخص یک دستگاه فشارخون بخرد و مرتباً فشارخون خود را در منزل کنترل کند.
خلاصه
افزایش موقت میزان فشارخون می‌تواند تأثیر منفی روی عملکرد بدن فرد داشته باشد. افزایش منظم فشارخون ممکن است باعث فشار آوردن به قلب شود و درنتیجه خطر مرگ را افزایش بدهد. به همین علت، کنترل فشارخون حائز اهمیت است و اگر بیش‌ازحد طبیعی باشد، باید به دنبال درمان آن باشید. به‌این‌علت که فشارخون بالا اغلب ناشی از اضطراب است، بنابراین مدیریت اضطراب اهمیت زیادی دارد. درمان‌های خانگی مانند مدیتیشن می‌تواند به کاهش اضطراب کمک کند و همچنین فرد باید به متخصص مراجعه و از کمک وی بهره ببرد.