پیرچشمی نوعی بیماری چشمی است که در آن چشم شما به‌تدریج توانایی تمرکز(فکوس) سریع روی اجسام نزدیک را از دست می‌دهد. پیر چشمی اختلالی است که در روند طبیعی افزایش سن روی همه افراد تأثیر می‌گذارد.
وقتی نور وارد چشم شما می‌شود از قرنیه‌تان عبور می‌کند، سپس از مردمک چشمتان می‌گذرد. عنبیه چشم حلقه‌ای رنگی در چشم شما است که مردمک چشمتان را باز و بسته می‌کند تا مقدار نوری که از آن می‌گذرد را تنظیم کند.نور پس از عبور از مردمک چشم از عدسی عبور می‌کند. وقتی عدسی چشمتان در سالم‌ترین حالت باشد، تغییر شکل می‌دهد تا بتواند اشعه‌های نور را بیشتر شکست دهد و آن‌ها را بر روی شبکیه در پشت چشم متمرکز کند. اما با افزایش سن انعطاف‌پذیری عدسی شما کمتر می‌شود. بنابراین نمیتوانند به راحتی قبل، تغییر شکل بدهد و درنتیجه قادر نیست نور را به‌درستی خم کند و آن را روی شبکیه شما متمرکز کند.
علت پیر چشمی
در سنین جوانی عدسی چشم شما نسبتاً انعطاف‌پذیر یا الاستیک است و می‌تواند با کمک حلقه‌ای از عضلات کوچک که پیرامون آن قرار دارند طول یا شکل خود را تغییر دهد. عضلاتی که چشم شما را احاطه کرده‌اند می‌توانند به راحتی عدسی‌های شما را تغییر شکل دهند و تنظیم کنند تا هم تصاویر نزدیک و هم تصاویر دور را در خود جای دهد.
با افزایش سن عدسی و رشته‌های عضلانی اطراف آن به‌آرامی انعطاف‌پذیری خود را از دست می‌دهند و سفت می‌شوند. درنتیجه عدسی چشمتان دیگر قادر به تغییر شکل برای تمرکز (فکوس) روی تصاویر نزدیک نیست. با سخت شدن عدسی چشم شما به‌تدریج توانایی خود را برای تمرکز مستقیم نور بر روی شبکیه از دست می‌دهید.
علائم پیر چشمی
در بیشتر افراد شایع‌ترین علائم پیرچشمی در حدود 40سالگی رخ می دهد. علائم پیرچشمی معمولاً شامل کاهش تدریجی توانایی شما در خواندن یا کار کردن از نزدیک است.
رایج‌ترین علائم پیر چشمی عبارتند از:
- خستگی چشم یا سردرد بعد از خواندن یا کارهای نیازمند دید از نزدیک
- مشکل در خواندن حروف کوچک
- خستگی هنگام انجام کارهایی که نیاز به دید از نزدیک دارد
- نیاز به نور بیشتر هنگام مطالعه یا کارهای نیازمند دید از نزدیک
- نیاز به دور نگه داشتن اشیاء به اندازه طول یک بازو برای تمرکز (فکوس) مناسب بر روی آن‌ها
- مشکلات کلی در دیدن و تمرکز بر اشیایی که نزدیک شما هستند
- تنگ کردن چشم
درصورت مشاهده یک یا چند مورد از علائم پیر چشمی بهتر است به چشم پزشک مراجعه کنید تا مورد معاینه تخصصی قرار بگیرید.
انواع پیرچشمی
پنج نوع پیرچشمی وجود دارد:
- پیر چشمی اولیه: این اولین مرحله از پیر چشمی است. ممکن است در این مرحله خواندن حروف ریز برای شما کمی دشوارتر باشد.
- پیرچشمی عملکردی: این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که متوجه می‌شوید در نزدیک‌بینی دچار مشکلات بیشتری شده‌اید.
- پیر چشمی مطلق: اگر به این نوع پیرچشمی دچار باشید، به‌هیچ‌وجه نمی‌توانید روی اشیاء نزدیک تمرکز کنید.
- پیرچشمی زودرس: این اصطلاح زمانی استفاده می‌شود که پیرچشمی قبل از 40سالگی اتفاق می‌افتد.
- پیرچشمی شبانه: هنگامی که این نوع پیر چشمی اتفاق می‌افتد، تمرکز روی اشیاء نزدیک در نور کم بسیار دشوار می‌شود.
چه کسانی در معرض پیر چشمی هستند؟
مهمترین عامل خطر پیرچشمی افزایش سن است. بیشتر افراد تا 40 سالگی مقداری از توانایی‌شان در تمرکز بر اشیاء نزدیک را از دست می‌دهند. پیر چشمی برای همه اتفاق می‌افتد، اما علائمش در بعضی از افراد واضح‌تر است.
اگر مشکلات زیر را داشته باشید، بیشتر در معرض خطر پیر چشمی زودرس خواهید بود:
- کم‌خونی یعنی کمبود گلبولهای قرمز طبیعی خون
- بیماری قلبی و عروقی
- دیابت یا مشکلات متابولیسم قند خون
- دوربینی که باعث می‌شود دیدن اشیاء نزدیک برایتان سخت‌تر از دیدن اشیاء دور باشد.
- مالتیپل اسکلروزیس که یک بیماری خودایمنی است و ستون فقرات و مغز شما را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
- میاستنی گراویس (ضعف وخیم عضلانی) که یک اختلال عصبی-عضلانی است و بر اعصاب و عضلات شما تأثیر می‌گذارد.
- ضربه به چشم یا بیماری چشم
- نارسایی عروقی یا جریان خون ضعیف
آیا داروها خطر پیر چشمی را افزایش می‌دهند؟
برخی از داروهای تجویزشده و بدون نسخه می‌توانند توانایی چشم شما را برای تمرکز روی تصاویر نزدیک کاهش دهند. مصرف مواد و داروهای زیر می‌تواند شما را بیشتر در خطر پیرچشمی زودرس قرار دهد:
- الکل
- داروهای ضداضطراب
- داروهای ضدافسردگی
- آنتی‌هیستامین‌ها
- داروهای ضدروان‌پریشی
- داروهای ضداسپاسم
- داروهای ادرارآور
چگونه از پیرچشمی پیشگیری کنیم؟
همان‌طور که نمی‌توانید از بالا رفتن سنتان جلوگیری کنید، قادر نیستید جلوی پیرچشمی را هم بگیرید، اما کارهایی وجود دارد که اگر به‌طور مداوم انجامشان دهید می‌توانید سلامتی چشمانتان را افزایش دهید و فرآیند ایجاد پیر چشمی با افزایش سن را آهسته کنید.
این نکات را برای افزایش سلامت چشمانتان امتحان کنید:
- نور کافی به‌طور چشمگیری به کاهش خستگی چشم کمک می‌کند.
- با یادداشت کردن علائم آن‌ها را پیگیری کنید.
- رژیم غذایی سالم و متعادلی داشته باشید که حاوی مقدار زیادی سبزیجات دارای برگ‌های سبز باشد.
- چندبار در هفته ورزش کنید.
- به اندازه کافی آب بنوشید تا هیدراته بمانید.
- مصرف الکل را محدود کنید.
- سیگار نکشید.
- از عینک آفتابی استفاده کنید. سایه‌هایی که عینک یا کلاه‌های آفتابی ایجاد می‌کنند مزیتی فراتر از جذاب جلوه دادن شما دارند. آن‌ها از بافت ظریف چشمتان در برابر اشعه‌های مضر (فرابنفش) محافظت می‌کنند.
- معاینات سالانه چشم را فراموش نکنید. از آنجایی که شماره و وضعیت سلامتی چشم شما می‌تواند به سرعت تغییر کند، حتماً به‌طور مرتب به چشم‌پزشک مراجعه کنید. درباره هرگونه تغییر در علائم، که می‌تواند نشانه بروز مسئله‌ای جدی تری باشد، با پزشک خود صحبت کنید.