در ایران وقتی بیمار نیاز به مشاوره و گرفتن کمک و دارو برای اعصاب دارند به روانپزشک مراجعه میکنند اما بعضا به خاطر ترس یا نگرانی هایی که در ذهن خود میپرورانند از رفتن به روانپزشک و گرفتن راه حل امتناع میکنند و این کار را به ماه یا سال های متمادی تاخیر میدهند و کار به جایی میرسد که از روی اجبار به روانپزشک مراجعه و بیماری آنها وخیم تر و رشته قطور تری ساخته است.
بار ها مشاهده شده بیماری که باید پنج یا ده سال پیش از این مراجعه می کرده است با تجویزهای غلطِ اطرافیان و یا با خود درمانی ِ اشتباه و یا متاسفانه با مراجعه با افراد غیر مطمئن مانند دعانویس و مدعیان ِدرمانهای فرازمینی ،عمر و انرژی و پول خود را حرام کرده و به نقطه ی ناامیدی و پشیمانی رسیده است.
بسیاری از بیماران اغلب بر اساس دغدغه ذهنی که بخشی از آن بر حق ولی بخشی از آن هم سوتفاهمی بیش نیست از مصرف داروی اعصاب پرهیز می کنند و آن دغدغه این است که:اگر من داروی روانپزشکی مصرف کنم، برای همیشه به آن وابسته خواهم شد.
در واقع فرد مراجعه کننده تصور می کند که مصرف کوتاه مدت هر یک از داروهای روانپزشکی منجر به این خواهد شد که وی برای همیشه به مصرف آنها اعتیاد پیدا کند و دچار وابستگی کامل جسمی و روانی به آنها گردد.
اعتیاد آوری داروها
در پاسخ به این شُبهه باید بگوییم که از لحاظ میزان اعتیاد و وابستگی آوری، داروها به دو دسته تقسیم می گردند :
الف)دسته اول:
داروهای تسکین دهنده (مسکن)
داروهایی هستند که به سرعت اثر تسکینی خود را نشان می دهند و شخص بعد از مصرف آنها فورا احساس ریلکسی و آرامش می کند.درست مثل زمانی که شما قرص والیوم یا دیازپام را برای اثر خواب آوری آن بمدت بیش از دو سه هفته مصرف می کنید.بله به احتمال زیاد مصرف مداوم و طولانی ِاین داروها درجاتی از اعتیاد آوری و وابستگی را خواهند داشت .
ب)دسته ی دوم:
داروهای اعصاب درمان کننده
داروهایی هستند که برای بروز اثرات درمانی خود نیاز به یک تا دو هفته مصرف مقدماتی دارند که این دسته از داروها اثر اعتیاد آوری ندارند.مانند کپسول معروف ِ فلوکستین که بسیاری از مردم ِ ما برای رفع حالات افسردگی و اضطراب سابقه ی مصرف ِ آن را و یا بخاطر مصرف سایر اعضای خانواده شان سابقه ی آشنایی با آن را دارند.
-توضیح بیشتر اینکه بخشی از داروها که توسط عامه ی مردم به صورت سرپایی و بدون تجویز پزشک و برای کسب آرامش ِ فوری و یا به خواب رفتن سریع مورد استفاده قرار می گیرند،در صورت مصرف طولانی و مداوم به شدت اعتیاد آور خواهند بود.
از جمله ی این داروها، می توان از داروهای تسکین بخش و اعتیاد آوری مانند قرص ترامادول (که این روزها توسط تعداد زیادی از جوانان ما مخفیانه مصرف میگردد)و نیز قرصهای دیازپام، لورازپام، کلونازپام (که اصطلاحا به داروهای پام معروف هستند ) و همچنین داروی بسیار قوی ِ ضد اضطراب یعنی آلپرازولام یا زاناکس نام بُرد.
جالب اینجاست که این داروها بدون نیاز به تجویز پزشک و به میزان زیاد در دسترس عموم مردم قرار داشته و به راحتی قابل تهیه می باشند و طنز ماجرا در این است که اینها در واقع همان داروهای اعتیادآور و وابسته کننده ای هستند که بسیاری از مردم بخاطر فرار از مصرف آنها از مراجعه به پزشک متخصص اعصاب و روان سرباز می زنند.
تجویز صحیح داروهای اعصاب
بسیاری از مردم واهمه دارند که پزشک به آنها داروی اعتیاد آور بدهد در حالی که خودشان خودسرانه و ناغافل در حال مصرف داروی معتاد کننده هستند و باز جالبتر(و البته تاسف آور تر) اینکه بخشی از مراجعین ِ ما روانپزشکها، کسانی هستند که به مصرف دارویی مانند زاناکس یا آلپرازولام وابسته شده اند و حالا بعد از گذشت دو تا پنج سال که از مصرف آنها گذشته است از ما تقاضا دارند که این وابستگی را از آنها بگیریم.
برای رفع نگرانی ِ مراجعین باید شفاف و واضح بیان کنم که:اغلب روانپزشکان در نسخه ی درمانی خود به تجویز داروهای درمان کننده و نه فقط تسکین دهنده می پردازند چون آنها به این مطلب اِشراف دارند که تجویز داروی صِرفا مُسکّن، موجبات وابستگی بیمار به آن داروها را فراهم می آورد.بنده حتی بارها مشاهده کرده ام که بیمار ِ من با اصرار و التماس تقاضا دارد که برای او دارویی مانند آلپرازولام یا زاناکس نسخه نمایم ولی بخاطر قبول نکردن ِ خواسته ی او،با قهر و عصبانیت مطب بنده را ترک کرده است.
اما از گروه داروهای درمان کننده ی روانپزشکی می توان به این موارد اشاره نمود:
داروهای ضد افسردگی که این داروها ماده ای به نام سروتونین را در مغز افزایش می دهند.
سروتونین هورمون شادی
افزایش ماده ی سروتونین در مغز منجر به افزایش میزان شادی و سر زندگی و آرامش ذهنی و کاهش افسردگی و اضطراب می گردد.
داروهای ضد پرخاشگری که شامل دارویی مانند قرص دپاکین می باشد که کارکرد این دارو، تثبیت و به تعادل رساندن خلق و خوی افراد می باشد و از انجام رفتارهای ناگهانی و تکانه ای که در آن فرد ابتدا رفتار نامناسبی را از خود نشان می دهد و بعدا به چرایی و چگونگی این رفتار پیش بینی نشده می پردازد و از آن نادم و پشیمان می گردد ، جلوگیری می کند.