شما قبل از خروج از پارکینگ سر خود را برمی‌گردانید تا مطمئن شوید که می‌توانید بدون خطر خارج شوید و یا شاید بعد از 9 ساعت محدود شدن و نشستن در یک اتوبوس یا هواپیما بدن خود را برای مدتی کِش می‌دهید و حالا امواجی از درد عضلانی غیر قابل کنترل کمر شما را چنان محکم می‌گیرند که به سختی می‌توانید از جای خود بلند شوید. از آنجایی که عضلاتی که اطراف ستون فقرات را گرفته و از آن حمایت می‌کنند از قوی‌ترین عضلات بوده و مکرراً در بدن مورد استفاده قرار می‌گیرند، اسپاسم یا گرفتگی عضلانی می‌تواند یکی از شایع‌ترین و دردناک‌ترین دلایل کمردرد باشند.
در صورتی که گرفتگی عضلات شما تا 72 ساعت بعد از شروع برطرف نشد، مراجعه به متخصص برای تشخیص علت و درمان زودهنگام بسیار حائز اهمیت است.
اسپاسم عضلات چیست؟
اسپاسم عضلات یا گرفتگی عضلات که یکی از مکانیزم‌های واکنش طبیعی و دفاعی بدن است، انقباض غیرارادی و پایدار فیبرهای عضله در پاسخ به آسیب یا التهاب چه در خود عضلات و چه در رشته‌های عصبی موجود در آنها می‌باشد. گرفتگی عضلات در کمر همچنین ممکن است نشان‌دهنده‌ی آسیب یا صدمه به ساختار زمینه‌ای ستون فقرات از جمله استخوان‌های مهره، دیسک‌ها یا رباط‌هایی که مهره‌ها را به هم متصل می‌سازد، باشد. گرفتگی کمر ممکن است به دلایل مختلفی رخ دهد که تشخیص علت آن از اهمیت ویژه ای برخوردار است: ترومای ناگهانی یا گسترده وارد بر ستون فقرات یا عضلات و بافت تکیه‌گاه آن از جمله کشیدگی یا رگ‌به‌رگ شدن و یا نوع دیگری از اختلال مکانیکی که ممکن است موجب فشردگی یا تحریک عصب نخاعی باشد.
علائم گرفتگی عضلات
علائم اصلی اسپاسم عضلات بسته به محل آسیب یا بیماری زمینه‌ای معمولاً شامل کمر درد حاد یا درد گردن بوده، که همراه با احساس سفت شدن شدید عضله که ممکن است در دوره‌هایی از چند ثانیه تا چند دقیقه رخ دهند، می‌باشد.
درد و سختی در واقع با دو منظور ایجاد می‌شود: برای اعلام وجود یک مشکل و برای محافظت از بافت و ساختارهای متاثر در مقابل آسیب بیشتر از طریق محدود کردن حرکت. علائم غالباً پس از یک فعالیت فیزیکی بصورت ناگهانی ظاهر شده و معمولاً پس از یک دوره‌ی استراحت آرام می‌شوند.
دلایل احتمالی گرفتگی و اسپاسم عضلات
گرفتگی عضلات می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد از جمله:
- گردش خون ضعیف در پاها
- اعمال فشار بیش از حد بهعضلات ساق پا در هنگام ورزش
- کشش و نرمش ناکافی قبل از ورزش
- ورزش در گرما
- خستگی عضلات
- کم شدن آب بدن
- کمبود منیزیم و یا پتاسیم
- کمبود کلسیم در زنان باردار
- بد عمل کردن رشته‌های عصبی، که ممکن است در اثر یک مشکل از جمله آسیب نخاعی یا عصب باریکش (عصب تحت فشار) در گردن یا کمر ایجاد شود می تواند علت گرفتگی عضلات باشد.
- شایع ترین عامل هم که ما در کلنیک با ان مواجه هستیم تحریک عضلات ساق پا و کف پا در اثر تحریک دیسک کمر و تحریک عضلات دست ها به دلیل دیسک گردن می باشد .
عوامل خطر اسپاسم عضلات
عواملی که ممکن است خطر گرفتگی عضلات را افزایش دهد عبارتند از:
- سن- افراد پیرتر ممکن است توده‌ی عضلانی خود را از دست بدهند و در نتیجه عضلات باقیمانده به راحتی تحت فشار بیش از حد قرار می‌گیرند.
- کم شدن آب بدن- ورزشکارانی که در هنگام انجام ورزش در هوای گرم خسته شده و آب بدن خود را از دست می‌دهند بطور مکرر دچار گرفتگی عضلات می‌شوند.
- بارداری- گرفتگی عضلات همچنین در طول بارداری شایع می‌باشد.
- شرایط پزشکی- در صورت داشتن دیابت یا اختلالات عصبی، کبد یا تیروئید ممکن است در خطر بیشتری برای ابتلا به گرفتگی عضلانی باشید.
در صورت تجربه‌ی موارد زیر بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید:
- تغییرات در روده (مدفوع) و یا عملکرد مثانه که منجر به بی‌اختیاری یا مشکل در کنترل حرکات روده می‌شود.
- ضعف عضلانی در بازوها و پاها؛ احساس عدم تعادل در هنگام راه رفتن یا کاهش تدریجی مقدار فاصله‌ای که قادر به راه رفتن هستید.
- درد و بی‌حسی که به طرف بازوها و یا پاها حرکت می‌کند، بویژه در صورتی که در هنگام عطسه، سرفه یا نشستن بدتر می‌شود.
- دردی که در زمان خوابیدن بدتر می‌شود یا شما را در شب بیدار نگه می‌دارد.
- درد همراه با تب، کاهش وزن یا دیگر علائم بیماری
روش درمان گرفتگی عضلات
روش های خانگی
در بسیاری از موارد، گرفتگی عضلات بعد از یک دوره درمان محافظه‌کارانه پس از چند روز برطرف می‌شود، به شرطی که وضعیت پزشکی زمینه‌ای یا مشکل ستون فقرات جدی وجود نداشته باشد.
استراحت- انجام دادن فعالیت‌های معمول و روزانه -اما بصورت آهسته‌تر و پرهیز از هر عاملی که ممکن است در ابتدا موجب شروع درد شده است- روشی مناسب برای آغاز فرایند بهبودی است. کمی استراحت بر روی مبل یا تخت ضرری ندارد، اما فعالیت سبک موجب تسریع بهبودی می‌گردد، بنابراین از دراز کشیدن برای مدت زمان طولانی اجتناب کنید.
کمپرس سرد- در 72 ساعت اول بلافاصله پس از شروع گرفتگی عضلات، یک کیسه‌ی یخ، ژل سرد کننده یا یک کیسه از سبزیجات منجمد را در یک پارچه‌ی نازک بپیچید تا از یخ‌زدگی بافت بدن جلوگیری شود، سپس آن را چند بار در روز تا بیست دقیقه بر روی ناحیه‌ی مورد نظر قرار دهید. یخ سبب کم شدن التهاب و تورم می‌شود، بافت را بی‌حس کرده و تکانه‌های عصبی در ناحیه‌ی آسیب دیده را آهسته می‌کند. با این حال، مراقب باشید که یخ را طولانی‌مدت بر روی یک ناحیه قرار ندهید – انجام یخ‌درمانی بیشتر از 20 دقیقه می‌تواند بطور بالقوه حتی موجب سفت‌تر شدن عضلات و ملتهب شدن بافت‌ها گردد.
گرمادرمانی- بعد از گذشت سه روز، می‌توانید از گرما برای شل کردن سفتی عضله و افزایش جریان خون استفاده کنید. صبر کردن به مدت 72 ساعت بعد از شروع گرفتگی سبب می‌شود که تورم و التهاب اولیه کمتر گردد، گرمای مرطوب بطور کلی نسبت به گرمای خشک ارجح می‌باشد زیرا احتمال کم شدن آب بدن را کاهش می‌دهد. منابع حرارتی مناسب شامل یک پد گرمازای مرطوب یا کیسه‌ی گرم، یا یک حمام آب گرم و یا جکوزی می‌باشد.
درمان گرفتگی عضلات در درمانگاه و کلینیک ها
ماساژ درمانی
این درمان شامل اعمال کردن فشار یا لرزش بر بافت‌های نرم بدن از جمله عضلات، بافت‌های همبند، تاندون‌ها، رباط‌ها و مفاصل است. استفاده از فشار در عمق بافت و یا حرکات ضربه‌ای سطحی بیشتر در کل یا بخشی از بدن برای شل کردن عضلات، کنترل درد، بهبود گردش خون و تسکین فشار و تنش موثر می‌باشد.
ورزش‌درمانی
در طول این روش، غالباً درمان‌های متفاوتی از جمله اعمال گرما و سرما،اولتراسوند، آب‌درمانی و ماساژ ترکیب شده تا درد و سفتی عضله کاهش داده شود. درمان با امواج فراصوت شامل عبور دادن حسگر دستگاه بر روی ناحیه‌ی دردناک، انتقال امواج صوتی با فرکانس بالا یا پایین به عمق عضلات، گرم کردن آنها و افزایش جریان خون است. انجام تمرین‌ها و حرکات کششی نیز ممکن است برای افزایش قدرت و دامنه‌ی حرکت در کنار آموزش وضعیت صحیح قراگیری بدن و استراحت توصیه شود.
طب سوزنی
این روش شامل قرار دادن سوزن‌های بسیار نازک فلزی ضد زنگ در داخل پوست در محل‌های خاص که گمان می‌شود مرتبط با اندام‌های معین و ساختارهای آناتومیک در داخل بدن از جمله ستون فقرات هستند، می‌باشد. در حالی که تئوری چگونگی کارکرد طب سوزنی توسط مطالعات مدرن تایید نشده است، اما بر اساس یک نظریه سوزن‌ها انتقال‌دهنده‌های عصبی سرکوب کننده‌ی درد را تحریک می‌کنند و سبب کاهش التهاب، افزایش گردش خون، کاهش تنش عضلانی و در نهایت تسکین درد می‌شوند.
کایروپراکتیک
این روش مراقبتی برای پیشگیری و درمان کمر درد و سایر مشکلات سلامتی از طریق اصلاح نامیزانی، یا دررفتگی در ستون فقرات با میزان کردن دستی ستون فقرات که جزء اصلی در کایروپراکتیک است، استفاده می‌شود. سایر روش‌های کایروپراکتیک شامل تحریک عضله، تحریک الکتریکی عصب از راه پوست، امواج فراصوت و یا یخ و گرما درمانی می‌باشد. این روش همچنین ممکن است با ورزش‌درمانی، حرکات کششی و ماساژ ترکیب شود.
استفاده از مهاربند خارجی
استفاده‌ی کوتاه مدت از بریس یا کرست نرم می‌تواند با بی‌حرکت نگه داشتن بافت‌های ملتهب یا ساختارهای ستون فقرات به بهتر شدن گرفتگی عضلات کمک کند. بریس در صورتی که بطور صحیح پوشیده شود می‌تواند سبب تسکین درد و تامین گرما، راحتی و ایجاد تکیه‌گاه گردد (برای بستن صحیح آن با پزشک خود مشورت نمایید). اما برای مدت زیاد به این نوع تکیه‌گاه خارجی وابسته نشوید- در صورتی که اجازه دهید وظیفه‌ی عضلات شما را انجام دهد به تدریج آنها را ضعیف کرده و امکان آسیب مجدد را راحت‌تر می‌کند.
رادیوفرکوانسی و تکارتراپی
پلاسما وان
تزریقات تخصصی میوفاسیال ریلیز
استفاده از تکنیک های دستی
پیشگیری از آسیب مجدد گرفتگی عضلات
برای جلوگیری از آسیب مجدد به کمر یا گردن و پرهیز از بازگشت مجدد گرفتگی دردناک عضلات- این امر مهم است که قدرت و انعطاف‌پذیری عضلات، تاندون‌ها و رباط‌هایی که پشتیبان کمر و ستون فقرات هستند را ساخته و آن را حفظ کرد. این کار از طریق روش‌های زیر امکان‌پذیر است:
- تمرینات قلبی عروقی منظم با شدت پایین که اثر نامطلوبی بر کمر نمی‌گذارند و فشار زیادی بر مفاصل وارد نمی‌کنند، از جمله دوچرخه‌سواری، پیاده‌روی یا شنا. اگر ورزش در فضای باز ممکن نباشد، استفاده از تردمیل، اسکی فضایی یا دوچرخه ثابت را در نظر بگیرید. این دستگاه‌ها تقریباً در تمام باشگاه‌های ورزشی یافت می‌شوند، و یا می‌توانید آنها را برای استفاده در خانه خریداری کنید.
- تمرینات تقویتی هسته‌ی بدن- با تنظیم و تقویت عضلات شکم و کمر، می‌توانید یک کرست طبیعی به منظور تامین تکیه‌گاهی برای ستون فقرات خود ایجاد کنید.
- تمرینات کششی ملایم برای بهبود و حفظ انعطاف‌پذیری. تمرینات کششی همچنین به حفظ جریان خون مناسب برای عضلات کمک می‌کنند.