بررسی آفات بلخ در روایت کتاب اوستایی وندیداد

در فرگرد اول وندیداد آفت چهارمین سرزمین آفریده اهورا مزدا یعنی بلخ زیبا را که اهریمن آفریده با سه کلمه “برَوَره” (وزوز کننده در اصطلاح مردم همدان) و اوسذه و نورتورا آورده اند. بروره را به درستی به معنی زنبور گرفته اند. اما در ترجمه اوسذ و نورتورا به نظر واحدی نرسیده اند. در حالی که فرهنگ لغتهای اوستایی و فارسی برای ریشه یابی آنها کفایت می کنند. اوسذه را به معانی گیاه سمی، خرفستر زهردار و یک گروه مورچه سمی گرفته اند و حدس زده اند نورتورا هم به معنی کرم گیاهخوار باشد. اما این کلمه به صورت نارد- تورا در فارسی و پهلوی به معنی پشه بزرگ و نیرومند است. اوسذه را هم در ترکیب اوستایی اوس-زه می توان به معنی خواهان آسیب زنی گرفت و آن را صفت بروره به شمار آورد. یعنی در مجموع زنبور نیش زننده (زن- بروره) است. بنابراین ترجمه آفتهای بلخ یعنی برور و اوسذ و نورتورا میشود: زنبور نیش و آسیب زننده و پشه بزرگ و نیرومند.