معنی سانسکریتی نام دریاچه آرال

کلمه آرالَ در سانسکریت به معنی حلقوی و مدور است و این به وضوح با شکل قدیمی نسبتاً گرد این دریاچه همخوانی دارد. زبان سکاهای این حوالی نزدیکی زیادی با زبان سانسکریت داشته است. الان به خاطر رو به خشکی رفتن این دریاچه آن از شکل حلقوی خود خارج شده است.

دانشمندان شوروی نام آرال را از زبانهای قدیم ترکی به معانی دارای جزایر فراوان و یا دریاچه بیشه زارها گرفته اند. ولی کدام معنی درست است؟

ابن رسته در شرح مسیر رود جیحون، بی آنکه نامی از این دریاچه ببرد، به توصیف آن پرداخته و نوشته است: «رود به دریاچه ای میریزد که محیط آن قریب ۸۰ فرسنگ است و سیاکوه در ساحل غربی آن قرار گرفته و ساحل شرقی آن پوشیده از بیشه های انبوه و متراکم است» (ص ۹۱-۹۲). لذا معنی دریاچه بیشه زارها مرجح است. گرچه اکنون بزرگترین جزیره به نام کوگ آرال (جزیره اصلی) خوانده میشود.

ابن خردادبه، هنگام بحث پیرامون رود جیحون (آمودریا)، یکی از مصبهای آن را «بُحَیْره کردن» (کُرْدَر، کَرْدَر) نوشته است که به احتمال زیاد باید همان دریاچۀ آرال باشد (صص ۳۸ و ۱۷۳).

کَر اوستایی به معنی کاشتن است لذا کَردن (کَر-دان) و کَر-دَر (کَر-دار) و کُر-در (کوره-دار) را می توان به ترتیب محل کاشته ها و محل کشت و کار درختان و ناحیه درختان معنی نمود. پس نام ترکی دریاچه آرال به ترجمه از همین نام خوارزمی به معنی دریاچه بیشه زاران عاید شده است و هیئت سانسکریتی این نام صرفا ظاهری است.