نطریۀ من راجع به ریشۀ نام جشن سده

از آنجاییکه جشن آتش سده جشن بین دو چلۀ بزرگ و کوچک است لذا آن به نام جشن پایان چله بزرگ و آغاز چله کوچک نیز معروف است. از اینجا این سؤال پیش می آید که آیا بین نام سده و چله (چهله) ارتباطی در معنی و سنت وجود دارد یا نه؟ من بدین نحو به این سؤال پاسخ مثبت می دهم: کلمه چهله (چله) که مضربی از اعداد چهار و ده است، نظیر عدد چهارِ چهارشنبه سوری منحوس به شمار می رفته است. سنت سوگواری چهلم مردگان را در ایران می توان گواه صادق آن گرفت. لذا برای آن کلمه اوستایی سَده را که در اساس به معنی زیان زننده و آسیب رساننده است، بکار می برده اند. مار سیاه اهریمنی داستان هوشنگ و کشف آتش نجات بخش سمبل نشانگر همین مفهوم است.همچنین محتمل هست به جای استعمال عدد منحوس چهله (چله) به عمد عدد “سی و ده” را به زبان می آورده اند که به تدریج بر اثر کثرت استعمال می توانست تلخیص یافته و به سده تبدیل شود. یعنی در مجموع از جشن سده نظیر چهارشنبه سوری با برگزاری جشن آتش،رفع نحوست میشده است. یکی از نشانه‌های پیوند این دو جشن مراسمی است که در بین عشایر سیرجان و بافت برگزار می‌شود:

شب دهم بهمن آتش بزرگی بنام آتش جشن سده، با چهل شاخه از درختان هرس شده که نشان چهل روز “چله بزرگ” است در میدان ده برمی افروزند و می‌خوانند: “سده سده دهقانی/ چهل کنده سوزانی/ هنوز گویی زمستانی”.