ضرب المثل های رایج در گویش سیستانی

انسان وقتی پای صحبت مردم سخنورخوش بیان وخوش ذوق ودرعین حال محروم سیستان مینشیندوبه ضرب المثل های رایجی که درحین گفتار متکلم مطرح میشودگوش فرامیدهد چنان شیفته وفریفته وی میشودکه گویی سعدی شیرین سخن رادرپیش روداردالبته مطرح نمودن ضرب المثل درادبیات کشورپهناورایران مصطلح است امااصالت نظم ونثر فارسی قدیم درتکلم رایج سیستانیهابه نحوچشم گیری محفوظ وبرقرارمانده واین باب سخنوری که مطلوب سرزمین سیستان است نسل به نسل تابه امروزنقل قول شده ومیراث گرانبهای سیستانیهاگردیده است که خودجای بسی تانی ومباهات است.گرچه ضرب المثلهای مندرج زیراندکی ازدریای مواج ادبیات سیستان است معذالک صحت مدعای ماراثابت میکندوازطرفی این مطلب میتواندمنشایی باشدمحض اطلاع سیستونی هایی که قلبامشتاق اصل ونسب وشجره خویش میباشندلکن ازآن کم اطلاع وغافل اندباشدکه خوانندگان ازاین گنجینه گرانبهاتوشه ای ببرندواصالت نیای خود راپاس دارند .

هرکَه صَبرکُنَه خوارِنْمِشو

کسی که صبوراست خواری وتنگدستی رالمس نمی کند.

هرکَه صبردارَه گنج دارَه

صبرنزدهرکسی بمانندگنج است

مُلْکِ خداتنگ نِیَهْ پُویِ گَدالَنگ نِیَه

برای گدای تندرست وصحت العضو ملک خدابسیاراست

گَدااگَه وَتختِ شائی بَرشیِنَه بازگَدایَه

میخواهدعقده گدازاده رابرساندولی عکس آنهم ثابت شده

اَمقه بْکارکِه بِتْنی دْروکُنی

کارنیکوکردن ازپرکردن است نیک راخوبی وبدرابدی بود

کَسِی کِه دارَه خیِ نادارقومی نْدارَه

ثروتمندقوم وخویش نمی شناسدیاسوارراغم پیاده نیست

طْمَع کارشوبِی شُمْ مِی مُونَه

طمع بیش ازحدممکن است فاجعه آفرین باشد

بارِکَجْ وَسَرْنْمِی رِیَه

بارکج به منزل نرسدیادروغگورسواشود

باکَلُوبْسازُووَدِه بْتازْ

باکدخدا(کلان)بسازوبه ده بتاز

اُوبارِشْ وَدَنِ گُربِه سْیَه نِیَه

اگرگربه سیاه بگویدباران نبارد

دِنْدُونِ اسبِ پِش کَشَ نْمِشْمارِه

پیش کش به مفهوم شیربهاست مقصوداینست که اگر اسب اهدایی پیرباشدسن وسالش راروی دندان نگاه نکنندکه کسرشان باشد

کِشْت وکارِپِدَرُودرُوداسِ فَرزِنْدونَهمشت نمونه خرواراست هرچه هستیم پدران ماهمین بودندویابه کسرای گفتنددیگران کاشتندماخوردیم مابکاریم دیگران بخورند.

منبع: تبیان