بیماری هیدروسفالی چیست ؟
هیدروسفالی (Hydrocephalus) در پزشکی به وضعیتی گفته می‌شود که مایع مغزی-نخاعی تولید شده درشبکه کوروئید٬ بیش از اندازه در بطن‌های مغزی و دیگر حفره‌های مغز انباشته گردد و منجر به افزایش حجم آن‌ها شود.
این افزایش حجم اشغال شده توسط مایع در سیستم عصبی مرکزی و بویژه مغز می‌تواند ناشی از اختلال در توزیع٬ تشکیل٬ جریان یا جذب مایع مغزی-نخاعی باشد و پی‌آمد آن افزایش فشار درون جمجمه و آسیب‌های مغزی و حتی مرگ است.
هیدروسفالی در کودکان زیر دو سال به‌خاطر بازبودن سوتورهای کرانیکال(درزهای استخوان جمجمه) منجربه بزرگ شدن غیرطبیعی جمجمه شده ولی در بزرگ‌سالان با اختلال در راه رفتن و حافظه نمود میابد.
هیدروسفالی در کودکان بیشتر بعلت ناهنجاری مادرزادی کیاری*[۱]٬ تنگی در مجرای مغزی(سیلویوس) مادرزادی یا خونریزی و عفونت نوزادی داخل بطنی پدید می‌آید.
بزرگ شدن بالای سر همراه‌با نازک شدن استخوانهای جمجمه و جدا شدن سوتورها و در موارد پیشرفته‌تر آتروفی اپتیک و اختلال در حرکت چشم‌ها و مشکل در تعادل و راه رفتن کودک٬ دیده می‌شود.
نشانه و علت‌ها
علائم در سنین مختلف متفاوت است در شیرخواران به صورت افزایش سریع در اندازه دور سر یا بزرگ شدن غیر طبیعی اندازه سر باشد. در کودکان و بالغین شامل علایم افزایش فشار درون‌جمجمه مانند سردرد٬ استفراغ٬ تهوع٬ خیز پاپی٬ انحراف چشم‌ها به پایین٬ اختلال در تعادل٬ عدم هماهنگی اختلال در شناخت٬ کاهش حافظه٬ خواب‌آلودگی یا کما می‌باشد. علائم بالینی در هیدروسفالی با مزمن شدن تفاوت میابد. دیلاتاسیون و گشادی نوع حاد بطنی بیشتر خودرا با علائم غیراختصاصی و علائم افزایش فشار درون‌جمجمه‌ای نشان می‌دهد. در مقابل ممکن است دیلاتاسیون نوع مزمن(به ویژه در افراد مسن) بدون نشانه و بی سروصدا مثلاً با سه‌گانه حکیم(تریاد آدامز) آغاز شود. تریاد آدامز یا سه‌گانه حکیم شامل سه نشانه است: بی‌اختیاری در ادرار٬ اختلال در راه رفتن٬ گیجی و منگ بودن و در زبان عام با نام خیس٬ لرزان٬ دیوانه نیز عنوان می‌گردد.
در نوزادان که هیدروسفالی اغلب بدنبال انسدادهای مادرزادی در مسیر مایع مغزی نخاعی بروز می‌کند، مهمترین علامت بزرگ شدن غیر عادی سر است. گاهی نوزادان دچار استفراغ نیز می‌شوند. در سنین بزرگتر بدلیل آنکه استخوانهای سر به یکدیگر چسبیده‌اند، افزایش مایع مغزی نخاعی باعث افزایش فشار داخل جمجمه شده و بیمار دچار سردرد می‌شود. استفراغ و اختلال بینایی نیز بدنبال افزایش فشار داخل جمجمه بروز می‌کند. در صورت عدم درمان بیمار به اغما رفته واحتمال مرگ وجود دارد.
انواع
- هیدروسفالی مرتبط یا غیر انسدادی: بسته بودن جریان مایع مغزی-نخاعی در ناحیهٔ ساب آراکنوئید و بزرگ شدن همه بطن‌های مغز و افزایش فشار دراطراف مغز و نخاع پی‌آمد آن است.
- هیدروسفالی انسدادی یا غیر مرتبط: بسته‌شدن کانال(آکوداکت) یا مجرای سیلویوس بین بطن سه و چهار مغز است و چون در آن ارتباط بین‌بطنی قطع می‌شود٬ با نام غیرمرتبط شناخته می‌شود.
- هیدروسفالی ایدیوپات (بدون علت خارجی)