بیوگرافی رابرت اوپنهایمر

جولیوس رابرت اوپنهایمر، فیزیکدان نظری آمریکایی و استاد دانشگاه برکلی بود. وی همراه با انریکو فرمی، به خاطر نقشش در پروژه منهتن، پروژه‌ای در زمان جنگ جهانی دوم که به ساخت اولین بمب اتمی منجر شد، در جهان به عنوان «پدر بمب اتمی» شناخته شده‌است.

پروژه منهتن
لزلی گروز که از سوی ارتش آمریکا مدیریت پروژه منهتن را بر عهده گرفته بود، از دانشگاه‌های مختلف آمریکا بازدید کرد، از جمله از تحقیقات ارنست لارنس در برکلی که سایکلوترون را ابداع کرده بود. گروز همچنین در برکلی با اوپنهایمر مصاحبه کرد و چون او را فردی قابل و تیزفهم یافت او را به سمت مدیریت علمی پروژه منهتن منصوب کرد. ارتش آمریکا و اف‌بی‌آی از سابقه چپ گرایانه اوپنهایمر آگاه بودند، اما با اصرار گروز، از طرح این مسایل چشم پوشی کردند. اوپنهایمر، بین سال‌های ۱۹۴۳–۱۹۴۵، پروژه منهتن را رهبری می‌کرد، که هدف آن تولید اولین بمب اتمی در لوس آلاموس در ایالت نیومکزیکوی آمریکا بود.

زندگی
اوپنهایمر، سال ۱۹۰۴ در یک خانواده یهودی-آلمانی مهاجر در نیویورک-آمریکا به دنیا آمد. پدرش یک واردکننده ثروتمند لباس بود که در سال ۱۸۸۸ از آلمان به آمریکا مهاجرت کرده بود. برادر کوچک وی، فرانک اوپنهایمر نیز فیزیکدان بود.

رابرت اوپنهایمر، فیزیک، شرقشناسی، زبانشناسی و شیمی را در دانشگاه هاروارد زیر نظر پرسی ویلیام بریجمن فیزیکدان معروف آمریکایی تحصیل کرد و با درجه ممتاز فارغ‌التحصیل شد. سپس برای ادامه تحصیل به کمبریج رفت که آنجا با ارنست رادرفورد آشنا شد. در گوتینگن (آلمان) با نیلز بوهر و ادوارد تلر همکاری کرد و با فیزیکدان مشهور انگلیسی پاول دیراک شریکی زندگی می‌کرد. به این ترتیب وی در گوتینگن، دکترای خود را سال ۱۹۲۷ تحت نظر ماکس بورن به پایان رسانید. او همچنین تقریب بورن-اپنهایمر را گسترش داد که هم‌اکنون در فیزیک کوانتومی مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ و همچنین در معادله تولمن-اوپنهایمر-ولکوف نیز تأثیر بسزایی داشته‌است. پس از بازگشت از اروپا، همزمان دانشیاری در دانشگاه برکلی و مؤسسه فناوری کالیفرنیا (کل تک) به او پیشنهاد شد و او از ۱۹۲۹ تا ۱۹۴۳ در این دو دانشگاه به تدریس و تحقیق پرداخت.

پایان کار
با به قدرت رسیدن دموکراتها (جان اف کندی) و پایان دوران مک کارتیسم، در سال ۱۹۶۳ جایزه انریکو فرمی که بالاترین عنوان از طرف وزارت انرژی ایالات متحده آمریکا بود، به اوپنهایمر اعطا شد. او در ۱۸ فوریه ۱۹۶۷ در خانه‌اش در پرینستون، در ۶۲ سالگی، در اثر سرطان حنجره درگذشت.

مؤسسه مطالعات پیشرفته
پس از پایان جنگ جهانی دوم، او به کل تک بازگشت اما پس از مدت کوتاهی در ۱۹۴۷ به پیشنهاد لویس استراوس، به مدیریت مؤسسه مطالعات پیشرفته منصوب شد و تا ۱۹۶۶ مدیر این مؤسسه بود.

لغو اجازه امنیتی
در اوج دوران مک کارتیسم، در سال ۱۹۵۴، لویس استراوس، Lewis Strauss، رئیس هیت مدیره کمسیون انرژی اتمی آمریکا (AEC)، که شواهدی بر جاسوسی شوروی از برنامه اتمی آمریکا داشت و به خاطر پیشینه چپ گرایانه اوپنهایمر و مخالفت‌های اوپنهایمر با توسعه اتمی آمریکا، خصوصاً توسعه بمب هیدروژنی، به او مشکوک بود، یک دوره سؤال و جواب یک‌ماهه از اوپنهایمر برگزار کرد و در نهایت اجازه‌های امنیتی او را لغو کرد. از جمله اتهامات اوپنهایمر، تعلل او در لو دادن یکی از دوستان کمونیستش، هوکان کاوالیر Haakon Chevalier بود که به او پیشنهاد انتقال اطلاعات به شوروی داده بود. لغو اجازه امنیتی اوپنهایمر به معنای پایان دادن همکاری اوپنهایمر با دولت آمریکا در پروژه‌های سری بود.البته اوپنهایمر همچنان مدیر مؤسسه مطالعات پیشرفته بود و به فعالیتش در آن مرکز ادامه داد.

فیلم و کتاب دربارهٔ زندگی اوپنهایمر
سریال تلویزیونی با عنوان «اوپنهایمر» ساخت ۱۹۸۰ بی‌بی‌سی، برنده سه جایزه بفتا شد. فیلم مستند «فردای ترینیتی» (The Day After Trinity) نامزد جایزه اسکار و برنده جایزه پی بادی شد. علاوه بر سینما و تلویزیون، زندگی‌نامه‌های بسیاری در مورد اوپنهایمر منتشر شده‌است. از جمله کتاب «پرومته آمریکایی، پیروزی و تراژدی جی. رابرت اوپنهایمر» نوشته کای بیرد و مارتین شروین به سال ۲۰۰۵ که در سال ۲۰۰۶ برنده جایزه پولیتزر در زمینه زندگی‌نامه شده‌است. نویسنده آلمانی، هاینار کیپهارتHeinar Kipphardt، بر اساس بازجوییهای اوپنهایمر نمایشنامه‌ای با عنوان «قضیه رابرت اوپنهایمر» (In der Sache J. Robert Oppenheimer) در ۱۹۶۴ منتشر کرد که در ایران با ترجمه نجف دریابندری از سوی انتشارات خوارزمی منتشر شده‌است.