خارش پوست کلافه کننده است و فرد مبتلا مدام در حال چنگ زدن پوست تن و بدنش است . به سراغ کرم ها و لوسیون های مختلف می رود ولی هیچ نتیجه ای حاصل نمی شود. بهتر است قبل از انجام هر کاری برای تسکین خارش پوست یا اگزمای پوستی ، ریشه ی مشکل را کشف کنید و با توجه به علت ، به درمان بپردازید.  خارش پوست یکی از واکنش های طبیعی سیستم ایمنی بدن نسبت به عوامل محرک محسوب می شود اما گاهی اوقات این خارش تمامی ندارد و به تدریج باعث التهاب، قرمزی و پوسته ریزی می شود. در چنین حالتی حتی کرم های مرطوب کننده نیز چاره ساز نیستند و پوست روزبه روز خشک تر و ملتهب تر می شود تا حدی که ممکن است دچار خونریزی شود. این مشکل پوستی شایع که بیشتر در نواحی صورت، آرنج، مچ دست و زانو ایجاد می شود، اگزما نام دارد. محققان معتقدند اگزما نوعی پاسخ غیرطبیعی و بیش از حد سیستم ایمنی بدن نسبت به محرک های محیطی است. البته این بیماری در بعضی موارد جنبه ژنتیک نیز دارد که در این صورت علائم آن از دوران نوزادی ظاهر می شوند و ممکن است تا بزرگسالی ادامه یابند. اگر شما نیز سابقه چنین حساسیت هایی را دارید صحبت های دکتر شیده یزدانیان، متخصص پوست و مو و فلوشیپ فوق تخصصی زیبایی و لیزر از ایالات متحده را بخوانید تا با راه های درمان و پیشگیری از آنها آشنا شوید. اگزما واژه ای کلی به معنای درماتیت یا التهاب پوستی است. این بیماری نوعی واکنش غیرطبیعی سیستم ایمنی بدن نسبت به محرک ها به شمار می آید. البته در حالت عادی نیز سیستم ایمنی در مقابل مواد محرک واکنش نشان می دهد اما در افراد مبتلا به اگزما این واکنش بیش از حد است. اگزما انواع مختلفی دارد، بنابراین علل و علائم آن نیز می توانند متفاوت باشند. از شایع ترین علائم آن می توان به خشکی، پوسته ریزی، قرمزی و خارش اشاره کرد که البته میزان خارش می تواند از کم تا خیلی زیاد باشد.

علت خارش پوست

اگزمای تماسی یکی از انواع شایع این بیماری به حساب می آید که براثر تماس با مواد محرک یا حساسیت زا ایجاد می شود. این نوع اگزما خود به دو زیر گروه تقسیم می شود: اگزمای تماسی تحریکی و اگزمای تماسی آلرژیک. اگزمای تماسی تحریکی از همان تماس اول پوست با ماده محرک بروز پیدا می کند، اما در نوع آلرژیک فرد ممکن است در اولین تماس با ماده محرک دچار علائم نشود و واکنش های حساسیتی در تماس های بعدی ایجاد شوند. به همین خاطر است که وقتی به بیمار می گوییم احتمالا نسبت به ماده ای خاص حساسیت دارد، متعجب می شود و می گوید قبلا هم با این ماده تماس داشته و دچار علائم حساسیت نشده است.

وراثت چه نقشی دارد؟

اگزمای آتوپیک نوعی دیگر از این بیماری است که زمینه ژنتیک دارد و از دوران کودکی آغاز می شود. درواقع این ضایعات از حدود دو تا سه ماهگی نوزاد به صورت خشکی و قرمزی پوست گونه ظاهر می شوند. بعد از آن هم با بزرگ شدن فرد، مناطق درگیری تغییر می یابند البته اگزمای آتوپیک در بعضی افراد بعد از دو سالگی رفع می شود و دیگر ادامه پیدا نمی کند. افرادی که در بزرگسالی همچنان ضایعات اگزمایی دارند معمولا خود یا خانواده شان زمینه حساسیت پوستی، تنگی نفس و آسم نیز دارند، بنابراین همیشه باید نکات مورد نظر برای پیشگیری از اگزما را رعایت کنند.

راههای درمان خارش پوست

برای درمان و کاهش خارش پوست مراحل اصولی درمان را طی کنید.

تست حساسیت انجام دهید

درمان اگزما برحسب نوع آن می تواند متفاوت باشد، اما به طور کلی می توان به چندین راه برای پیشگیری و کاهش علائم آن اشاره کرد. برای مثال در اگزماهای تماسی، مهم ترین اقدام دوری از مواد محرکی است که باعث ضایعات اگزمایی شده اند. اگر هم فرد نداند که به چه ماده ای حساسیت دارد، می تواند در مطب متخصص پوست، تست حساسیت انجام دهد. در این تست مواد محرک با پوست فرد تماس داده می شوند و واکنش پوست نسبت به آنها بررسی می شود. با این حال قابلیت تست تمامی مواد حساسیت زا در این آزمایش وجود ندارد و فقط حساسیت نسبت به شایع ترین مواد محرک بررسی می شود.

دور این لوازم آرایشی را خط بکشید

ازجمله مواد محرک اگزما می توان به لوازم آرایشی به خصوص انواع مایع آن مثل ریمل، خط چشم مایع و لاک ناخن اشاره کرد. اگزمای حاصل از لوازم آرایشی بیشتر در اطراف چشم اتفاق می افتد زیرا پوست پلک حساس تر است و خیلی سریع تر نسبت به این مواد واکنش نشان می دهد. حتی اگر روی ناخن تان لاک داشته باشید و انگشت تان را به پلک تان بزنید ممکن است دچار حساسیت در اطراف چشم شوید. یکی دیگر از شایع ترین مواد حساسیت زا، فلز نیکل است؛ برای مثال تماس دکمه فلزی شلوار با پوست ممکن است باعث اگزمای دور ناف شود یا تماس فلز ساعت و بند آن با دست ممکن است باعث اگزمای ناحیه مچ شود. حتی وجود سکه در جیب شلوار می تواند باعث اگزمای پوست پا شود.

شست وشو را به حداقل برسانید

افراد مستعد به اگزما نباید برای شست وشوی پوست خود از شوینده های صابونی به خصوص از نوع مایع استفاده کنند زیرا این مواد چربی پوست را کاهش داده و آن را خشک تر می کنند، بنابراین به جای آنها توصیه می شود از پن های فاقد صابون استفاده کنند. علاوه براین شست وشوی پوست نباید بیش از حد باشد. اگر هم مجبور هستید هر روز دوش بگیرید بهتر است از آب خالی استفاده کنید.

کرم مرطوب کننده، همراه همیشگی شما

یکی دیگر از راهکارهای پیشگیری از اگزما مصرف کرم های مرطوب کننده است. این کرم ها انواع مختلفی دارند و پزشک برحسب میزان خشکی پوست بهترین گزینه را به شما پیشنهاد خواهد کرد. درواقع بعضی از آنها بر پایه آب هستند و چربی زیادی ندارند؛ این لوسیون ها فقط به پوست آبرسانی می کنند. بعضی دیگر نیز چرب تر هستند و مدت طولانی تری پوست را مرطوب نگه می دارند، بنابراین برای پوست های خیلی خشک گزینه مناسب تری هستند. تعداد دفعات و میزان استفاده از تمامی این کرم ها نیز بهتر است توسط پزشک مشخص شود. فقط به یاد داشته باشید حتما بعد از حمام از لوسیون بدن استفاده کنید.

لباس های نخی بپوشید

لباس ها و پارچه های پشمی، نایلونی و توری نیز می توانند در افراد مستعد باعث اگزما شوند. به همین دلیل این افراد بهتر است از لباس، ملحفه و روبالشی نخی استفاده کنند یا حداقل زیر لباس های حساسیت زا لباس نخی بپوشند. اگر هم کودک تان مستعد اگزماست، باید مراقب باشید هنگام در آغوش کشیدن او لباس حساسیت زا به تن نداشته باشید.

از استرس و گردوخاک دوری کنید

نکته بعدی در پیشگیری از اگزما به خصوص نوع آتوپیک آن، پرهیز از تماس با مواد حساسیت زای موجود در محیط است؛ برای مثال بهتر است در روزهایی که آلودگی هوا زیاد است یا در فصل بهار که گرده گیاهان در فضا پخش می شود کمتر از خانه بیرون بروید، همچنین در خانه نباید اجازه دهید گرد و خاک از زمین بلند شود و حتما از جارو برقی استفاده کنید. علاوه براینها باید بدانید که استرس های روحی و روانی نیز باعث تشدید و عود اگزما می شوند؛ پس تا می توانید از شرایط استرس زا دوری کنید.

غذاهای ضد خارش پوست بخورید

تاثیر تغذیه بر اگزما به طور کامل مشخص نشده است. درواقع در این زمینه اطلاعات ضد و نقیض زیادی وجود دارد. با این حال اگر با خوردن ماده غذایی خاصی، ضایعات اگزمایی تان تشدید می شوند، باید از مصرف آن خودداری کنید. ازجمله موادی که ممکن است باعث حساسیت شوند، می توان به ادویه جات، فلفل، مواد کنسروی، غذاهای حاوی مواد رنگی و مواد نگهدارنده، آب میوه های آماده، نوشابه های رنگی، سس های رنگی، کیوی، گوجه فرنگی، بادمجان و خربزه اشاره کرد. مادران شیرخواران مبتلا به اگزمای آتوپیک نیز بهتر است از مصرف این مواد خودداری کنند تا محتویات آنها در شیرشان ترشح نشود.

چه زمانی دارو لازم می شویم؟

اگر با رعایت تمامی این نکات، ضایعات اگزمایی بهبود نیافتند شاید لازم باشد فرد با توصیه پزشک به صورت دوره ای از داروهای خوراکی و موضعی استفاده کند. دو مورد از داروهای موثر در این زمینه قرص های خوراکی ضدحساسیت و پمادهای حاوی کورتون هستند. این داروها حتما باید با تجویز پزشک مصرف شوند. حتی اگر بعد از بهبودی تان در آینده دوباره دچار ضایعات اگزمایی شوید حتما باید به پزشک مراجعه کنید و سرخود از داروهای قبلی استفاده نکنید، چراکه مصرف نادرست پمادهای کورتونی می تواند باعث نازک شدن و آسیب رساندن به پوست شود؛ به خصوص پوست دور چشم که بسیار نازک و حساس است.