اگر داروی آسپیرین برای شما تجویز شده است بهتر است نسبت به مصرف آن دقت لازم را به خرج دهید و توصیه های لازم در زمینه مصرف آن را در نظر بگیرید عوارض جانبی و مضرات این دارو را در ادامه بیان کرده ایم

 داروهای ضدانعقاد خون بیش از ۱۰۰ سال است که توجه محققان را به خود جلب کرده و این داروها تاکنون جان میلیون ها نفر را در سراسر جهان نجات داده است اما با تمام این فواید، عوارض متعدد و گاه خطرناکی هم برای افرادی که خودسرانه از آنها استفاده می کنند، به دنبال دارند. در این مطلب با دکتر محمدرضا رجبی، متخصص قلب و عروق و فلوشیپ آنژیوگرافی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شاهد، درباره شایع ترین و پرمصرف ترین داروهای ضدانعقادی و مزایا و معایب آنها گفت و گو کرده ایم

مصرف نکردن داروهای ضدانعقادی چه عوارضی برای بیماران قلبی به دنبال دارد؟

ببینید، لخته شدن خون در عروق عارضه خطرناکی است که می تواند حادثه ای جدی برای بیمار ایجاد کند و حتی باعث مرگ او شود. وقتی لخته باعث انسداد رگ می شود، خونرسانی به بافت به شدت کاهیش می یابد یا کاملا قطع می شود. در واقع، بافت می میرد. مهم ترین عارضه مسدود شدن رگ، نرسیدن خون به بافت قلب و مغز و متعاقب آن سکته قلبی و مغزی است که تهدیدکننده حیات است.

چه کسانی باید داروهای ضدانعقاد مصرف کنند؟

داروهای ضدانعقاد تنوع زیادی دارند و برای افرادی که نیاز به این داروها دارند، تجویز می شوند؛ مثلا برای فردی که سابقه ترومبوفلبیت با تشکیل لخته در عروق تحتانی ساق، ران یا لگن دارد یا فردی که استنت قلبی گذاشته، بنا به تشخیص پزشک، یکی از ترکیبات دارویی ضدانعقاد خون تجویز می شود. داروهای ضدانعقاد خون علاوه بر اینکه می توانند مانع تشکیل مجدد لخته شوند، می توانند لخته را کوچک تر هم بکنند. البته مصرف این دارو فقط برای بیماران نیست. داروهای ضدانعقاد خون ساده مانند آسپیرین را می توان برای افراد سیگاری، سالمندان و افرادی که به دلایلی در معرض سکته های قلبی و مغزی هستند نیز تجویز کرد.

ولی مصرف آسپیرین را در افراد جوان هم زیاد مشاهده می کنیم.

آسپیرین در ظاهر عارضه چندانی ندارد و به همین دلیل مصرف آن بین مردم عادی حتی در جوانان رواج زیادی دارد. علت مصرف هم این است که شنیده اند آسپیرین باعث جلوگیری از بروز سکته قلبی می شود. برآورد سازمان بهداشت جهانی نشان می دهد بیش از ۵۰ هزار تن آسپیرین توسط مردم در کل دنیا استفاده می شود که رقم فوق العاده بالایی است. درست است که بعضی از مصرف کنندگان از خوردن آن سود می برند ولی این دارو آنقدرها هم که همگان فکر می کنند، بی خطر نیست و اگر بی مورد یا طولانی مدت مصرف شود، ممکن است عارضه ای جدی برجای گذارد.

عروق بیشتر افراد زیر ۵۰ سال، معمولا سالم است و احتمال بروز حوادث قلبی عروقی در آنها پایین است. بنابراین مصرف آسپیرین در بسیاری از جوانانی که خودسرانه آسپیرین می خورند، کاملا بی مورد است و حتی ممکن است زیانبار هم باشد. جوانان فقط وقتی می توانند آسپیرین مصرف کنند که به بیماری مبتلا باشند و پزشک آسپیرین را تجویز کرده باشد.

داروهای ضدانعقاد دیگر چطور؟ آنها کدام اند و چه عارضه ای دارند؟

با گسترش تکنولوژی و علم، داروهای ضدانعقاد دیگری به نام وارفارین و هپارین به بازار آمدند. البته بیماران این داروها را مانند آسپیرین نمی توانند به راحتی مصرف کنند و حتما باید با تجویز پزشک و با علت خاصی تجویز و استفاده شود. مثلا داروی خوراکی وارفارین معمولا برای افرادی تجویز می شود که تعویض دریچه قلب داشته اند، مشکل بی نظمی ضربان قلب دارند، یا سکته مغزی کرده اند. اگر این ۲ دارو به درستی مصرف نشوند به مراتب پرعارضه تر از آسپیرین هستند.

چرا؟

بیمارانی که این داروها برایشان تجویز شده، به پایش مداوم نیاز دارند. یعنی بیمار به صورت دوره ای باید تحت آزمایش قرار گیرد چون دوز این داروها باید کاملا تنظیم شود. مصرف کم یا زیاد دارو در طول دوره درمان ممکن است مشکلات جدی مانند خونریزی های کشنده ایجاد کند.

آیا قطع ناگهانی دارو می تواند مشکل ساز باشد؟ مثلا فرد جوانی که چند سال است بدون دلیل مشخصی آسپیرین مصرف می کند، می تواند دارو را قطع کند؟

قطع ناگهانی داروهای ضدانعقاد اصلا توصیه نمی شود؛ مثلا قطع ناگهانی و خودسرانه آسپیرین ممکن است باعث خونریزی گوارشی شود و قطع ناگهانی و خودسرانه وارفارین می تواند به خونریزی مغزی، سکته قلبی، ایجاد لخته های داخل عروق و حتی مرگ بیمار بینجامد. به همین دلیل است که مصرف و قطع مصرف هر داروی ضدانعقاد حتی آسپیرین باید با نظر پزشک و پایش آزمایشگاهی باشد.

افرادی که به هر دلیل از داروهای ضدانعقاد استفاده می کنند، چه نکاتی را رعایت کنند؟

افرادی که با نظر پزشک این داروها را مصرف می کنند، همیشه باید محتاط باشند. مثلا وقتی به دندان پزشکی مراجعه می کنند یا قرار است عمل جراحی شوند، حتما باید به پزشک متخصص خود درباره مصرف داروی ضدانعقاد اطلاع دهند. چون مدت زمان بندآمدن خون در این بیماران زیاد است و ممکن است حین عمل، خونریزی وسیعی ایجاد شود که نتوان آن را متوقف کرد و حتی منجر به فوت بیمار شود.

مورد بعدی بحث تداخلات دارویی است. مصرف توام وارفارین و آنتی بیوتیک باعث تشدید اثر وارفارین می شود. بعضی از داروهای ضدانعقاد حتی نسبت به رژیم های غذایی خاص هم حساس هستند. هرگونه تغییر ناگهانی در بدن ممکن است ناشی از مصرف ضدانعقادها باشد و بیماران حتما باید این موضوع را به پزشکشان اطلاع دهند.

اگر وارفارین می خورید…

اگر بنا به تجویز پزشک از داروهای ضدانعقاد قوی مانند هپارین یا وارفارین استفاده می کنید، یادتان باشد که…

۱- از مسواک های نرم استفاده کنید. مسواک های سخت به بافت لثه آسیب می رسانند و باعث خونریزی می شوند.

۲- از انجام فعالیت های بی موردی که ممکن است باعث آسیب به اعضای بدن شود، خودداری کنید. در صورت برخورد با شیء، تصادف یا زمین خوردن، حتی اگر ظاهرا مشکلی روی پوست و اعضای بدنتان وجود نداشته باشد، حتما به پزشک مراجعه کنید.

۳- کبودی در بدن، خون دماغ و هر تغییر غیرعادی در رنگ مدفوع  ادرار می تواند یک علامت جدی باشد مبنی بر اینکه تنظیم دوز دارو مشکل دارد. در این مواقع حتما به پزشک خود مراجعه کنید.

۴- از تزریق داروهای عضلانی و زیرجلدی خودداری کنید. بهتر است داروهای تزریقی وریدی باشند. اگر مجبور به تزریق عضلانی یا زیرجلدی بودید، حتما نقطه تزریق را حدود ۱۰ دقیقه فشار دهید.

۵- بیمارانی که هپارین یا وارفارین تزریق می کنند، باید تست PT، PTT انجام دهند. این تست نشان می دهد میزان دوز دریافتی دارو کامل است یا نه؟ انجام این تست ضروری است و بیماران نباید آن را به تاخیر بیندازند.

۶- مصرف وارفارین و هپارین در خانم ها ممکن است باعث افزایش حجم خونریزی ماهیانه شود. در این مواقع بیمار حتما باید به متخصص زنان مراجعه کند.
۷- از قطع خودسرانه دارو یا تغییر در دوز آن خودداری کنید.