لیزر راه حلی برای درمان و تشخیص سرطان

نجمه السادات حسینی مطلق، فارغ التحصیل دکتری فیزیک با گرایش لیزر از دانشکده مهندسی انرژی و فیزیک دانشگاه امیرکبیر و مجری طرح « استفاده از روش های طیف سنجی لیزری به منظور بهینه سازی داروهای شیمی تراپی بارگذاری شده بر روی نانو حامل ها برای تشخیص سرطان» در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: سرطان یک اصطلاح عمومی برای گروه بزرگی از بیماری­هایی است که از متاستاز سلول‌های غیرطبیعی ارگان­های بدن ناشی شده و یکی از دلایل اصلی مرگ و میر در جهان محسوب می شود.

وی با بیان اینکه پس از گذشت قرن­ها، پزشکان و بیماران در سراسر جهان روش­هایی را برای تشخیص و شکست سرطان ارائه کردند، گفت: روش­های تشخیص جاری اساسا بر پایه نمونه برداری بوده که دردناک هستند و روند تشخیص را نیز به تاخیر می­ اندازد. با توجه به نقشمهم زمان تشخیص در درمان سرطان، رفع این موضوع یکی از دغدغه­ های پژوهشگران به شمار می رود.

به گفته این محقق دانشگاه صنعتی امیرکبیر، شیمی ­درمانی یکی از اصلی ترین درمانها بعد از عمل جراحی بافت­ برداری بیماری سرطان است؛ اما در شیمی درمانی، صدمه‌زدن به سلول‌ها و بافتهای سالم وجود دارد.

وی با اشاره به مشکلات شیمی درمانی ادامه داد: مقدار نامناسب داروی تجویز شده در محل بیماری، واکنش­های طاقت­ فرسای ناسازگاری دارو و در آخر مقاومت دارویی بافت سرطانی از جمله معایب این روش درمانی به شمار می رود.

حسینی با بیان اینکه تلاش­ها برای کاهش این اثرات اهمیت این موضوع را بسیار افزایش می­ دهد، گفت: بنابراین وجود یک انگیزه جهانی برای امتحان کردن راهکارهای جدید به منظور از بین بردن سلول­های سرطانی با کم­ترین اثرات جانبی به وجود آمد به همین دلیل در صدد آمدیم تا روشی جدید را برای درمان این بیماری به کار بگیریم.

وی با اشاره به روشی که در تحقیقات خود به کار گرفت، افزود: هدف نهایی ما برای درمان سرطان، فرستادن مقدار بالایی از دارو به محل تومور به منظور بالاترین بازده درمان است در حالی که کم­ترین اثر جانبی بر روی بقیه اندام­های سالم را داشته باشد.

این محقق در ادامه خاطر نشان کرد: اخیرا برای کاهش اثرهای جانبی داروهای شیمی­ درمانی، رساندن آن­ها بصورت جایگزیده به بافت­های سرطانی و مصون نگه­داشتن بافت­های سالم، آنها روی نانوذرات بارگذاری می­ کنند که به آن روش تحویل دارو می­ گویند.

وی ادامه داد: ما تلاش کردیم روشی که می­ تواند پاره­ ای از مشکلات تشخیص را حل کند و تکنیک­های تشخیصی غیرتهاجمی و بدون درد را برای تشخیص زود هنگام سرطان توسعه دهد، به کار بگیریم.

وی افزود: این روش همچنین برای بررسی دینامیکی بافت­های سرطان بسیار موثر است. به دلیل آنکه ویژگی­های اپتیکی داروهای شیمی­ درمانی می ­تواند رویای تشخیص همزمان با درمان را تحقق بخشد.

وی افزود: در این روش درمانی، شیوه­ ای که بتوان با آن رهایش دارو را از بیرون بدن کنترل کرد، بسیار حائز اهمیت هستند؛ در این پروژه  لیزر بعنوان ابزاری قدرتمند و قابل کنترل از بیرون کاندیدای انجام این روش شد.

وی افزود: این ابزار می‌تواند بصورت جایگزیده(موضعی) به سلول‌ها تابیده شود و با ایجاد گرما، داروهای درمانی را تنها در بافت­های سرطانی رها یا فعال کند؛ همچنین با استفاده از این شیوه ترکیب روش تحویل هدفمند دارو با روش فوتو-گرمایی امکان­پذیر می ­شود.

وی با اشاره به اهمیت استفاده از این لیزر بیان داشت: با توجه به طیف و محدوده جذب داروها بهترین لیزر برای تحریک آن‌ها لیزر اگزایمر XeCl با طول موج ۳۰۸ نانومتر است که خط جذب همه داروها را در بر می‌گیرد.

این محقق با اشاره به نتیجه پروژه ای که در راستای درمان سرطان با استفاده از لیزر است، افزود: حضور نانو ذرات جذب داکسروبیسین را افزایش یافته و همچنین شدت قله فلوئورسانس با افزایش غلظت نانو ذره کاهش می‌یابد و این اثر در اکسیدگرافن شدیدتر است.

به گفته فارغ التحصیل دانشگاه امیرکبیر، نتایج نشان داد اثر هم‌افزایی اثر حرارتی و شیمی‌­درمانی در مرگ سلولی اثر قابل توجهی دارد. بطوریکه با تابش لیزر به داروی بارگذاری شده بر روی نانو ذرات بیش از ۹۰در صد سلول­های سرطانی مردند.

وی تاکید کرد: تصاویر میکروسکوپی همچنین از نفوذ خوب نانو ذرات به داخل سلول و رهایش دارو خبر می‌دهد که در این تصویربرداری از ویژگی فلوئورسانس داروی داکسروبیسین بعد از رهایش استفاده شده است و امید تصوربرداری همزمان با درمان بدون استفاده از رنگینه خارجی را شدت می ­بخشد.