ضرب المثل های رایج در گویش کرمانجی

• ئاشئ خالوو دو تووزه یه

آسیاب دایی دو بار دستمزد میگیرد

• اول بئپیژ ژه دوو بئویژ

اول بپز بعدا بگو

• بووکه شه نه کئر بئلیزه ده گوو حه رد چوقوره

عروس نمیتونست برقصه میگفت زمین ناهمواره

•باوئ خا ناس ناکه

پدرش را انگار نمیشناسد

• بیواز ئاوروویئ مالانه ، یئ خانیان دالانه

پیاز آبروی خانه هاست ، مال خانه هم ایوان اوست .

• بئطئرس ژه ئارئ بئتئتون

از آتش بی دود بترس .

• بئرا خادئ خئزان بئده گورئ بوو وه

بگذار خداوند فرزند بدهد کچل باشد .

• بئرا دار حه وه به لکو باش بئریژه

بگذار درخت باشد برگ و سر شاخه اش بریزد .

• به ق وه ئاوئ قونه ر ناوه

قورباغه با آب چاق نمی شود .

•په ده رپئ کوونئ خا ناکه

با زیر شلواریش هم کنار نمیاد

• پئرپئر ئه یدان بوحینی

بسیار عید ببینی(زنده باشی)

• تاباقئل ده ر پاچئکئ خا حئلکه دین ژه سئمارئ ره د بوویه

تا عاقل پاچه هاشو بالا بده دیوانه از آب گذشته

• تا نانئ جئ نه خوی ، قه درئ نانئ گئنئم نئزانی

تا نان جو نخوری ارزش نان گندم را نمی دانی .

• توله له ده رئ حه ولیئ خادیئ خا شئره

سگ جلو خونه صاحبش شیر است

• توله خادیه خا ناس نه ده کئر

سگ صاحبش رو نمیشناخت

• خادئ طه گئر که ،ته لوه خئزانئ پئر که

خدا تو را بزرگ و قاطی همه بچه کنه

• خاندئنئ که ران و لیسطئنئ سان

خواندن خرها و رقصیدن سگها

• خئزان گه ره ئه ل بوحه

بچه باید صالح باشد

• خورئشئ که وئ رئجئمه

خوراک کبک ریگه

• چاو چاو نه حه دی

چشم چشم را نمیدید

• چاو و چئرا باو و بئرا

ای چشم و چراغ ای پدر و برادر من

• دئله شئوئن  بئخازه ژه شاخئ بئزئنئ شیر ده دووشه

اگر چوپان بخواهد از شاخ بز هم شیر میدوشد

• دینو بئره و کئ جایل حات

دیوانه فرار کن که جوان آمد .

• ده وه ئه گه ر گئره، بارئ وی ژئ گئره

اگر شتر بزرگ است بارش هم بیشتر است .

• رئوی نه ده که ته کونئ (حه ژئکه ک- حیواله ک ) له دووچئ خا گئرئ داحوو

روباهه تو سوراخ جا نمیشده جارو هم  به دمش بسته بود

• ژه قئلیالئ خه لکئ گه ره زوو داکه وی

از اسب دیگران باید زود پیاده شد .

• ژه قه طیئ فئلئتیه

از قحطی رها شده است

• ژه بئ ئه قلئ صد سال ئومر ده که

از کم عقلی صد سال عمر میکند

• ژه ئش طئم ئه و ده وئ نوو وه ناوه

من از آسیاب می آیم ، او می گوید نوبت نیست .

• شوور وه فه کئ خا گئرطیه

شمشیر به دهان خود گرفته است

• طه نئلوئنه بیچئنئ ، داسئ طه کئ حئل ناگئرئن

تو رو نذارند درو کنی . داست را هم نمیگیرند

• طو حه ر چئ ده وئژی ئه و که رئ وه ر خا داجوو

تو هر چی بگی اون خر خودش را هی میکند

• قئلیالان نال ده کئرئن که ران سومئنه خا پیشطا ده حانین

اسب ها را نعل میکردند خرها سم شان را جلو می آوردند

•قئلیف ده گه ره ده ر خوینئ خا ده وینه

دیگ میگردد و در همشان خودش رو پیدا میکند

• که چئکان بووک ده کئرئن  ، ژئنه بیان ژه دستئ په وه رکه توحوون

دخترا رو عروس میکردند زن بیوه هادست و پاشون و گم کرده بودند

• که چئکئ جینارئ بئحووشه  ، سوولئ لئنگان که لووشه

دختر همسایه کم هوش و کفش پاش گالش است

• کئر ، مه گه ر ژه زئیروو گه ره له زئکا خا داحی

چاقو مگر از طلا بود باید به شکم خود بزنی .

• که رران وه گووچئک ده که

کرها را شنوا میکند(کنایه)

• که ساگیئ قره طه نه

چوب بسیار سیاه که با آن آتش تنور را زبانه می دهند

• کینئ دامارئ کینئ ده وه یه

کینه نامادری مثل کینه شتر است

• له حیوئ گوطیه وه ر مه که و از حاطئم

به ماه گفته نتاب من اومدم

• مه سکئ شئرینئ مه خه لک بوخه ،ده وئ طئرشئ خه لکئ ئه م بوخونی

کره شیرین ما را مردم و دوغ ترش مردم را ما باید بخوریم

• مالئ مئن مار بوخه چه رم داوئ

مال منو مار بخورد پوست می اندازد

• مئسطئ شئران کئ گئرطیه

کسی دست شیرها رو نبسته است

• وه طئنئ مئردان ، زئندان حه ر شه و په لاو ده خون

به خیال مرده ها . زنده ها هر شب پلو میخورند.

• وه گه پان ئاده م ده ره ایمامئ چه پان

با حرف آدم سمت امام چپی ها میرود

• ئئ باوا کیچئ طه به ز خا حیه

آره بابا کیکت دنبه داره

منبع: قوچان