علت اصلی خون دماغ شدن چیست و راه های مقابله با آن کدامند؟

خون‌ریزی ممکن است جزیی و یا خیلی شدید باشد. در واقع بعد از خونریزی‌های قاعدگی، خون‌ریزی بینی شایع‌ترین خون‌ریزی در انسان است که به علت پارگی عروق مخاط بینی اتفاق می‌افتد.

دکتر لوئیس لوری- استاد بیماری های گوش و حلق و بینی دانشگاه تگزاس- می‌گوید: «بینی ما شبیه بینی حیوانات، خیس، مرطوب و لغزنده نیست، اما بینی انسان هم روزانه مقدار زیادی ماده مخاطی ترشح می‌کند که ۹۵ درصد آن را آب تشکیل می‌دهد و باعث مرطوب شدن هوایی می‌شود که به ریه‌ها می‌فرستیم.

با بالا رفتن سن و پیر شدن افراد، از رطوبت بینی کاسته می‌شود و غشاء ظریف داخل بینی خشک و شکننده می‌شود که با وارد شدن کوچک‌ترین فشاری، سیاهرگ ها و سرخرگ ها پاره شده و موجب بروز خون‌ریزی از بینی می‌شود.»

علل خون ریزی بینی

شایع‌ترین علت خونریزی بینی، ضربه (تروما) تلقی می‌شود. ضربه‌های خفیف، نظیر دست کاری بینی با انگشت، سبب از بین رفتن ترشحات طبیعی که محافظ پوست و عروق هستند، می شود و منجر به خون‌ریزی بینی می‌گردد.

افراد با فشار خون بالا نیز مستعد خون‌ریزی بینی هستند. این مشکل در میان افراد مسن و به خصوص زنان یائسه که موجب جمع و خشک شدن بافت‌های بدن از جمله مخاط بینی می‌شود، رایج‌تر است.

دست کاری بینی با انگشت،فشار خون بالا، تحریک غشاء مخاط بینی توسط جسم خارجی، تخلیه شدید بینی به هنگام سرماخوردگی، خشکی مخاط در فصل زمستان، یا تحریک آن زیر آفتاب شدید تابستان، عفونت‌های بینی و پولیپ یا مصرف برخی از داروها از عوامل بروز خون ریزی بینی هستند.

بیماران معمولاً از خونریزی هر دو سوراخ بینی شکایت دارند، در حالی که در حقیقت یک سوراخ بینی خونریزی دارد و مشکلی جدی تلقی نمی‌شود، اما آزاردهنده بوده و ایجاد ترس می‌کند.

صرف نظر از اینکه خونریزی در اثر کدام یک از عوامل فوق ایجاد شده است، آنچه در میان همه موارد یکسان می باشد، انجام راه کارهایی جهت جلوگیری از خروج هر چه بیشتر خون از بینی است.

راه حل هایی ساده برای بند آوردن خون ریزی بینی

خونسردی خود را حفظ کنید.
اگر هنگام خونریزی به حالت دراز کشیده قرار گرفته و بنا به توصیه ی عامه مردم سرتان را عقب می‌گیرید، باید به شما تذکر دهیم که ممکن است مقدار زیادی خون وارد حلق شما شده و احساس خفگی در شما ایجاد کند، بنابراین صاف بنشینید.

راست و مستقیم بنشینید، سر را به جلو خم کنید تا خون به گلو وارد نشود.

با ملایمت هر نوع لخته خون را که می تواند از بسته شدن رگ ها و قطع خون ریزی جلوگیری کند، از دماغ خارج سازید (با فین کردن ملایم).

در حالی که بالاتنه خود را به جلو خم کرده‌اید، دهان خود را باز نمایید. در این حالت می‌توانید خون را تف کرده و آن را قورت ندهید. سرانجام بالاتنه باید به حالت معمول درآید.

اگر برای مدت ۵ تا ۷ دقیقه بینی را در سمت خونریزی به روی تیغه بینی با انگشت دست بفشارید، بسیاری از خونریزی‌های بینی، مهار می‌شوند. ولی بهتر است مدت ۲۰ دقیقه بینی را با انگشتان دست فشار دهید.

بعضی اوقات افراد نمی‌‌دانند کجا را فشار دهند، اما بینی طوری طراحی شده که انگشتان می‌توانند به راحتی قسمت نرم بینی را از خارج بگیرند.
نوعی درمان سنتی وجود دارد که برای بند آمدن خون ریزی بینی اثرات مثبتی را به همراه داشته است و آن عبارت است از چکاندن چند قطره آب لیموی تازه در مجرای بینی.

توصیه می‌شود که برای متوقف کردن خون‌ریزی بینی، از فرو کردن پنبه یا دستمال در بینی خودداری کنید. زیرا ممکن است هنگام درآوردن آنها دچار مشکل شوید و مخاط بینی بیشتر دچار آسیب شود.

قرار دادن کیسه یخ بر روی تیغه میانی بینی و حتی پیشانی، می‌تواند در قطع خونریزی تأثیرگذار باشد، زیرا سرما سبب انقباض رگ‌ها شده و لخته سریع‌تر تشکیل می‌شود و بالاخره خونریزی پایان می‌یابد.

علاج واقعه قبل از وقوع

نکاتی نیز وجود دارد که با پرداختن به آنها می‌توان از بروز خون‌ریزی بینی جلوگیری کرد و در واقع علاجی برای واقعه، قبل از وقوع آن است:

مخاط بینی را مرطوب کنید. درصد بالایی از خون‌ریزی‌های بینی به دلیل خشکی مخاط بینی رخ می‌دهد که توصیه اغلب پزشکان، شست و شوی روزانه بینی با سرم فیزیولوژیک یا آب نمک رقیق در صبح و شب است.

دوم اینکه از پمادهای نرم کننده مخاط، در صورت افزایش خشکی استفاده کنید و سومین نکته این است که هوای خانه را همیشه مرطوب نگه دارید، این کار را می‌توانید با استفاده از دستگاه‌‌های مرطوب کننده هوا (بُخور) انجام دهید.

اجسام سنگین را بلند نکنید. گرچه فشار مستقیم روی رگ ها باعث بند آمدن خون می‌شود، اما فشاری که از داخل رگ ها وارد می‌شود باعث جریان مجدد خون می‌شود، مخصوصاً اگر سابقه خون‌ریزی دارید، از بلندکردن اشیاء سنگین که به رگ ها فشار وارد می‌کنند، پرهیز نمایید.

ویتامین‌ها را فراموش نکنید. اگر شما از آن دسته افرادی هستید که استعداد خون دماغ شدن دارید، به قدر کافی ویتامین C بخورید، زیرا ویتامین C ماده‌ای حیاتی برای تشکیل کلاژن است و به حفظ سلامتی عروق کمک می‌کند.

ویتامین K هم یکی از ویتامین‌هایی است که در انعقاد خون نقش دارد.
مصرف روزانه ۶۰ میلی گرم ویتامین C و ۸۰ میکروگرم ویتامین K برای جلوگیری از خون‌ریزی بینی توصیه می‌شود.

مراقب مصرف آسپرین باشید. از آنجایی ‌که آسپرین از دسته داروهای رقیق کننده خون به شمار می‌آید، ممکن است از بروز لخته و انعقاد خون جلوگیری کرده و در صورت تکرار خون‌ریزی ها، با پزشک خود مشورت کنید.

زمان اقدامات فوری

اگر بیش از ۲۰ دقیقه بینی را فشار دادید و خون‌ریزی آن متوقف نشد، بایستی به سرعت به پزشک مراجعه کنید.
اگر احساس کردید که پس از گرفتن بینی، زمانی که می‌نشینید یا می‌ایستید، خون به طرف گلو فرو می‌رود، ممکن است علامت آن باشد که خون دماغ از ته گلو ایجاد شده است (این اتفاق به کرات برای سالمندان می‌افتد). در این صورت اگر اقدام فوری به عمل نیاورید، ممکن است خون بدن را به سرعت از دست بدهید، زیرا در این حالت رگ های بزرگتری که در پشت بینی واقع شده‌اند، تحت تأثیر قرار گرفته‌اند.