بسیاری از افراد با رژیم لاغری و ورزش نمی توانند به وزن دلخواه خود برسند و از داروهای لاغری استفاده می کنند. آمپول ویکتوزا یکی از داروهای لاغری است که این روزها نامش را زیاد می شنویم. در این مقاله با آمپول ویکتوزا، چگونگی مصرف و عوارض جانبی آن بیشتر آشنا می شویم.

ویکتوزا چیست؟

ویکتوزا نام تجاری یک داروی تجویزی است که برای این موارد استفاده می شود:

• افزایش سطح قند خون در افرادی که به دیابت نوع ۲ دچارند. مصرف ویکتوزا برای این هدف، در بزرگسالان و کودکان ۱۰ سال به بالا تایید شده است.
• کاهش خطر بروز مشکلات قلبی عروقی (همچون حمله قلبی و سکته). مصرف ویکتوزا برای این هدف در بزرگسالانی که هم دیابت نوع ۲ و هم بیماری قلبی دارند، تایید شده است.

ویکتوزا شامل داروی فعال لیراگلوتاید است که متعلق به گروهی از داروها به نام پپتید شبه گلوکاگون ۱ (GLP-1) است. ویکتوزا به صورت محلول مایع، در چندین دوز متفاوت و با سرنگ از قبل پر شده در دسترس است. هر سرنگ ویکتوزا ۱۸ میلی گرم (mg) لیراگلوتاید را در ۳ میلی لیتر (mL) محلول نگه می دارد. از سرنگ برای تزریق ویکتوزا زیر پوست (تزریق زیر جلدی) استفاده کنید.

موثر بودن ویکتوزا برای دیابت نوع ۲

نشان داده شده که ویکتوزا در افزایش سطح قند خون در بزرگسالان و کودکان با دیابت نوع ۲، موثر بوده است. برای جزئیات بیشتر درباره موثر بودن ویکتوزا مقاله زیر را بخوانید.

تاییدیه FDA

ویکتوزا اولین بار در سال ۲۰۱۰ توسط سازمان غذا و دارو (FDA) برای استفاده در بزرگسالان با دیابت نوع ۲ تایید شد. در سال ۲۰۱۹، FDA ویکتوزا را برای استفاده در کودکان ۱۰ سال به بالا که مبتلا به دیابت نوع ۲ بودند تایید کرد. از سال ۲۰۱۰ ویکتوزا اولین داروی غیر انسولینی است که برای استفاده در کودکان با این نوع دیابت تایید شده است.

ویکتوزا بدون نام تجاری خاص

ویکتوزا تنها به عنوان دارویی با نام تجاری خاص در دسترس است و هم اکنون بدون نام تجاری خاص در دسترس نیست. ویکتوزا حاوی ماده فعال لیراگلوتاید است.

هشدار FDA: خطر بروز تومور تیروئید

این دارو دارای هشدار جعبه برای افزایش خطر بروز تومورهای تیروئید است. هشدار جعبه جدی ترین هشدار سازمان غذا و دارو (FDA) است و به پزشکان و بیماران درباره تاثیرات دارو که ممکن است خطرناک باشند هشدار می دهد. ویکتوزا سبب نوع خاصی از سرطان تیروئید در حیوانات می شود. برای مثال می تواند سبب بروز کارسینوم مدولاری تیروئید (MTC) در سلول های C (سلول های غده تیروئید که هورمون کلسی تونین را تولید می کنند) شود. هنوز مشخص نیست که آیا ویکتوزا سبب بروز این تومورها در انسان می شود یا نه. به علت خطرات احتمالی، ویکتوزا نباید توسط افرادی که در گذشته MTC داشتند یا افرادی که اعضای خانواده شان MTC داشتند مصرف شود.

علاوه بر این، ویکتوزا نباید توسط افرادی که به سندروم نئوپلازی متعدد اندوکرین نوع ۲ (MEN2) دچارند استفاده شود. این اختلال نیز یک سرطان مربوط به هورمون است. در حین درمان با ویکتوزا، پزشک بیمار را کاملا تحت نظر می گیرد تا در صورت وجود علائم MTC، آن ها را شناسایی کند. این علائم شامل ایجاد توده در گردن، مشکلات بلعیدن، صدای گرفته و تنگی نفس است. اگر هنگام مصرف ویکتوزا هر یک از این علائم را دارید، فورا این موضوع را با پزشک در میان بگذارید. ممکن است پزشک از شما بخواهد که درمان با ویکتوزا را متوقف کنید.

عوارض جانبی ویکتوزا

ویکتوزا می تواند منجر به عوارض جانبی خفیف یا جدی شود. لیست زیر شامل عوارض جانبی ای است که هنگام مصرف ویکتوزا می توانند رخ دهند. این لیست شامل تمام عوارض جانبی ممکن نیست. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره عوارض جانبی ممکن ویکتوزا با پزشک یا داروساز مشورت کنید. آن ها به شما خواهند گفت که چگونه با عوارض جانبی ای که ممکن است دردسرساز باشند کنار بیایید.

عوارض جانبی رایج تر

رایج ترین عوارض جانبی ویکتوزا شامل این موارد است:

• سردرد
• حالت تهوع
• استفراغ
• اسهال
• یبوست
• سوء هاضمه
• از دست دادن اشتها
• هیپوگلیسمی (افت قند خون) که در بین کودکان و بزرگسالان رایج تر است.

بیشتر این عوارض جانبی طی چندین روز یا چندین هفته برطرف می شوند. اگر شدیدتر شدند یا از بین نرفتند، با پزشک یا داروساز مشورت کنید.

عوارض جانبی جدی

بروز عوارض جانبی جدی پس از مصرف ویکتوزا رایج نیست، اما احتمال بروز عوارض جانبی وجود دارد. اگر عوارض جانبی جدی را تجربه کردید با پزشک تماس بگیرید. اگر علائمی داشتید که به نظر مهلک می رسیدند با آمبولانس تماس بگیرید.

عوارض جانبی جدی و علائم آن ها می توانند شامل این موارد باشند:

بیماری کیسه صفرا:

علائم عبارتند از:

• دل درد
• حالت تهوع
• استفراغ
• تب
• اسهال
• یرقان (زرد شدن پوست و سفید شدن چشم ها)

مشکلات کلیه:

مشکلات کلیه ممکن است ناشی از دهیدراسیون باشند. علائم مشکلات کلیه شامل موارد زیر است:

• دفع کمتر ادرار نسبت به معمول
• ورم پاها و مچ پاها
• خواب آلودگی
• تنگی نفس
• حالت تهوع

سایر عوارض جانبی جدی شامل این مواردند:

• پانکراتیت (التهاب پانکراس)
• عکس العمل آلرژیک شدید
• خطر بروز سرطان تیروئید

جزئیات مربوط به عوارض جانبی

ممکن است از این که هر چند وقت یکبار عوارض جانبی خاص پس از مصرف این دارو رخ می دهند و این که برخی عوارض جانبی خاص به این دارو مربوطند، متعجب شوید. در این قسمت به جزئیاتی درباره برخی از عوارض جانبی این دارو اشاره می کنیم.

عکس العمل آلرژیک

همچون بیشتر داروها، برخی از افراد پس از مصرف ویکتوزا عوارض جانبی را تجربه می کنند. هنوز مشخص نیست که چه میزان از افرادی که ویکتوزا مصرف می کنند عکس العمل آلرژیک از خود نشان می دهند. علائم عکس العمل آلرژیک خفیف شامل این مواردند:

• دانه پوستی
• خارش
• گرم و قرمز شدن پوست
• بروز عکس العمل آلرژیک شدید نادر اما ممکن است. علائم عکس العمل آلرژیک شدید شامل این موارد است:
• ورم زیر پوست، خصوصا در ناحیه پلک چشم، لب ها، دست ها یا پاها
• ورم زبان، دهان یا گلو
• مشکل تنفس یا تکلم

اگر به ویکتوزا عکس العمل آلرژیک شدید داشتید با پزشک تماس بگیرید. اگر علائمی داشتید که به نظر مهلک می رسیدند نیز فورا با پزشک تماس بگیرید.

پانکراتیت

پانکراتیت (التهاب پانکراس) یکی از عوارض جانبی ممکن ویکتوزا است. این عارضه در افرادی رخ می دهد که در طول مطالعات بالینی، این دارو را دریافت می کنند. در مطالعات بالینی نشان داده شد که از هر ۱۰۰۰ نفری که برای یک سال ویکتوزا دریافت کرده بودند، ۲.۷ مورد پانکراتیت رخ داده بود. از هر ۱۰۰۰ نفری که برای ۱ سال گلیمپراید دریافت کرده بودند (گلیمپراید یک داروی دیابت است که به روش خوراکی قابل مصرف است)، ۰.۵ مورد پانکراتیت رخ داده بود.

گزارش های دیگری از بروز پانکراتیت پس از مصرف ویکتوزا وجود دارد. این موارد هنگامی گزارش شدند که ویکتوزا برای عموم در دسترس قرار گرفت. به هر حال معمولا نمی توان تعیین کرد که این اختلال تا چه حد در افرادی که این دارو را مصرف می کنند رایج است. وقتی ویکتوزا مصرف می کنید، پزشک شما را برای علائم پانکراتیت تحت نظر می گیرد. این علائم شامل این مواردند:

• درد شدیدی که در اطراف شکم و کمر می پیچد (دل درد)
• معده درد
• حالت تهوع
• استفراغ
• نفخ
• تب

مشخص نیست که آیا اگر در گذشته پانکراتیت داشتید، پس از مصرف ویکتوزا بیشتر در معرض این بیماری قرار دارید یا نه. اگر هنگام مصرف ویکتوزا علائم پانکراتیت را داشتید، حتما با پزشک تماس بگیرید. در این صورت ممکن است پزشک درمان با ویکتوزا را متوقف کند تا پانکراتیت را درمان کند. پیشنهاد می شود که بعد از تجربه پانکراتیت، درمان با ویکتوزا را دوباره آغاز نکنید.

حالت تهوع

ممکن است هنگام مصرف ویکتوزا حالت تهوع داشته باشید. حالت تهوع یکی از رایج ترین عوارض جانبی این دارو است. در مطالعات بالینی صورت گرفته ۱۸% تا ۲۰% از افرادی که ویکتوزا مصرف کرده بودند، حالت تهوع را تجربه کردند. از بین افرادی که پلاسیبو (درمان بدون داروی فعال) دریافت کرده بودند، ۵% حالت تهوع را تجربه کردند. حالت تهوع می تواند ناشی از عوارض جانبی شدید ویکتوزا همچون پانکراتیت یا بیماری کیسه صفرا باشد. اگر هنگام مصرف ویکتوزا حالت تهوع دارید این موضوع را با پزشک در میان بگذارید. پزشک راهکارهایی برای کاهش این عوارض جانبی پیشنهاد می دهد. به علاوه پزشک تعیین می کند که آیا حالت تهوع به عوارض جانبی جدی تری مربوط است یا نه.

اسهال

برخی از افراد بعد از مصرف ویکتوزا، اسهال را تجربه می کنند. اسهال از عوارض جانبی رایج این دارو محسوب می شود. در مطالعات بالینی صورت گرفته نشان داده شد که ۱۰% تا ۱۲% از افرادی که ویکتوزا دریافت می کنند اسهال را تجربه می کنند. از بین افرادی که پلاسیبو (درمان بدون داروی فعال) دریافت کردند، ۴% اسهال را تجربه کردند. اگر بعد از مصرف ویکتوزا اسهال را تجربه می کنید، این موضوع را با پزشک در میان بگذارید. پزشک راه هایی را پیشنهاد می دهد تا این عوارض جانبی را کاهش دهید. علاوه بر این، پزشک راه هایی را برای پیشگیری از دهیدراسیون (سطح کم مایعات) پیشنهاد می دهد. دهیدراسیون می تواند منجر به مشکلات جدی تر نظیر آسیب کلیوی شود.

یبوست

ممکن است پس از مصرف ویکتوزا، یبوست را تجربه کنید. در مطالعات بالینی صورت گرفته نشان داده شد که ۵% از افرادی که ویکتوزا مصرف کرده بودند، یبوست را تجربه کردند. از بین افرادی که پلاسیبو (درمان بدون داروی فعال) دریافت کرده بودند، ۱% یبوست را تجربه کردند. اگر پس از مصرف ویکتوزا یبوست را تجربه کردید، به پزشک اطلاع دهید. پزشک راه هایی را پیشنهاد می دهد که حرکات روده را تنظیم کنید.

سرطان

در مطالعات بالینی صورت گرفته، سرطان به عنوان عوارض جانبی ویکتوزا گزارش نشده است. با این حال مطالعاتی که روی حیوانات صورت گرفتند تا تاثیر این دارو را بررسی کنند، افزایش خطر سرطان تیروئید را نشان دادند. یک مطالعه بالینی که بیش از ۹,۰۰۰ نفر در آن شرکت داشتند خطر بروز نئوپلاسم (رشد ناهنجار، از جمله سرطان) را در افرادی که ویکتوزا مصرف کرده بودند، بررسی کرد. افراد با دیابت نوع ۲ که در معرض مشکلات قلبی عروقی قرار داشتند نیز بررسی شدند.

در این مطالعه، افراد برای ۳.۵ تا ۵ سال ویکتوزا یا پلاسیبو دریافت کردند. محققان متوجه افزایش خطر سرطان در افرادی که ویکتوزا دریافت کرده بودند در مقایسه با افرادی که پلاسیبو دریافت کردند، نشدند. اما برای تایید این نتایج به تحقیقات بیشتری نیاز است. اگر تا به حال سرطان داشته اید یا سابقه خانوادگی در سرطان دارید، با پزشک تان مشورت کنید. پزشک می تواند تعیین کند که آیا ویکتوزا برای شما بی خطر است یا نه.

سرطان تیروئید

در مطالعات صورت گرفته روی حیوانات، نشان داده شد که ویکتوزا با تومور تیروئید و سرطان تیروئید در ارتباط است. هنوز مشخص نیست که آیا ویکتوزا سبب بروز تومور تیروئید با سرطان تیروئید در انسان ها می شود یا نه. به علت همین خطرات، ویکتوزا دارای هشدار جعبه برای افزایش خطر تومور تیروئید است.

با این حال در مطالعات بالینی صورت گرفته، خطر بروز سرطان پاپیلاری تیروئید (رایج ترین نوع سرطان تیروئید) از هر ۱۰۰۰ نفری که طی یکسال ویکتوزا دریافت کرده بودند، ۱.۵ مورد بود. در افرادی که پلاسیبو یا داروی دیابت متفاوت دریافت کرده بودند، این نسبت ۰.۵ مورد از هر ۱۰۰۰ نفر طی یکسال بود. پس از این که ویکتوزا در دسترس عموم قرار گرفت گزارش هایی از سرطان تیروئید مدولاری به دست رسید. تشخیص این که این نوع سرطان تا چه حد در افرادی که این دارو را مصرف می کنند رایج است، ممکن نیست.

به علت همین گزارشات، اگر شما یا هر یک از اعضای خانواده تان دچار سرطان تیروئید مدولاری هستید، نباید ویکتوزا مصرف کنید. علاوه بر این اگر دچار اختلالی به نام سندرم نئوپلازی متعدد اندوکرین نوع ۲ (MEN 2) هستید نباید ویکتوزا مصرف کنید. این سندرم یک اختلال مربوط به هورمون هاست و اگر ویکتوزا مصرف کنید، احتمال بروز سرطان تیروئید را افزایش می دهد. اگر علائم غیر معمولی دارید که ممکن است به تومور تیروئید یا سرطان تیروئید مربوط باشند، به پزشک اطلاع دهید. علائم این اختلالات شامل این موارد است:

• ورم یا برآمدگی در گلو
• گرفتگی صدا
• مشکلات بلع
• تنگی نفس

اگر می خواهید بیشتر درباره خطر بروز سرطان تیروئید هنگام مصرف ویکتوزا بدانید، با پزشک تان صحبت کنید.

سردرد

ممکن است هنگام مصرف ویکتوزا سردرد را تجربه کنید. سردرد یکی از رایج ترین عوارض جانبی این دارو است. در مطالعات بالینی صورت گرفته حدود ۱۰% تا ۱۱% از افرادی که ویکتوزا دریافت کرده بودند، سردرد را تجربه کردند. از افرادی که پلاسیبو دریافت کرده بودند نیز ۷% سردرد را تجربه کردند. اگر هنگام مصرف ویکتوزا سردرد دارید، با پزشک مشورت کنید. پزشک می تواند راه هایی را پیشنهاد دهد که به کاهش این عوارض جانبی کمک کند.

هیپوگلیسمی

هیپوگلیسمی (افت قند خون) یکی از عوارض جانبی ممکن ویکتوزا است. در مطالعات بالینی صورت گرفته، از هر ۱۰۰۰ نفری که برای یک سال ویکتوزا دریافت کرده بودند ۷.۵ مورد هیپوگلیسمی شدید را تجربه کردند. از بین افرادی که تحت تاثیر قرار گرفتند، ۸۷.۵% ویکتوزا را در ترکیب با سولفونیل اوره دریافت کرده بودند. سولفونیل اوره نوعی داروی دیابت است که به صورت خوراکی دریافت می شود. مثال هایی از سولفونیل اوره شامل گلیمپراید (آماریل) و گلی پیزاید (گلوکترول) است.

ویکتوزا و کاهش وزن

ویکتوزا توسط سازمان غذا و دارو برای استفاده به عنوان داروی کاهش وزن تایید نشده است. ویکتوزا شامل داروی لیراگلوتاید است. ساکسندا نیز یک دارو با نام تجاری متفاوت است که شامل لیراگلوتاید است. ساکسندا توسط سازمان غذا و دارو برای کاهش وزن تایید شده است. در حالی که ویکتوزا و ساکسندا شامل داروی یکسانی هستند، اما برای اهداف یکسانی به کار نمی روند و در دوزهای متفاوتی تجویز می شوند.

آیا ویکتوزا سبب افزایش وزن می شود؟

نه ویکتوزا سبب افزایش وزن تان نمی شود. در حقیقت یک مطالعه بالینی که یک سال به طول انجامید نشان داد که افرادی که از ویکتوزا به تنهایی استفاده کردند بودند بین ۴.۶ تا ۵.۵ پوند وزن از دست دادند. این ارقام با میانگین افزایش وزن در افرادی که گلیمپراید (یک داروی دیابت) مصرف کرده بودند مقایسه شدند. میانگین افزایش وزن در این افراد ۲.۴ پوند بود.

در سایر مطالعات بالینی صورت گرفته، افراد ویکتوزا را در ترکیب با سایر داروهای دیابت دریافت کردند. در این مطالعات، میزان افزایش وزن یا کاهش وزن متفاوت بود. اگر نگران افزایش وزن حین درمان با ویکتوزا هستید با پزشک مشورت کنید. پزشک نکاتی درباره ورزش و برنامه غذایی ارائه می دهد تا به شما کمک کند که وزن سالمی داشته باشید.