آدنوم غیرفعال هیپوفیز چیست؟

آدنوم غیرفعال هیپوفیز

آن دسته از آدنوم‌های هیپوفیز که فاقد علائم بالینی ناشی از افزایش ترشح هورمون‌های هیپوفیز قدامی باشند، تحت عنوان «آدنوم غیرفعال هیپوفیز» نامیده می‌شوند. آدنوم‌های غیرفعال هیپوفیز در حدود یک چهارم کل تومورهای هیپوفیز را تشکیل می‌دهند. این تومورها از لحاظ آندوکرینولوژی خاموش بوده و تظاهر بالینی آنها به علت اثر فشار ناشی از اندازه تومور است. برخی از نشانه‌های ناشی از کاهش هورمون‌های هیپوفیز قدامی مانند سردرد و اختلالات بینایی، در هنگام مراجعه بیماران دیده می‌شوند.

افزایش خفیف تا متوسط سطح پرولاکتین خون (کمتر از ng/ml200) ناشی از اثر فشاری بر ساقه هیپوفیز ممکن است مشاهده شود اما سطح پرولاکتین بالاتر از ng/ml200 قویا به نفع تومور ترشح‌کننده پرولاکتین می‌باشد.

ایمونوهیستوشیمی

ایمونوهیستوشیمی، یک روش استاندارد ارزشمند جهت طبقه‌بندی آدنوم‌های هیپوفیز است. این روش باعث ایجاد طبقه‌بندی جدید این تومورها شده است که ارتباط ساختار و عملکرد تومور و نیز سیتوژنز و بیولوژی تومور را مشخص می‌کند. ایمونوهیستوشیمی، محصولات ژن سلول هیپوفیز را در دو سطح میکروسکوپ نوری و الکترونی مشخص می‌کند و باعث ایجاد طبقه‌بندی جدید تومورها بر اساس عملکرد آنها می‌شود.

به طور کلی با کمک ایمونوهیستوشیمی می‌توان هورمون‌های هیپوفیزی مرتبط با ریبونوکلئیک اسید پیغام بر (mRNA) را به کمک روش آنالیز Northern از مواد استخراج‌شده از کل بافت و یا در سطح یک سلول منفرد با استفاده از شیوه‌های هیبریدیزاسیون درجا in situ)) اندازه‌گیری کرد. به استثنای یک زیر واحد گلیکوپروتئینی، اگر بیش از ۵ درصد سلول‌های تشکیل‌دهنده تومور از لحاظ ایمونوهیستوشیمی مثبت باشند، معمولا بیانگر افزایش سطح خونی آن هورمون است.

تعیین کمی شدت رنگ‌پذیری ایمونوهیستوشیمی به صورت ذهنی است و مقیاس شدت آن بر اساس توصیف میزان رنگ‌پذیری است که آیا تعداد کم، پراکنده و یا اغلب سلول‌های تومور چقدر پروتئین قابل یافتن توسط ایمونوهیستوشیمی را بروز می‌دهند.تومورهای سلول گنادوتروف، برخلاف تومورهای کورتیکوتروف، سوماتوتروف، لاکتوتروف و تیروتروف که هورمون‌های مربوطه را ترشح می‌کنند، معمولا خاموش هستند و تومورهای گنادوتروف پروتئین محصول ژن خود را به طور موثر ترشح نمی‌کنند و لذا می‌توانند در گروه آدنوم‌های غیرفعال هیپوفیز قرار گیرند.

Ki-67 یک آنتی‌ژن اختصاصی چرخه سلولی در هسته می‌باشد که توسط آنتی‌بادی مونوکلونال MIB-1 به راحتی قابل شناسایی می‌باشد و ضریب نشانه‌گذاری آن می‌تواند به عنوان شاخص تکثیر تومور تلقی شود. MIB-1LI یک معیار مفید در جهت تعیین فعالیت تکثیری و تهاجمی آدنوم‌های هیپوفیز قدامی می‌باشد. اما برخی مطالعات نشان می‌دهند که بین عود آدنوم‌های غیرفعال هیپوفیز و یا عدم عود آنها و MIB-1LI رابطه‌ای قابل توجه به لحاظ آماری وجود ندارد. به طور خلاصه، از لحاظ پاتولوژی، آدنوم‌های غیرفعال هیپوفیز، شامل انواع متفاوتی از تومورها می‌باشند که برخی از آنها، پتانسیل تولید هورمون دارند اما نقایص احتمالی در مسیر ترشح هورمون، ممکن است سبب عدم افزایش سطح هورمون‌های آدنوهیپوفیز در خون و ایجاد سندرم‌های ناشی از آن شود.