سرگذشت ملکه ماریا ترزا یا ماریای کبیر

ماریا ترزا (به آلمانی: Maria Theresia) یا ماریا ترزیا که بعداً به عنوان ماریای کبیر نیز شناخته می‌شود (به مجاری: Mária Terézia)‏ (زادهٔ ۱۳ مهٔ ۱۷۱۷ – درگذشتهٔ ۲۹ نوامبر ۱۷۸۰) برای ۴۰ سال فرمانروای (آرک‌دوشس) اتریش، ملکهٔ مجارستان، کرواسی، بوهم، ایتالیا، لهستان، امپراتریس مقدس روم و حاکم المان بود وی در زمانی به قدرت رسید که اوضاع کشور بسیار بهم ریخته بود و جنگ جانشینی برای به دست آوردن سلطنتش به پا شده بود اما وی با اصلاحات مدرن و تلاش بسیار توانست بر همه این مشکلات پیروز شود و امپراتوری اتریش را به یک کشور مقتدر تبدیل کند. ماریا به عنوان یکی از تاثیرگذارترین و قدرتمندترین امپراتریس های تاریخ مقدس روم شناخته می شود و به دلیل تاثیرات و اقتدار بسیاری که در امپراتوری مقدس روم داشت بیشتر به عنوان امپراتریس ماریا ترزا شناخته می شد.

او در وین زاده شد و به سال ۱۷۴۱ ملکهٔ مجارستان، و در سال ۱۷۴۳ ملکهٔ بوهم گردید. دختر امپراتور شارل ششم بود و با فرانسوا، دوک دولورن ازدواج کرد و مادر یوزف دوم، لئوپولد دوم، امپراتور مقدس روم و ماری آنتوانت بود. وی با دولت فرانسه و روسیه علیه پروس همدست شد و لهستان را به تصرف درآورد ماریا ترزا همراه امپراتریس کاترین کبیر روسیه و شاه فریدریک کبیر پروس از پادشاهان مقتدر و روشنفکر اورپا به حساب می‌آمد ماریا با فرانتس یکم و ژوزف دوم در امپراتوری مقدس روم شریک بود و بجای شوهر و پسرش به صورت دفاکتو به عنوان امپراتریس فرمانروا تمام اختیارات قدرت را در حکومت در دست داشت.

زمینه به قدرت رسیدن

پدرش، شارل ششم، در اواخر عمر، به‌دلیل علاقهٔ زیادی که به وی داشت، فرمانی صادر کرد که پس از مرگش، برخلاف فرمان پدرش، لئوپولد، امپراتوری به‌جای برادرزاده‌هایش به دخترش ماریا برسد. شارل ششم وصیت‌نامه‌ای به این مضمون نیز تنظیم کرد و مجلس اتریش را وادار به تصویب آن نمود. برای جلوگیری از عدم عملی شدن این وصیت‌نامه، معاهدات دوجانبه‌ای با دولت‌های بزرگ اروپایی برقرار کرد که آن‌ها هم سلطنت دخترش را به رسمیت بشناسند، و در برخی موارد بابت این کار مجبور به دادن امتیاز شد. در دو مورد نیز به همین علت مجبور به جنگ با اسپانیا و فرانسه (همزمان) و نیز با عثمانی شد. هر دو جنگ نیز باعث ازدست‌رفتن برخی از سرزمین‌های امپراتوری شدند.

جنگ جانشینی اتریش

پس از مرگ شارل ششم، درحالی‌که کشور در وضعیتی درهم‌ریخته و شکست‌خورده از دو جنگ بود، ماریا ترزا در ۲۳ سالگی به سلطنت رسید. فردریک کبیر، شاه پروس که اوضاع را مناسب دید برای تصرف ناحیه سیلزی با اتریش وارد جنگ شد و دیگر شهریار نشین‌های آلمان، و همچنین کشورهای فرانسه، بریتانیا، هلند، اسپانیا و ساردنی (ایتالی) نیز وارد این جنگ شدند که به جنگ جانشینی اتریش معروف است. در ابتدا امکان موفقیت ماریا ترزا، در وضعی که خزانه خالی بود و تنها ۸۰٬۰۰۰ سرباز در کل کشور در خدمت وی بودند، بسیار دور به نظر می‌رسید؛ ولی ماریا ترزا، با تدابیر درست و سخت‌کوشی، توانست به‌طور کامل بر مشکلات غلبه کند و در نهایت تخت سلطنت را حفظ نماید.

وی در زندگی شخصی بسیار پرکار و ساده‌زیست بود. او نظام مالیاتیِ اتریش را اصلاح کرد و قوانین بلندمدت و منصفانهٔ مالیاتی وضع نمود. معافیت مالیاتیِ نجبا را ملغی کرد و مالیات فقرا و دهقانان را کاهش داد. ساختار ادارات دولتی را اصلاح کرد و دیوان محاسبات مرکزی و نیز سیستم دادرسی یکسان برای کل ایالات امپراتوری اتریش وضع نمود. این اصلاحات باعث بهبود اوضاع اقتصادی و نیز افزایش وحدت بین ایالات مختلف امپراتوری شد.

ماریا ترزا در سال ۱۷۸۰ از دنیا رفت و پسرش یوزف جانشین او شد. پس از مرگش، اصلاحات وی با دقت و تدبیر افزون‌تری توسط پسرش یوزف دوم پیگیری شدند.