فرش پازیریک، قدیمی ترین فرش در تاریخ جهان است که کنون کشف شده است. این فرش به همراه دیگر آثاری که از یک مقبره سکایی کشف شد، هم‌اکنون در موزه ارمیتاژ روسیه نگهداری می شود و زینت بخش یکی از تالارهای این موزه شده است و سالانه گردشگران و محققان بسیاری از این اثر ناب ایرانی بازدید می کنند.

پازیریک فرش ایرانی یا ارمنی؟

یکی از مشهورترین یافته های دره پازیریک، فرش پازیریک است که احتمالا قدیمی ترین فرش باقیمانده در جهان است. این فرش در ابعاد ۱۸۳ × ۲۰۰ سانتی متر است و تراکم گره حدود ۳۶۰،۰۰۰ گره در هر متر مربع است، که کمی بالاتر از عرف رایج بسیاری از فرش های مدرن است. وسط فرش از موتیب روبان تشکیل شده است، در حالی که در مرز یک قدم با گوزن یا گوزن وجود دارد و در دیگر مرزها بر روی اسب ها قرار دارد. فرش پازیریک احتمالا در حدود ۴۰۰ سال قبل از میلاد در ارمنستان یا ایران ساخته شد. وقتی این فرش توسط سرگی رودنکو یافت شد، فرش کاملا یک بلوک یخ منجمد شده بود، به همین دلیل است آن فرش تقریباً به طور کامل حفظ شده است و حوادث تاریخ نتوانسته است آنرا از بین ببرد. این فرش را می توان در موزه ارمیتاژ در سن پترزبورگ، روسیه مشاهده کرد.

سایت‌های ایرانی به طور قطعی پازیریک را متعلق به ایران نشان می‌دهند اما این خطاست، فرش پازیریک به طور حتم متعلق به شمال ایران و اطراف دریای خزر بوده است، دانشمندان گمان میبرند که این فرش به احتمال قوی متعلق به ارمنستان کنونی و سپس بخش های شمالی ایران است.

موزه ارمیتاژ یا هرمیتاژ یکی از بزرگترین موزه های تاریخ و فرهنگ بشری در جهان است. این موزه عظیم واقع در سن پترزبورگ روسیه بوده و ۳۳ میلیون اثر فاخر هنری را در شش بنا به نمایش عموم گذاشته است. بنای اصلی مجموعه ارمیتاژ کاخ زمستانی نام دارد که در گذشته محل سکونت تزارهای روسیه بوده است.

موزه ارمیتاژ متشکل از مجموعه آثار متعددی است که از جمله آن ها می توان به نشان ها، لباس ها، جواهرات سلطنتی و بزرگترین کلکسیون موجود در جهان از طلای باستانی متعلق به اروپای شرقی و آسیای غربی اشاره کرد.این موزه دارای مجموعه ای از آثار هنری تراز اول دنیا و هم چنین کاخ های زیبا و اتاق های مجلل است که در زمان های مختلف توسط معماران معروف دنیا طراحی شده است.

نکته قابل توجه در این موزه نگهداری ویژه از آثار هنری ایرانی است. مجموعه قابل توجهی از کتیبه ها، نقش برجسته ها، قطعات کوچک مجسمه و هنرهای کاربردی تمدن و فرهنگ سومر، پایه گذاران تمدن بین النهرین و مردم مدیترانه باستان در این موزه نگهداری می شوند.

یکی از شاخص ترین اشیایی که در موزه ارمیتاژ نگهداری می شود قدیمی ترین فرش جهان است که زینت بخش یکی از تالارهای این موزه است. فرش پازیریک به طور اتفاقی توسط پروفسور رودلکو در مرز مغولستان (در ناحیه ای در ۸۰ کیلومتری مرز مغولستان که درّه پازیریک خوانده می شود) از زیر یخ کشف شد.

این فرش که با نقوش قدیمی هخامنشی بافته شده در تابوت بزرگ یکی از ناقراب های هخامنشی در کنار پیکر مومیایی شده او قرار داشته که احتمالاً در زمان مادها یا پارت ها (هخامنشیان) به منظور پوشاندن اسب بافته شده است.