آشنایی با شهرهای باستانی گمشده جهان
در تاریخ هزاران ساله انسان بر روی این کره خاکی، شهرهای بزرگ و کوچک فراوانی بوده‌اند که اکنون و با گذشت سال‌ها دیگر اثری از آن‌ها وجود ندارد. برخی از این شهرها دارای اهمیت زیادی در زمان خود بوده اند. در ادامه مطلب با برخی از این شهرهای باستانی گمشده جهان آشنا می‌شویم.
شهر باستانی فاناگوریا «Phanagoria»
شهر گمشده باستانی فاناگوریا تقریباً ۲۵۵۰ سال پیش بنا شده اسـت و ساکنان آن در قرن دهم این منطقه را ترک کرده‌ند. فاناگوریا بزرگ‌ترین شهر یونانی اسـت کـه در حال حاضر در خاک روسیه قرار دارد. دانشمندان هنوز نمی‌توانند دلیل فرار مردم راکه تمامی وسایل خود، پول‌ها و تزئینات گرانبها را جا گذاشتند، توجیه کنند.
این شهر، تاریخ طولانی و پر فراز و نشیبی دارد و هم چنین ارتباطات تنگاتنگ و همه‌ی جانبه‌ی سیاسی، اقتصادی و … با تمامی شهر هـای باستانی دریای مدیترانه داشت و عضو جدانشدنی این تمدن بـه حساب می‌آمد. دربخش بزرگی از این شهر، پهنه‌ای از قبرستان، ستون‌های مرمری بـه‌عنوان محافظ پایه‌ی مجسمه‌ها و تعداد زیاد مصنوعات، وجوددارد.
شهر باستانی شی چنگ «Shicheng»
شهر باستانی شی چنگ کـه بـه «آتلانتیس شرق» معرف اسـت، شهری باشکوه و مرموزی از دوران امپراطوری چین اسـت. قدمت معماری بنا‌های این شهر بـه سلسله‌ی مینگ و چینگ برمی‌گردد. این شهر ۴۰ متر زیر آب‌های دریاچه‌ی کیاندائو قرار دارد کـه در استان ژجیانگ واقع شده اسـت.
درسال ۱۹۵۹ این شهر گمشده باستانی و دهکده مجاورش با برنامه‌ای از پیش تعیین شده برای ایجاد یک سد بـه زیر آب رفتند تا یک دریاچه مصنوعی و هم چنین یک نیروگاه تولید نیروی برق آبی راه اندازی شود. شهر شی چنگ بـه صورت معجزه‌آسایی دچار فرسایش چندانی نشده و ساختمان‌ها، دیوار‌ها و حتی جزئیات چوبی آن تقریباً دست نخورده و سالم باقیمانده‌اند.
باستان شناسان در اندیشه این مسئله‌اند کـه چگونه این شهر از چنگال تخریب و فرسایش تدریجی جان سالم بـه در برده اسـت. گرچه درسال ۲۰۰۴ یک زیر دریایی با هزینه ۶.۴ میلیون دلار برای گشت و گذار توریست‌ها دراین شهر ساخته شد، اما هیچ‌گاه مورد استفاده قرار نگرفت و متاسفانه هنوز هیچ امکانات غواصی برای گردشگران مهیا نشده تا از اینبخش باستانی دیدن کنند. امروزه این مکان بـه بهشتی رویایی برای غواصان تبدیل شده اسـت.
شهر باستانی Thonis-Heracleion
شهر تاریخی Thonis Heracleion، یکی از شهر هـای باستانی مصر یونان اسـت. این شهر کـه در رود نیل بنا شده بود، بدلیل شرایط نامناسب از لحاظ زمین شناسی بـه زیر آب رفت. شهر Thonis، حدود ۱۲۰۰ سال پیش از روی زمین محو شده و امروزه در زیر دریا در قسمت غربی خلیج ابولخیر مصر یافت شده اسـت.
دراین اکتشاف علاوه‌بر ساختار خود شهر، باقیمانده بیش از ۶۴ کشتی کـه در بستر دریا دفن شده، سکه‌های طلا و وزنه‌های ساخته شده از برنز، تندیس غول پیکری بـه همراه چندین تندیس کوچک‌تر از خدایان مصر باستان، کتیبه‌هایی از جنس سنگ کـه روی آن بـه زبان یونانی و زبان باستانی مصر حکاکی شده بود پیدا شد. چیزی کـه هنوز معلوم نیست، نحوه‌ی غرق شدن این شهر در کف دریا اسـت.
کاخ باستانی کلئوپاترا «Cleopatra»
کمی دورتر از ساحل اسکندریه، در زیر آب‌ها چیزی قرار گرفته کـه گمان می‌رود قسمتی از قصر سلطنتی کلوپاترا بوده اسـت. گفته میشود کاخ کلوپاترا آخرین ملکه‌ی سلسله‌ی پتولمیس در مصر بوده اسـت. محققان عقیده دارند کـه این محل درحدود ۱۶۰۰ سال قبل بـه‌وسیله‌ی زمین‌لرزه و بالا آمدن آب دریا بـه زیر آب‌ها فرو رفته اسـت.
بیشتر حفاری‌ها بر روی جزیره‌ای غرق شده بنام «آنتیرهودوس» متمرکز اسـت کـه گفته میشود کلوپاترا در این جا قصری داشته اسـت. دراین حفاری‌ها یک کشتی غرق شده کـه بـه خوبی حفظ شده و یک تکه سنگ گرانیت با نوشته‌هایی کـه پدر کلوپاترا، شاه پتولمی دوازدهم را معرفی می‌کند، پیدا شده‌اند.
اشیا کشف شده هنوز در محل خود قراردارند، چون دولت مصر قصد دارد یک موزه‌ی زیردریایی بنا کند. باستان شناسان در زیر آب‌های ساحلی این شهر گم شده باستانی کـه امروزه بـه اسکندریه مشهور اسـت، تندیس‌ها، ستون‌ها، مجسمه‌هایی از جانوران مرموز، معابد و زیربنای یک کاخ را کشف کرده‌اند. بنظر میرسد همه‌ی آن‌ها بـه کلوپاترا تعلق داشته‌اند. بخش بیشتر این آثار یا از بین رفته‌اند.
شهر باستانی اولوئوس «Olous»
در سواحل مدیترانه‌ای یونان شهری کوچک بنام «اولوس» وجوددارد کـه سالیان سال پیش شهری با ۴۰ هزار نفر جمعیت بوده اسـت. این شهر گم شده باستانی کـه بعنوان یک شهربازاری شناخته میشد بر اثر زمین لرزه‌های مختلف و سیل بـه زیر آب رفت، ولی هیچ وقت از ذهن‌ها خارج نشد، زیرا همیشه بقایای آن بـه اسانی قابل مشاهده بوده اسـت.
این شهر اینروز‌ها بعنوان شهر غواصانی شناخته میشود کـه قصد دارند ساعتی را زیر آب در شهری باستانی باشند. شهر اولوئوس برخلاف دیگر شهر هـای جزیره‌ی کرات کـه روی سنگ بنا شده بودند، شهر اولوئوس روی شن‌هایی ساخته شده بود کـه ثبات چندانی نداشتند و سرانجام در اثر زمین لرزه بطور‌کامل مدفون شد.
روستای باستانی مولیفنوا «Mulifanua»
سکونت‌گاه اصلی قوم لاپیتا، میکرونزی «Micronesid» و پلینزی «Polynesia» بودند کـه بعد از مستقر شدن در جزایر اقیانوس آرام، تعداد بسیاز زیادی سکونت‌گاه ساختند.
مشخص نیست کـه چـه تعداد روستای دیگر دراین جزایر وجود داشته اسـت، چرا کـه پس از چند قرن، سطوح آبی شدیدا متغیر اسـت و نقطه‌ای کـه زمانی خط ساحلی بوده، ممکن اسـت در حال حاضر مرکز یک جزیره باشد. کشف ۴ هزار از تکه سفال در سواحل جزیر آپولو، نشان میدهد این منطقه‌ای کـه زیر آب مدفون شده از روستا‌های لاپیتا اسـت.
خلیج باستانی کامبای «Cambay»
خلیج کامبای یا خامبات بـه‌طور گسترده‌ای با استفاده از دستگاه سونار «ردیاب زیردریایی» مورد بررسی و کاوش قرار گرفته و پژوهشگران معتقدند هزاران ساخته دست بشر از جمله قطعاتی از سفال و دیگر وسائل خانگی در خلیج وجوددارد.
قدمت این شهر زیر آبی بـه ۹۵۰۰ سال قبل از میلاد مسیح باز می‌گردد، در صورتی کـه اگر این تاریخ صحت داشته باشد، بـه این معنی اسـت کـه این شهر زمانی ساخته شده بود کـه هیچکس تصور نمی‌کرد بشر قادر بـه ساخت چنین شهر‌هایی با این وسعت باشد.
دراین شهر جدید تکه‌های سفالی، مهره‌های تزئینی و مجسمه‌هایی با استخوان و دندان انسان از این شهر جدید، کشف شده‌اند. این شهر گم شده باستانی بدلیل ذوب آخرین یخ‌های عصر یخبندان و بالا آمدن سطح آب، زیر آب مدفون شد.
دریاچه باستانی تیتیکاکا «Titicaca»
دریاچه‌ی تیتیکاکا بـه‌عنوان پرارتفاع‌ترین دریاچه کشتیرانی، اسرار زیادی را سال‌هاست در خود دارد هم چنین این دریاچه، پهنه آبی بسیار زیبایی اسـت کـه سواحل آن بین پرو و بولیوی تقسیم شده اسـت. این دریاچه بزرگتر از پورتوریکو بوده و دارای چندین جزیره اسـت کـه عده‌ای از آن‌ها خرابه‌های دوره اینکا را در خود دارند.
سطح آب دراین جزیره‌ها بسته بـه فصل بـه‌طور متوسط ۱.۵ متر بالا و پایین می‌رود. می‌توانید با قایق بـه جزیره Taquile رفته و برای رسیدن بـه آثار تاریخی از ۵۵۳ پله سنگی بالا بروید.
اخیرا گروهی از غواصان بنام “Akakor Geographical Exploring” بعد از ۲۰۰ عملیات ناموفق و کاوش در خرابه‌های داخل دریاچه، سرانجام ویرانه‌های معبدی را یافته‌اند کـه از زمان اینکاها باقیمانده اسـت کـه شامل اشیائی مانند، تکه‌های طلا، مجسمه‌های سرامیکی، بشقاب‌های سنگی، استخوان انسان و حیوان، میشوند. براساس افسانه‌های مردم اینکا عامل پیدایش تمام تمدن اینکاها، دریاچه‌ی تیتیکاکا اسـت.
اتلیت یام «Atlit-Yam»
شهر باستانی اتلیت یام در فاصله‌ای کمتر از ۱.۵ کیلومتری ساحل ودر نزدیکی شهر «هیفا» قرار دارد. این شهر گم شده باستانی تقریباً دست‌نخورده باقیمانده و باستان‌شناسان توانسته‌اند اسکلت‌های فراوانی رابه طور دست نخورده و سالم در درون قبر‌های آن بیابند.
در مخازن گندم کشف شده از این شهر نیز بقایای شپش‌های گندم یافت شده اسـت. هم چنین ابزار‌های سنگی و استخوانی بـه همراه دانه‌ی گیاهان اهلی مانند کتان و جو دراین ناحیه کشف شده‌اند.
شواهد نشان دهنده‌ی جامعه‌ای اسـت کـه نه تنها متکی بـه ماهیگیری بوده بلکه حیوانات اهلی و کشاورزی هم در آن نقش بسزایی داشته‌اند. قدمت این شهر گم شده باستانی کـه ۴۰ هزار مترمربع وسعت دارد بـه ۷۰۰۰ سال پیش از میلاد مسیح بازمی‌گردد.
معرفی برخی اکتشافات مهم باستان شناسی
درسال‌های اخیر چندین کشف مهم باستان شناسی داشت کـه مهمترین این اکتشافات توسط باستان‌شناسان آمریکایی یافت شده‌اند. از مهمترین رویداد هـای دنیای باستانشناسی می‌توان بـه کشف ۴۰۰ لوح چوبی رومی در محل ساختمان جدید کمپانی بلومبرگ، اشاره کرد.
جا خنجری شاه توت عنخ آمون
توت عنخ آمون، پسر فرعون مصر باستان کـه در سن ۱۸ سالگی مرد و بعد ازآن بدنش در تابوتش آتش گرفت. محققان در دانشگاه پیسا در پلی‌تکنیک میلان «Milan Polytechnic, Pisa University» و موزه مصری در کاریو از طیف‌سنجی فلورسانس اشعه ایکس استفاده کردند تا ترکیب بـه‌کاررفته در خنجر را بدون آسیب زدن بـه آن دریابند.
گرچه در ظاهر فقط مـا در استفاده ازآن مهارت داشته‌ایم؛ فلز بـه کار رفته در تیغه آن دارای درصد زیادی نیکل، مقدار اندکی کبالت و فسفر و مواد دیگری اسـت کـه نشان میدهد مواد خام آن از منطقه‌ای دیگر آورده شده اسـت. محقق دنیل کوملی «Daniela Comelli» میگوید: تنها یک شهاب‌سنگ بنام خارگا «Kharga» پیداشده کـه داری نیکل و کبالت می‌باشد و شاید با ترکیب خنجر همسان باشد.
زانو‌های ملکه نفرتاری
این زانو‌ها برای دهه‌ها دریک موزه ایتالیایی در دسترس دید عموم قرار داشته‌اند، اما باستان‌شناسان توجهی بـه آن‌ها نداشته‌اند. بتازگی گروهی از محققان بطور دقیق و گسترده، این یک جفت اندام ۳۲۰۰ ساله را مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار داده‌اند و اعلام کرده‌اند کـه این اندام بـه ملکه نفرتاری تعلق دارند. نفرتاری مریموت یکی از زیباترین زنان مصر و ملکه فرعون رامسس بزرگ بود.
«دقت کنید کـه این ملکه با نفرتی‌تی کـه همسر فرعونن آخن‌آتن بود اشتباه گرفته نشود». برای آن‌کـه مشخص شود این یک جفت زانو بـه چـه کسی تعلق دارد، کارشناسان از سرتاسر جهان با انجام آزمایشاتی نظیر پوشش رادیوکربن، دیرین آسیب‌شناسی، ژنتیک، شیمی و مصرشناسی بـه این دستاورد مهم رسیدند. در آرامگاه این ملکه، صندل‌های او نیز یافت شده‌اند کـه با استفاده از گیاهان، برگ درخت خرما و پاپیروس ساخته شده بودند.
این نوع صندل‌ها در دوران نفرتاری بسیار مرسوم بوده‌اند. کارشناسان میگویند با توجه بـه اندازه‌گیری‌های صورت گرفته، مشخص شده کـه اندازه پا‌های او براساس معیار ایالات امریکا، ۹ بوده اسـت و این یعنی پا‌های او از نظر اندازه کاملا با قد و هیکلش تناسب داشته‌اند. البته عده‌ای از آزمایشات نیز موفقیت آمیز نبوده‌اند.
بازسازی صدای مرد یخی
درسال ۲۰۱۶، دانشمندان با استفاده از سی‌تی اسکن توانستند با موفقیت صدای این مرد عصر حجری را بازسازی کنند. این کشف مهم باستان شناسی درسال ۱۹۹۱ در کوه‌های آلپ اوتسال ودر مرز میان اتریش و ایتالیا یافت شد. نام این فرد از «اوتسال» همان منطقه‌ای کـه در آن یافت شد گرفته شده اسـت و کهن‌ترین مومیایی طبیعی یافت شده در اروپا اسـت.
رونالد فاستوس، یکی از محققان این پژوهش و متخصص حنجره در بیمارستانی در بولزانو اظهار کرد کـه با توجه بـه در دست نبودن تعداد زیادی از اطلاعات مهم مرد یخی ۵۳۰۰ ساله امکان بازسازی دقیق صدای اصلی آنرا را ندارند، اما با اندازه‌گیری طول مجرای صوتی و تار‌های صوتی، آن‌ها موفق شدند صدای تقریبی مرد یخی را شبیه‌سازی کنند.
نتایج این پژوهش در روز ۲۱ سپتامبر ودر جریان کنگره‌ای بـه مناسبت بیست و پنجمین سالگرد کشف اوتسی نمایش داده شد. در چنین روزی بود کـه دو کوهنورد درسال ۱۹۹۱ مرد یخی ۵۳۰۰ ساله را پیدا کردند ودر طول این ۲۵ سال دانشمندان مشغول بررسی این کشف مهم باستان شناسی بودند. بـه عقیده محققان اوتسی درحدود سال هـای ۳۳۰۰ قبل از میلاد می‌زیست.
کشف شهر عصر برنز در بریتانیا
بـه‌دنبال کاوش‌های باستانشناسی در منطقه کمبریج شایر انگلستان، دانشمندان بقایای یک مجتمع مسکونی و وسایل زندگی مردم در عصر برنز را پیدا کرده‌اند. ۳ هزار سال پیش دراین محل، خانه‌های مدوری روی سکو‌های چوبی در مسیر رودخانه‌ی قرار داشتند. بـه دنبال یک آتش سوزی، خانه‌ها ویران شدند، آب روی سکو‌ها را پوشاند؛ و سرانجام آثار جالبی رابا خود نگه داری کرد کـه قدمت آن‌ها بـه هزار تا هشتصد سال پیش از میلاد، یا اواخر دوره برنز در بریتانیا میرسد. دانشمندان تصور می‌کنند با فرار ناگهانی مردم از آتش، وسایل ان‌ها بـه جا مانده اسـت. یکی از باستان شناسان در مورد این کشف مهم باستان شناسی میگوید:
۲۹ شی کامل پیدا کرده‌ایم کـه برای باستان‌شناس‌ها بسیار جالب اسـت. اما جالب‌تر ازآن باقی‌ماند‌ه‌های مواد غذایی اسـت کـه ساکنان موقع آتش‌سوزی و خراب شدن این منطقه در حال خوردن آن بودند؛ پدیده‌ای بسیار کمیاب نه تنها در بریتانیا بلکه در اروپا اسـت. کاوش‌ها از ماه اوت امسال در نزدیکی شهر پیتربورو در شرق انگلستان شروع شد کـه با مدفون شدن شهر پمپی درسال ۷۹ پیش از میلاد مقایسه شده اسـت.
دانکن ویلسون مدیر یک موسسه تاریخ میگوید: بهترین قیاس تشبیهی بنظر مـن، مدفون شدن شهر پمپی زیر آتشفشان و فرار ناگهانی مردم از این بلای طبیعی اسـت، آن‌ها غذایشان را در ظرفهایشان بجا گذاشتند و بعضی‌ها در همان لحظه مردند. هنوز خاطرجمعی نداریم، ولی بقایای انسانی دراین محل پیدا کرده‌ایم کـه در حال استخراج آن‌ها هستیم.
