گزیده اى از تاریخ و جغرافیاى مصر باستان

((مصر ماءخوذ است از نام ((محمد بن مصرایم بن سام بن نوح ))…))!!
یاقوت / معجم البلان ۱۳۷.
((اسامى که به کشور ((مصر)) در طول مرور اعصار نهاده اند، از ((چهل و دو نام )) افزون تر است …)).
جان ناس / تاریخ ادیان ۳۶.
مصر، یکى از کهن ترین سرزمینهاى مسکونى جهان مى باشد که آثار عصر حجر در آن فراوان دیده مى شود. در حدود شش هزار سال قبل از میلاد، مهاجران آسیائى با خود گیاهان و حیوانات اهلى و اصول و روشهاى فنى عصر نوسنگى را وارد سرزمین مصر سفلى (در شمال ) کردند. تاریخ نشان مى دهد که مصریان در چهار هزار و پانصد سال قبل از میلاد از مس استفاده کرده اند. فلز مس ابتدا در سرزمین مصر کشف گردید. در مصر علیا (در جنوب ) اندکى دیرتر یک نوع تمدن نوسنگى عقب مانده ترى به وجود آمد که تا ندازه اى شباهت با تمدن مصر سفلى داشت . اگر چه اجداد مصریان سفلى و علیا از آسیاى جنوب غربى آمده بودند، ولى به احتمال قوى آنهائى که در دلتاى رود نیل سکنى داشتند، از سرزمین سینا عبور کرده و آن دسته که در مصر علیا مقیم شدند، از طریق دریاى سرخ و ناطق آفریقاى شرقى خود را به آنجا رسانده بودند. مصر سفلى در چهار هزار و پانصد سال قبل از میلاد داراى حکومت واحدى شد و در سال ۴۲۵۰ ق . م . مصر علیا را زیر سلطه خود در آورد. در سال ۴۰۰۰ ق .م . این دو ناحیه از یکدیگر جدا شدند و هر کدام داراى حکومت مستقلى گردیدند.
در سال ۳۳۰۰ ق . م . حکومت مصر علیا بر حکومت مصر سفلى غلبه کرد و بدین سان نخستین فرعون مصر پدیدار شد. در سال ۲۳۰۰ ق .م . این امپراطورى یک پارچه فرعونى دچار هرج و مرج شد. در سال ۲۶۰۰ ق .م . اهرام سه گانه مصر براى خوفو فرعون زمان ساخته شد. در طى سالهاى ۱۵۸۰ ۲۲۴۲ ق .م هفتاد پادشاه بر مصر حکومت کردند. در قرن سیزدهم ق .م یکى از قدرتمندترین فراعنه مصر رامسس دوم (فرعون معاصر با موسى (ع )) بر آن خطه حکم مى راند. در همین ایام بود که ((موسى بن عمران )) پیامبر اولوالعزم الهى فرمان یافت تا دعوت خویش را آشکار کند. موسى و قومش بنى اسرائیل بر اثر فشار فراعنه مصر به فلسطین مهاجرت کردند. از سال ۵۲۵ تا ۴۰۴ ق . م مصر مستعمره ایران بود. کمبوجیه پادشاه هخامنشى مصر را فتح کرده بود.

در سال ۴۰۵ ق .م یکى از اعقاب فراعنه ، به نام ((امیرته )) مصر را از اشغال ایران رهانید. در سال ۳۴۲ ق .م در عصر سلطنت اردشیر سوم ، سپاهیان ایران دوباره مصر را اشغال کردند. در سال ۳۲۲ ق .م اسکندر به آسیاى غربى و متصرفات ایران حمله کرد و مصر جزء فلمرو مقدونیان شد. در سال ۳۰۴ ق .م بطلمیموس یکى از سرداران اسکندر، خود را پادشاه مصر اعلام کرد؛ سلسله ((بطالسه )) تا سال ۳۰ ق . م دوام آورد. در این سال امپراطورى روم بر مصر غلبه کرد. در سال ۶۱۵ میلادى خسرو پرویز پادشاه ایران بر مصر دست یافت . در اواسط نیمه اول قرن هفتم میلادى مصر به دست مسلمانان افتاد (سال ۱۹ ۲۱ هجرى / ۶۴۰ ۶۴۲ میلادى ). و از آن پس تاکنون ، مصر همچنان مسلمان مانده و اینک در قلمرو سرزمینهاى اسلامى است .
((اگوست کنت )) فیلسوف و جامعه شناس فرانسوى در رابطه با مراحل تکامل شعور دینى انسان بدوى مى گوید که تمام این مراحل سه گانه (یاد شده در صفحات قبل ) را مى توان در دین و مذهب مصریان قدیم یافت . دین مصریان از توتم پرستى و آنى میسم شروع مى شود، و دوران شرک را مى گذراند و به دوران یکتاپرستى مى رسد. بنابراین مى توان گفت : که مذهب مصریان محصول بیش از چهل قرن تحول و دگرگونى اجتماعى است که در آن کشور در برخورد با آفریقائیان و سامیان و….صورت گرفته است .
تا قرن نوزدهم اطلاعات دانشمندان در رابطه با تاریخ مصر و ادیان و مذاهب مردم آن سامان منحصر به نویسندگان قدیم یونان و لاتین بود. مورخانى همچون : هرودت (قرن ۵ ق .م )، دیودور، و…
هرودت مى گوید که مصریان ، مذهبى ترین مردم جهان مى باشند. در قرن نوزدهم علم مصر شناسى پیشرفت فراوانى کرد و آثار باستانى فراوانى کشف شد. این آثار حکایت از پیشینه پرستش در مصر دارد