۶ نکته جذاب از خانه‌های باستانی در یونان

یونانی‌های باستان برای نشان دادن جلوه‌های جذاب در معابد و ستون‌ها و مجسمه‌ها و تئاترها (تماشاخانه‌ها) کوتاهی کردند. این کشور حتی از یکی از جاهایی عهد عتیق می‌آید و فرهنگی که امروز می‌شناسیم هم از همان‌جا ظهور کرده است. البته این را هم گوشه ذهن‌مان داشته باشیم که یونان هنوز با آن آب‌وهوای گرم و دریای صاف و زلال و خیر و خرمی طبعیتش تا به امروز هم کشور خیره‌کننده‌ای است.

اصلا همین زمین‌های یونان باستان بودند که نظر باستان‌شناسان را برای صدها سال جذب می‌کردند. زمین‌های یونان پر از گنجینه‌های مدفون‌شده‌ای است که بعضی از بخش‌هایش حال و هوای روزهای گذشته را روایت می‌کند. با اینکه یادبودهای این کشور محسورکننده به نظر می‌رسند، اما این خانه‌های باستانی در یونان هستند که قصه‌های ملموسی را از زندگی روزمره آن دوره و زمانه روایت می‌کنند.

همین خانه‌هایی زیادی که از دوران باستان برایمان به جا مانده‌اند، این اجازه را به ما می‌دهند تا نیم‌نگاهی به معماری و ساختار و هدف ساخت‌شان بیندازیم. این‌جاست که باید بپرسیم آیا حاضرید به زمان زمین‌های شگفت‌انگیز و شگرف باستانی در یونان سفر کنید؟ اگر این‌طور است همراهمان باشید.

ساختار خانه‌های باستانی در یونان

یونانی‌های باستان از آب‌وهوایی که در آن زندگی می‌کردند بهره می‌بردند و معماری‌شان را با چیزی که داشتند، تطبیق می‌دادند. این‌جاست که بسیاری از خانه‌هایشان با استفاده از آجرهای خاک رسی خشک‌شده زیر زل آفتاب ساخته می‌شدند. ساختمان‌های چوبی هم همچنین با استفاده از چارچوب‌ها شکل می‌گرفتند و داخل‌شان را با کاه و جلبک دریایی پُر می‌کردند. از کاه و جلبک دریایی یا خاک رس برای پُر کردن چارچوب استفاده می‌شد.

خانه‌ها روی شالوده‌های سنگی بنا می‌شدند که البته این کارشان هم برای در امان ماندن از آسیب‌هایی بود، که ساختمان ممکن بود با رطوبت و ویرانی روبه‌رو شوند. سقف‌های حصیری هم معمولا از کاه بودند و لبه‌هایش روی دیوارها آویزان بودند. بسیاری از خانه‌های مهم هم با سنگ ساخته و سپس گچ‌کاری می‌شدند. در این خانه‌ها حتی می‌توانید کف‌های موزائیکی و سقف‌های کاشی‌کاری‌شده را هم تماشا کنید.

تنها یک هدف مهم برای ساخت خانه‌های باستانی در یونان وجود داشت که بیشتر کسانی که در آب‌وهوای سردتر زندگی می‌کردند ممکن است آن را در نظر نگیرند. این خانه‌ها برای نگه داشتن هوای سرد در داخل خانه طراحی می‌شدند. چون آب‌وهوای یونان در تمام طول سال گرم بود و تابستانش گرم‌تر و حتی تا بی‌نهایت هم گرمایش بالاتر می‌رفت.

یونانیان این‌جا بود که بدون هیچ ابتکار امروزی، دست گذاشته بودند تا انتخاب‌های معماری‌شان گرمای تابستان را برایشان خنک‌تر کند، منتها زمانی که دما حتی در زمستان به طور جالب‌توجهی هم مردم یونان گرمشان بود. پنجره‌ها هم اغلب بدون هیچ شیشه‌ای در قسمت بالایی دیوارها تعبیه و با کاه یا پرده کرکره‌ای پوشانده می‌شدند تا حتی نور خورشید هم به داخل ساختمان گِلی نیاید.

کف این خانه‌ها سفال‌کاری می‌شد تا هوای خنک داخل خانه حفظ شود. از طرفی دیگر هم سفال‌های کف خانه آن‌قدر سرد می‌شد که کسی نمی‌توانست به آن دست بزند و حتی گرمایی که یونانیان مجبور بودند در چله زمستان با آتشی در سبد روشن کنند را هم جذب می‌کرد.

لایه‌ها و طراحی خانه‌های باستانی در یونان

شهرهای یونان در دوران باستان در حدود قرون پنجم و ششم قبل از میلاد مسیح بود که با دیوارهای سنگی محصور بودند. اما داخل این دیوارها، خانه‌های شخصی یا ساختمان‌های عمومی را می‌توانید مشاهده کنید.

چندین سبک معماری زمانی که حرف از خانه‌های یونانی به میان می‌آید، در یونان باستان به عنوان oikos شناسایی شده است که به معنای (اهالی خانه) یا (خانه) است. ساختمان‌های اولیه در یونان باستان با دو اتاق و ایوان روباز بسیار طراحی ساده‌ای داشتند. کف‌های موزائیکی‌شان هم به اندازه زیر شیروانی و ستون‌ها مرسوم بود، البته این خانه‌ها اغلب برای عیانی‌ها و ثروتمندان کنار گذاشته می‌شد.

بسیاری از خانه‌ها در یونان باستان یک مسیر بزرگی در مرکزشان داشتند که به اندازه خود خانه طولانی بود و روبه پاسیو (حیات خلوت) و محوطه خانه باز می‌شد. این مسیر عریض و طویل برای جریان هوای بهتر ساخته شده بود که البته به نور محیط هم این اجاره را می‌داد که داخل خانه را روشن کند.

خانه‌های یونانی بزرگ‌تر تقریبا و همیشه یک محوطه در مرکزشان بود که اتاق‌ها در اطراف آن محوطه ساخته می‌شد. بخش زیادی از زندگی خانوادگی در همین محوطه می‌گذشت که کل خانواده وقت‌شان را با حرف زدن و خوردن و کار کردن می‌گذراندن. به خاطر اینکه رنگ کم‌رنگ این خانه‌ها نمادی از زیبای در آن زمانه در نظر گرفته می‌شد، زن‌ها اغلب برای در امان ماندن از دست سینه‌کش آفتاب به اتاق زیر شیروانی خانه پناه می‌بردند.

بیشتر خانه‌ها یک‌طبقه بودند، اما خانه‌هایی هم ساخته می‌شدند که طبقه دومی روی آن‌ها باشد و معمولا هم زن‌های خانه در آن‌جا زندگی می‌کردند. تا این‌جا این نکته باید گفته شود که این ویژگی، در خانه‌های آن زمان رایج بود که مردها و زن‌های خانه، اتاق‌های جداگانه خودشان را با ورودی‌های جداگانه‌ای داشته بودند که این ورودی‌ها جلوی دیدن مهمان‌های جنس مخالف را می‌گرفتند.

خانه‌هایی که در شهرهای بزرگ‌تر ساخته می‌شدند، اغلب دیوارهای همجواری داشتند که بسیار به خانه‌های امروزی شباهت دارند. خیابان‌های تنگ و باریک بین ساختمان‌ها قرار می‌گرفتند و ساختمان‌ها را از یکدیگر جدا می‌کرد. حتی اتاق‌های جلویی همچین خانه‌هایی هم بعضی اوقات شکل مغازه و اتاق‌های خدمت‌رسانی به خودشان می‌گرفتند. این خانه‌های شهر درونگرا (روبه‌داخل / حیات محصورشده با تاق‌ها) بودند و معمولا هم بر خلاف خیابان، از محوطه داخلی خانه به اتاق‌ها راه دسترسی بود.

اتاق‌های کشف‌شده در داخل خانه‌های باستانی در یونان

ثروت یونانی‌ها در یونان باستان بود که اندازه خانه و تعداد اتاق‌هایش را مشخص می‌کرد. خانه‌های کوچک خاک رس که اغلب یک یا دو اتاق داشتند، که یکی از اتاق‌ها محل خواب و دیگری برای گذراندن روز ساخته می‌شدند. ساختمان‌های کوچک‌تر هم برای کل یک خانواده تنها یک اتاق داشتند.

خانه‌های بزرگ‌تر اما اتاق‌های زیادی داشتند، که هر کدام‌شان با طراحی هدفمند خودشان ساخته می‌شدند. باستان‌شناسان امروزی با مطالعه روی این خانه‌ها چشم‌انداز بزرگی درباره زندگی مردمی به دست می‌آورند که در یونان باستان زندگی می‌کردند. در ادامه نگاه نزدیک‌تری به اتاق‌ها در خانه‌های باستانی در یونان می‌اندازیم.

۱- اندرون (اندرونی) در خانه‌های باستانی در یونان

خانه اندرون (اندرونی) که به آندرونیتیس هم شناخته می‌شود، یک اتاق یا بخشی از خانه‌ای بود که تنها برای مردها ساخته شده بود. مردهای خانه که دوستان مرد خود را دعوت می‌کردند، اغلب برای سرگرمی یا کسب‌وکار به بخش اندرونی می‌رفتند.

مبلمان این اتاق معمولا نسبت به کل خانه مجلل‌تر بودند و طوری تهیه می‌شدند که اجتماعی و شاد به نظر برسند. مردان خانه زمان‌شان را در اندرون (اندرونی) با آشامیدن شراب و خوردن و گفت‌وگو سپری می‌کردند.

معمولا چند مبل در اتاق اندورن (اندرونی) وجود داشت که بین دیوار و خود اتاق فاصله می‌انداختند و یک جا برای قرار گرفتن میز در وسط اتاق باز می‌کردند. بالش‌های روی مبل‌ها قلاب‌دوزی و خود مبلمان هم با پارچه‌های باکیفیت بالایی پوشیده می‌شدند.

۲- گینایکون در خانه‌های باستانی در یونان

گینایکون به ژینکونیت یا ژیناسیوم هم اشاره می‌کند و فقط اتاقی مخصوص زن‌های خانه بود که می‌توانستند با دوستان و خانواده خود در آن‌جا سرگرم شوند. برای دوخت‌ودوز پارچه و ساخت صنایع دستی و مراقبت از کودکان هم در این اتاق انجام می‌شد.

اتاق گینایکون معمولا در طبقه دوم خانه‌ها و برای محافظت‌شان از چشم مهمانان مرد، جدا از بخش اندرون (اندرونی) ساخته می‌شد.

۳- اتاق کار در خانه‌های باستانی در یونان

اتاق کار و انباری اغلب در این خانه‌ها یکسان بودند. این اتاق‌های تیره‌وتار برای نگهداری غذا شکل می‌گرفتند و یونانیان کوزه‌های محصولات محلی مانند زیتون و غلات و شراب را در آن‌جا نگه می‌داشتند.

جوهایی که در این انباری‌ها پیدا شده به شکل آرد آسیب شده بودند. اتاق‌های کار هم اغلب برای ساخت جواهر و دوختن لباس و طراحی صندل استفاده می‌شدند.

۴- آشپزخانه در خانه‌های باستانی در یونان

یک اجاق مرکزی در آشپزخانه خانه‌های باستانی در یونان قراز می‌گرفت که از آن هم برای گرمای خانه استفاده می‌کردند و هم با آن غذا می‌پختند. دودی هم که در حین پخت‌وپز تولید می‌شد احتمالا از سوراخ سقف بیرون می‌رفت.

یونانی‌ها غذاهای روزمره‌شان را روی قابلمه‌های خاک رسی سفت و زمخت می‌پختند. منتها بعضی از ظروف‌شان با طرح‌های زیبای مزین شده بودند که البته از آن‌ها تنها برای مهمانی استفاده می‌کردند. باستان‌شناسان هم در کنکاش در این خانه‌ها توانستند ظرف‌ها و قابلمه‌های زیادی کشف کنند که فرصت این را پیدا کردند چیزهای بیشتری از طراحی‌هایشان یاد بگیرند.

۵- اتاق خواب در خانه‌های باستانی در یونان

اتاق‌های خوابی که در بیشتر خانه‌های باستانی در یونانی دیده می‌شد، با تخت‌خواب‌های ساده اندرون (اندرونی) مشابه بودند. تخت‌خواب و لباس‌ها اغلب در صندوق‌های چوبی اتاق خواب‌ها نگهداری می‌شدند.

اتاق‌های برده‌ها اما با تخت‌خواب سفری که هر نفر برای استراحت روی زمین می‌انداخت، حتی خیلی ساده‌تر هم بودند. برده‌های مرد اتاق‌هایشان کنار اندرون (اندرونی و برده‌های زن هم اتاق‌شان نزدیک اتاق معشوقه‌های خانه بود.

۶- حمام در خانه‌های باستانی در یونان

چیزی مانند توالت سیفونی به شکل امروزی در دوره و زمانه باستان که وجود نداشته، اما خانه‌های یونانی به جای توالت، با یک وان حمام و لگن باز هم حمام‌های ساده‌ای برای خودشان ساخته بودند.

یونانی‌ها اما برای حمام کردن و شستن لباس‌هایشان، باید می‌رفتند از چاه یا فواره عمومی در نزدیکی‌شان آب می‌آورند و روی آتش گرم می‌کردند.

خانه ثروتمندان در یونان باستان

خانه ثروتمندان در یونان باستان از خانه فقرا کاملا از زمین تا آسمان فرق می‌کرد. اصلا خانه‌های ثروتمندان با اتاق‌های بیشتر بسیار بزرگ‌تر بودند که نه تنها کل خانواده، بلکه برده‌های اهل خانه هم در آن‌جا زندگی می‌کردند.

تزئینات و موزائیک‌هایی در خانه‌های ثروتمدان چشم می‌نواز بود که هیچ‌کدام از فقیرها نمی‌توانستند آن‌ها را برای خانه‌هایشان تهیه کنند. سقف خانه عیانی‌ها برای عایق بهتر سفال‌کاری می‌شد و پنجره‌هایشان هم پرده کرکره‌ای داشتند که در چله زمستان بسته می‌شد تا اهالی خانه از گزند سرما در امان باشند.

این خانه‌ها با اتاق‌های گل‌وگشاد دورتادور محوطه بزرگ اغلب دوطبقه بودند و از سنگ و کاشی و قلوه سنگ ساخته می‌شدند. از قلوه سنگ هم برای ساخت موزائیک بهره می‌بردند.

خانه فقرا در یونان باستان

خانه فقرا اغلب با خاک رس یا گِل ساخته می‌شدند که ساکنانش مجبور بودند هر از گاهی آن را مرمت و نوسازی کنند. اما ماجرا فجیح‌تر از آن هم می‌شد. یعنی خانه‌هایشان بعد از چند سال کاملا ویران می‌شد و باید آن را از اول بازسازی می‌کردند.

سقف‌های حصیری خانه فقرا از کاه بود. پنجره‌های‌شان هم کوچک بودند و بدون هیچ پوششی در ارتفاع بالا طراحی می‌شدند. خانه‌های فقرا یا برای رنگ سفید روشن سفیدکاری می‌شدند، یا در همان حالت رنگ طبیعی قهوه‌ای گلی می‌ماندند.

زندگی کل خانواده در خانه‌های کوچک‌تر با یک، دو یا بیشتر از سه اتاق هم شرایط جالبی نداشتند و اغلب بیش از ده نفر در آن زندگی می‌کردند. هیچ آشپزخانه‌ای در این خانه‌ها هم ساخته نمی‌شدند و اهالی خانه برای آشپزی باید بیرون از خانه روی آتش پخت‌وپز می‌کردند.