ابوجعفر محمدبن جریر طبری

ابوجعفر محمدبن جریرین یزیدبن کثیربن غالب طبری آملی در سال ۲۲۴ یا ۲۲۵ هجری- قمری در آمل چشم به جهان گشود و در سال ۳۱۰ هجری- قمری پس از تقریباً هشتاد و پنج سال زندگی چشم از جهان فروبست. طبری دربارۀ دوران کودکی و نوجوانی خود گفته است: هفت ساله بودم که قرآن کریم را حفظ کردم. در هشت سالگی برای مردم نمازگزاردم و حدیث را در نُه سالگی ام نوشتم و به خاطر خوابی که پدرم دیده بود از دوران خردسالگی به تحصیل پرداختم و پدرم در این مورد اهتمام زیادی مبذول داشت. آن گونه که در منابع تاریخی و روایات آمده است، پدر طبری در شهر آمل دارای زمینهای کشاورزی وسیعی بود و از اینکه فرزند باهوش خود را در آغاز نوجوانی برای کسب دانش از خود دور سازد و راه را فراسوی او برای سفر علمی بگشاید، رنج عاطفی را بر خود هموار ساخت.

    در این مورد باید گفت که طبری کمتر از دوازده سال داشت که از آمل به سوی ری و نواحی پیرامون آن دیار کوچ کرد و از محضر استادان و پیش کسوتان فضیلت و کمال آن سامان بهره هایی علمی گرفت. ری نقطۀ آغاز رحله های علمی طبری بود و سفرهای بعدی او مرزهای دوردست را دربر گرفت و تا منتهای خاور تا باختر بلاد اسلامی را شامل شد. به استناد همین منابع تاریخی و روایات گوناگون، هدف طبری از سفر به ری اخذ حدیث از محمدبن حُمَید رازی و مثّنی بن ابراهیم ابلی بود و چنان که طبری حدیث را به روایت او در ری به رشتۀ تحریر درآورد و کتاب «المبتدأ» را از احمدبن حماد دولابی نگاشت و «مغازی محمدبن اسحاق را از سلمه بن فضل فراگرفت و آن را اساس و یکی از مبانی و مصادر کتاب تاریخ خود قرار داد. چون در محافل علمی و مجالس اهل فضل و ادب از احمدبن حنبل و مراتب و مدارج علمی او بسیار سخن می رفت، موجب شد تا طبری از ری عزم بغداد کند و حدیث را از او فراگرفته و روایت کند. کوتاه زمانی پیش از رسیدن به بغداد خبر فوت ناگهانی احمدبن حنبل به طبری رسید، ولی چون طبری نمی خواست دست خالی از آن دیار برگردد به واسطه و وسیلۀ اشخاص نزد سایر شیوخ و استادان حدیث شنید. این استادان عبارتند از: محمدبن موسی حرشی، عمادبن موسی القراّز، محمدبن الاعلی صنعانی، بشربن معاذ و محمدبن بشّار. از آنجایی که طبری طالب فراگیری علوم در حد و سطح گسترده بود پیوسته به دنبال استادان چیره دست بسر می برد که عواید علمی بیشتر و مطمئن تری نصیب او کنند، از اینرو از بغداد به سوی کوفه روان شد و در کوفه در محضر استادانی چون هنادین سری و اسماعیل بن موسی به نگارش حدیث پرداخت و در محضر سلیمان بن خلاد طلحی قرائت را فراگرفت.

منبع : کتاب تاریخ ایران در دوره ساسانیان

نویسنده : دکتر اردشیر خدادادیان

نشر الکترونیکی سایت تاریخ ما