آغاز طرح پایش وضعیت مناسب‌سازی اماکن گردشگری خراسان رضوی
به گزارش میراث‌آریا به‌نقل از روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی، یوسف بیدخوری سرپرست معاونت گردشگری استان با اعلام این خبر به جمعیت بیش از یک میلیون و 300 هزار معلول در کشور اشاره کرد و افزود: «بین 10 تا 15 درصد جمعیت کشور را افراد معلول و کم توان جسمی-حرکتی تشکیل می دهند، هم چنین جانبازان عزیز جنگ تحمیلی، معلولان مادر زادی، معلولان ناشی از حوادث و بلایای طبیعی و سوانح رانندگی بخشی دیگر از این افراد را تشکیل می‌دهند.»
او ادامه داد: «علاوه بر اینها سالمندان که امروزه حدود 20 درصد جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند نیز از گروه‌هایی هستند که فعالیت و حضور حداکثری آنها در جامعه نیازمند ایجاد فضاهای مناسب و دسترس پذیر است.»
او افزود: «خانم‌های باردار یا افرادی که به دلایلی مجبورند مدتی با عصا یا صندلی چرخ دار حرکت کنند هم از این امکان استفاده می‌کنند.»
بیدخوری ادامه داد: «سازمان جهانی گردشگری، نیز در گذشته با صدور بیانیه‌ای خواستار توجه بیشتر کشورهای جهان به گردشگری معلولان شد تا شرایط لازم را برای بازدید معلولان، از جاذبه‌های گردشگری را با راه‌اندازی مسیرهای خاص، استفاده از اتومبیل ویژه حمل معلولان و ارایه امکانات خاص در فرودگاه‌ها، فراهم کنند تا این افراد نیز بتوانند مانند دیگر انسان‌ها از امکانات گردشگری بهره ببرند.»
او با اشاره به بخشی از قانون جامع حمایت از معلولان گفت: «براساس این قانون تمام وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها و مؤسسات و شرکت‌های دولتی و نهادهای عمومی و انقلابی موظف شده اند در طراحی، تولید و احداث ساختمانها و اماکن عمومی، معابر و وسایل خدماتی به‌نحوی عمل کنند که امکان دسترسی و بهره‌مندی از آنها را برای معلولان همچون افراد عادی فراهم کنند که تصویب این قانون دستاورد مناسبی برای حمایت از حقوق معلولان است. از سوی دیگر شهرداری‌ها نیز موظف شده اند از صدور پروانه احداث یا پایان کار برای آن تعداد از ساختمانها و اماکن عمومی و معابری که استانداردهای تخصصی مربوط به معلولان را رعایت نکرده باشند خودداری کنند.»
بیدخوری افزود: «طبق ماده 4 همین قانون «معلولان می‌توانند در استفاده از امکانات ورزشی، تفریحی، فرهنگی و وسایل حمل‌ونقل دولتی (مترو، هواپیما، قطار) از تسهیلات نیم‌بها بهره‌مند گردند.» و تبصره این ماده از قانون، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان تربیت‌بدنی و شهرداری‌ها را موظف کرده است، کتابخانه‌ها، اماکن ورزشی، پارک‌ها و اماکن تفریحی خود را به نحوی احداث و تجهیز کنند که امکان بهره‌مندی معلولان فراهم شود.»
بیدخوری افزود: «منظور از مناسب سازی طبق تعریف اصلاح محیط و تدارک وسایل حمل و نقل است به طوری که افراد معلول قادر باشند آزادنه و بدون خطر در محیط پیرامون خود اعم از اماکن عمومی، معابر، محیط شهری و بین شهری و ساختمانهای عمومی حرکت کنند و از تسهیلات محیطی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی با حفظ استقلال فردی لازم بهره‌مند شوند.»
سرپرست معاونت گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی درباره روش های اجرای مناسب سازی گفت: «مناسب سازی باید به نحوی صورت گیرد که اولا قابلیت دسترسی در محیط خارجی ساختمان، مثل پارکینگ فراهم شود ثانیا داشتن دسترسی برای افراد دارای معلولیت که بتوانند به ساختمان برسند ثالثا باید قابلیت دسترسی در فضای ورودی و حرکت آزادانه در ساختمان بدون نیاز به کمک دیگران و همچنین قابلیت استفاده از امکانات و کاربری ساختمان برای افراد دارای معلولیت فراهم شود و بالاخره مورد حذف موانع است که منظور از آن بهسازی ساختمانها از طریق حذف موانع است به نحوی که استفاده از آن برای افراد با شرایط فیزیکی دشوار یا افراد دارای معلولیت امکان‌پذیر باشد، اگر چه در بسیاری از موارد شاهد اقداماتی برای مناسب‌سازی محیط و ساخت سرویسهای بهداشتی مخصوص معلولان هستیم ولی برابر استاندارد نیست به عبارتی دیگر این سرویس های بهداشتی ساخته می‌شود اما به دلیل آن که بعضا درگاه ورودی آن از ویلچر معلول کوچکتر است، معلول قادر به استفاده از این امکانات نیست.»
او گفت: «از بحث حمل و نقل که یکی از زنجیره‌های حضور گردشگران معلول در جامعه است گرفته تا مناسب سازی فضاهای گردشگری همچون موزه‌ها، پارک‌ها، مراکز تفریحی و هتل‌ها،هتل آپارتمان ها،مهمانپذیرها، مجتمع های گردشگری و واحدهای پذیرایی میان راهی نیازمند مناسب سازی هستند.»
بیدخوری افزود: «پیگیری شهرداری در خصوص عدم صدور مجوز پایان کار اماکن عمومی که استانداردهای مناسب برای معلولان را ندارند، ضروری است هم چنین تحول در حوزه حمل و نقل و جا به جایی معلولان لازم است و خودروهای مناسب سازی شده ویژه معلولان باید در اختیار آنها قرار گیرد.»
او تاکید کرد: «یکی از مهم ترین موانع مناسب سازی نبود ضمانت اجرای قوی در قوانین و عدم تخصیص بودجه به دستگاهها برای مناسب سازی است.»
بیدخوری با یادآوری این که آنچه به واحدهای اقامتی ، مجتمع های گردشگری و پذیرایی و دفاتر خدمات مسافرتی و گردشگری مربوط می شود اقدامات و اصلاحاتی است که عمدتا در ورودی و داخل ساختمان ها باید اتفاق بیفتد، تاکید کرد: «اهم استانداردهای مناسب‌سازی ساختمانهای مربوط به تاسیسات و موسسات گردشگری شامل سطح شیبدار ، بالابر ، ورودی ، آسانسور ، سرویس بهداشتی، بازشوها، تلفن های عمومی و خودپردازها می شود.»
او درباره عدم قابل استفاده بودن سطوح شیبدار در برخی مراکز اقامتی و هتل ها اشاره کرد و افزود: «برای سطح شیبدار یا رمپ ورودی به ساختمان باید کمترین شیب ممکن در نظر گرفته شود. حداکثر شیب ممکن باید ۸% باشد و پهنای هر سطح شیبدار حداقل ۹۲ سانتی متر باشد و حتما در دو طرف سطح شیبدار نرده‌های ایمنی نصب شود.»
بیدخوری درباره شرایط ورودی نیز گفت: «ورودی‌ها باید مجهز به چشم الکترونیکی شده و به صورت اتوماتیک باز و بسته شوند و طوری طراحی و اجرا شوند که سریعتر از ۳ ثانیه باز نشوند.»
او در مورد شرایط بالابرها گفت: «این بالابرها بایداولا با قانون ایمنی آسانسورها و پله‌های برقی مطابقت داشته باشند. ثانیا حداقل لرزش را داشته باشند و ثالثا افراد ویلچری بتوانند به‌صورت مستقل از آن استفاده کنند و امکانات لازم برای ورود و خروج افراد ویلچری را دارا باشند و همچنین دارای حفاظ اطراف اتاقک و ابعاد آن ۱۱۰×۱۱۰ سانتی‌متر باشند. کلیه متعلقات (موتور – سیم بوکسل و …) با روکش‌های فلزی پوشانده شود و از ایمنی لازم برخوردار باشد.»
او افزود: «بر اساس ضوابط و مقررات جاری در مورد آسانسور ها باید آسانسورهای قابل دسترسی در یک مسیر قابل دسترس قرار داشته و با قانون ایمنی برای آسانسورها و پلکان برقی مطابقت داشته باشد و حداقل ابعاد آسانسور ۱۴۰×۱۱۰ سانتی‌متر باشد و همچنین عملکرد آسانسورها باید اتوماتیک باشد. هر دستگاه آسانسور باید به دستگاه هم‌سطح‌کننده مجهز باشد که به‌طور اتوماتیک آسانسور را به طرف پاگرد پله‌ها نگه دارد.»
بیدخوری افزود: «آسانسورها باید دکمه‌ها در ارتفاع ۱ متری از کف راهرو قرار گیرند و دارای علائم چشمی برای ثبت و نشان دادن زمان احضار و زمان پاسخ باشند و مجهز به برجسته نگار باشند وعلائم دیداری و گفتاری و شنیداری بالای ورودی هر آسانسور نصب شود.همچنین تمام ورودی‌های آسانسور باید مجهز به تابلو مشخصات طبقه به‌طور برجسته یا بریل بوده و در طرفین ورودی نصب شده و از کف ۱۵۰ سانتی متر فاصله داشته باشد.»
او با اشاره به دیگر ضوابط آسانسورها تصریح کرد: «درهای آسانسور باید به طوراتوماتیک باز و بسته شوند و باید دارای تجهیزات ایمنی باشند به طوری‌که اگر شیء یا فردی بین در قرار گیرد سنسورها به‌طور اتوماتیک در را متوقف و مجدداً باز کنند و سنسورها نیز حداقل ۲۰ ثانیه فعال باشند.»
سرپرست معاونت گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی حداقل زمان بازماندن کامل درهای آسانسور در پاسخ به احضار را ۳ ثانیه اعلام کرد و ادامه داد: «سطوح کف آسانسور و سکوی ورودی باید محکم، سفت و ضد لغزش باشند و کلیه دکمه‌های کنترل برای دسترسی معلولان با ویلچر نباید بیش از ۱۲۰ سانتی‌متر بالاتر از کف باشند.»
بیدخوری درباره شرایط آسانسورهای استاندارد به رعایت موارد ی اشاره کرد که باید مورد توجه قرار گیرد و گفت: «اتاق سرویس های بهداشتی مطابق استانداردهای مناسب‌سازی باشد وحداقل فضا ۱۷۰×۱۵۰ با فضای گردش به شعاع ۷۵ سانتی متر و تجهیزات و لوازم ثابت قابل دسترس باید در مسیرهای مناسب و با ارتفاع مناسب قرار گیرد. سرویس‌ها در محل تردد معلولان قرار گیرد ودرگاه‌ها فاقد آستانه یا آستانه با حداکثر ۲ سانتی متر باشد. همچنین باز شدن سرویسهای بهداشتی باید به سمت خارج و با رعایت استانداردهای لازم باشد.»
او ادامه داد: «نصب دستگیره‌های کمکی در اطراف توالت به ارتفاع ۷۰ سانتی‌متر از کف و ۲۰سانتی متر جلوتر از لبه جلویی توالت است.کاسه توالت باید در ارتفاع حداکثر ۴۶ سانتی‌متر از کف و شیرآلات در پشت دیوار یا کنار توالت و شیر اهرمی در روشویی و ارتفاع روشویی از کف حداکثر۹۰سانتی متر نصب شود. همچنین بازشوها نیز باید حداقل عرض ۹۰ سانتی متر و زاویه چرخش ۹۰ درجه باید فاقد آستانه باشند.»
بیدخوری در مورد محل نصب تلفن های عمومی نیز گفت: «سطح آزاد کف یا فضای زمین بایستی حداقل ۷۶×۱۲۲ سانتی متر باشد. به‌طوری‌که نزدیک شدن به تلفن از روبرو و یا پهلو برای افراد ویلچری به سادگی امکان پذیر باشد. حداکثر ارتفاع تلفن به طرف جلو ۱۲۲ سانتی متر در نظر گرفته شود.»
او قابل دسترس بودن خودپردازها برای معلولان ویلچری به ارتفاع ۸۰ سانتی متر و مجهز برجسته نگار برای افراد نابینا را از دیگر الزامات مناسب سازی ساختمان های تاسیسات گردشگری برشمرد.
سرپرست معاونت گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی گفت: «در حال حاضر تاسیسات گردشگری شامل 218هتل و متل، 317هتل آپارتمان، 383مهمانپذیر و 664خانه مسافر، بیش از ۲۴ مجتمع های گردشگری و ۱۰۰ واحدهای پذیرایی میان راهی و ۳۵۰ دفاتر خدمات مسافری گردشگری در استان خراسان رضوی به صورت فعال وجود دارد که باید شرایط مناسب سازی در آنها مورد بررسی ویژه قرار گیرد.»
او افزود: «آن دسته از تاسیسات گردشگری که در چند سال اخیر ساخته و به بهره برداری رسیده اند با توجه به این که در نقشه های معماری ابلاغی ضوابط و استانداردهای مربوطه لحاظ گردیده لذا ملزم به اجرای استاندارد های مناسب سازی بوده اند و واحدهای قدیمی تر نیز باید در طول زمان خود را با استاندارد های مربوطه منطبق سازند اگرچه در حال حاضر آمار دقیقی از تعداد واحدهای مناسب سازی شده وجود ندارد ولی طبق مکاتبه ای که با اداره کل بهزیستی استان انجام داده ایم درخواست شده نماینده ای مطلع و تام الاختیار خصوصا از توانیابان علاقه مند را جهت بازدید از واحدها و تاسیسات گردشگری تحت پوشش به ما معرفی کنند و تمام واحدها در بازرسی های مشترک و استمراری که توسط کارشناسان نظارتی گردشگری و بهزیستی انجام می شود به لحاظ رعایت الزامات و استانداردهای مناسب سازی به صورت عملیاتی و کاربردی مورد ارزیابی قرار خواهند گرفت و نواقص هر واحد بعد از هر بازدید به صورت مکتوب اعلام می شود و متصدیان در یک دوره زمانی مشخص نسبت به رفع آنها اقدام خواهند کرد.»
او افزود: «با توجه به این که مناسب سازی در کشور ما هنوز جا نیفتاده است باید شرایطی فراهم کرد که تمام مراکز تفریحی و گردشگری اقدامات لازم را در جهت توسعه گردشگری معلولان به عمل آورند و مالکین و مدیران واحدها لازم است توجهی مسئولانه و ارائه خدمات استاندارد را مد نظر قرار دهند بدیهی است واحدهای دارای شرایط نیز از طریق رسانه های عمومی به اطلاع عموم خواهد رسید.»
او ابراز امیدواری کرد که با همراهی و همکاری تمام دستگاههای اجرایی و بهره برداران و مدیران بخش خصوصی شاهد مناسب سازی تعداد قابل ملاحظه ای از تاسیسات گردشگری استان تا پایان سال جاری باشیم.