جزئیات پروژه تحولات جدید در تخت‌جمشید/ آغاز فاز دوم توسعه غار قوری‌قلعه
به‌گزارش میراث‌آریا، بخش دوم و پایانی مصاحبه علی جیرفتی
مدیرعامل شرکت توسعه گردشگری ایران با سایت چمدان منتشر شد. متن
این گفت‌وگو به‌شرح زیر است:
بحث حیاط خلوت شدن تنها مربوط به مرکز نیست
گاهی در شرکت‌های استانی هم بیم این مساله وجود دارد و اینکه
مقامات محلی در آنجا اعمال قدرت کنند.
واقعاً این‌گونه نیست که مقامات محلی بخواهند در امور شرکت‌های
استانی دخالت داشته باشند، شاید از جنبه کمک به یک مسئله بخواهند
وارد شوند. البته شرکت‌های استانی مستقل هستند و شخصیت حقوقی
مستقل دارند و مدیرعامل و هیئت‌مدیره آنها پاسخگو هستند. ما
فعالیت شرکت‌های استانی را که عملکرد و سودآوری مناسبی نداشتند،
متوقف کرده‌ایم و به هیئت‌مدیره، اداره دارایی و اداره ثبت ابلاغ
شده که این شرکت‌ها تا اطلاع ثانوی فعالیتی ندارند.
در شرکت‌های استانی که فعالیت و پتانسیل سودآوری خوبی داشتند نیز
تلاش کرده‌ایم که چابک‌سازی انجام شود و هیئت‌مدیره‌ها کوچک شوند.
همچنین قرار بر این است که هر شرکت متناسب با ظرفیت‌های استان
خودش فعال شود برای نمونه شرکت توسعه گردشگری فارس در زمینه
توریسم سلامت فعال شده است البته این فعالیت با نگاه تصدی‌گری
نیست بلکه با نگاه توسعه‌ای است.
بنابراین در حال حاضر تنها شرکت‌های فعال و سودآور که امکان توسعه
فضای کسب‌وکار در گردشگری را دارند مشغول به فعالیت هستند.
بنابراین در مورد مقامات محلی نیز نمی‌توان گفت که دخالت می‌کنند،
گاهی ما از آنها کمک می‌خواهیم که نماینده‌ای در هیئت‌مدیره
داشته باشند تا حل مشکلات و پیشبرد امور شرکت از طریق آنها تسریع
شود.
به‌طور مشخص در مورد غار قوری‌قلعه کرمانشاه به‌نظر
می‌آید که مشکلاتی وجود دارد و برای انتخاب سرمایه‌گذار و پیشبرد
برنامه توسعه غار اختلاف‌نظرهایی به‌وجود آمده
است.
قوری قلعه یکی از سرمایه‌گذاری‌های خوب شرکت توسعه گردشگری
کرمانشاه است به‌طوری‌که بقیه شرکت‌ها را نیز تشویق می‌کنیم که
به‌سمت این نوع از سرمایه‌گذاری بروند. قوری‌قلعه یک مکان بکر و
طبیعی بود که به‌خاطر عدم توسعه از آن بهره‌برداری نمی‌شد و
درآمدی برای کشور نداشت.
البته اینکه می‌گویید شاید به‌خاطر این است که دستگاه‌های زیادی
همانند منابع طبیعی، زمین‌شهری، میراث‌فرهنگی، محیط‌زیست و… در آن
درگیر هستند و به همین خاطر هماهنگی با آنها سخت است، ولی مشکل
خاصی وجود ندارد و صرفاً باید هماهنگی لازم با دستگاه‌های ذی‌ربط
صورت بگیرد. برای اینکه بتوانیم هم الزامات میراث‌فرهنگی، منابع
طبیعی، محیط‌زیست و… را رعایت کنیم و هم الزامات منطقه نمونه
گردشگری و منابع آب و… ممکن است اختلاف‌سلیقه‌هایی وجود داشته
باشد. اما در مجموع قوری‌قلعه یکی از پروژه‌های موفق است و به
نسبت سرمایه‌گذاری که کرده بازگشت سرمایه خوبی داشته است، فاز دوم
توسعه این مجموعه نیز در دستور کار قرار دارد و به‌زودی شروع
می‌شود.
مطالعات کامل و گرفتن تأییدیه‌های لازم نیز انجام شده و اکنون در
کمیته طبیعت‌گردی سازمان میراث‌فرهنگی نیز مطرح است و اگر آنجا به
تصویب برسد، غار قوری‌قلعه جزو مناطق نمونه طبیعت‌گردی نیز قرار
می‌گیرد.
غار قوری‌قلعه از جمله مناطق و میراث مهم بکر و در معرض
آسیب طبیعی است، آیا واقعاً لازم است که برای توسعه گردشگری در
این منطقه باز هم شروع به توسعه آن و باز کردن راه در آن برای جذب
گردشگر بیشتر باشیم؟
اینکه بگوییم در مناطق بکر طبیعی هیچ‌گونه توسعه‌ای نباید صورت
بگیرد، قبول ندارم. توسعه این مناطق باید با توجه به الزامات
زیست‌محیطی و طبیعی و در نظر گرفتن شرایط خاص آنها صورت بگیرد و
در نهایت به مقاصد گردشگری طبیعی تبدیل شوند و در خدمت انسان
باشند؛ اما اینکه می‌گویید به آنها آسیب نزنیم بله این درست است.
ما در مورد غار قوری‌قلعه گزارش منفی از محیط زیست و منابع طبیعی
نداشته‌ایم و نمایندگانشان به‌طور مداوم آنجا مستقر هستند و بر
عملکرد ما نظارت دارند. حتی منابع آب هم که مالکیت دارد درخصوص
واگذاری این مجموعه برای بهره‌برداری مناسب اعلام آمادگی کرده
است.
بنابراین اگر خطر آسیب وجود داشت، اول این مراجع عنوان می‌کردند.
اینکه می‌گویید به منطقه بکر دست زدید، بله ما به این منطقه دست
زدیم در غیر این صورت کسی داخل آن نمی‌رفت. ما آن را مطابق با
ضوابط زیست‌محیطی و طبیعی تغییر دادیم و قابل‌استفاده کردیم. اما
اگر مشکلی در زمینه زیست‌محیطی باشد حتماً باید آن را رعایت کنیم
اما این‌گونه نیست که بگوییم ما توسعه نمی‌دهیم و دست به مناطق
بکر نمی‌زنیم.
ما گاهی کارها را برعکس انجام می‌دهیم از هتل که باید
درآمد کسب کنیم نمی‌توانیم درآمدی داشته باشیم و از یک جاذبه
طبیعی که باید برای حفظش هزینه کنیم می‌خواهیم فقط پول
دربیاوریم.
من می‌گویم هم باید از هتل درآمد داشته باشیم، هم از جاذبه‌های
طبیعی و آثار میراثی و درآمد حاصله را نیز خرج خود آن اثر کنیم،
در هیچ جای دنیا اثر ثبت‌شده‌ای را نمی‌بینیم که از آن درآمد کسب
نکنند.
کسب درآمد از جاذبه تاریخی و طبیعی در دنیا از طریق
فروش ۲۰۰۰ تومانی برای ورود به
اثر نیست، درآمد این‌گونه است که به خاطر دیدن یک اثر گردشگر از
همه‌جای دنیا می‌آید و برای گرفتن هتل، حمل‌ونقل، خرید غذا و
سوغاتی… هزینه می‌کند بنابراین حفظ اثر مهم
است.
من با شما موافقم اما بالاخره بلیت‌فروشی هم بخشی از درآمد است،
البته عمده درآمد از فعالیت‌های پیرامون اثر باید باشد. میدان
نقش‌جهان بهترین نمونه در این مورد است ما در چند لایه مختلف از
این اثر کسب‌وکارهای مختلف داریم همانند بازارهای صنایع‌دستی که
دارای رونق اقتصادی است و همه این درآمدها دوباره هزینه نگهداری
میدان نقش‌جهان می‌شود. در شرایطی که میدان نقش‌جهان یکی از
بهترین آثار ثبت‌شده تاریخی است که کسب درآمد و رونق اقتصادی تا
چندین لایه در اطراف آن صورت می‌گیرد شاید تخت‌جمشید چندین برابر
ظرفیت بیشتری نسبت به میدان نقش‌جهان داشته باشد اما در اطراف آن
نه هتلی وجود دارد، نه فروشگاهی و نه فضایی برای گردشگریِ تفریحی؛
درحالی‌که می‌توانیم بدون اینکه آسیبی به اثر وارد شود این کار را
انجام دهیم، مگر در میدان نقش‌جهان اثر تخریب شده است؟
البته بخشی از بازارهای صنایع دستی که در نقش جهان به آن
اشاره می کنید خود جزئی از اثر ثبتی است و از سال‌های دور در این
عرصه به وجود آمده آست و خود جنبه تاریخی دارد. در واقع برخی کسب
و کارها با ذات خود اثر با توجه به کاربری و محل قرار گرفتن و
تارخ آن همخوانی دارد
ما از حاشیه آثار باید درآمد داشته باشیم و این درآمد را برای خود
اثر خرج کنیم، باید زون‌های اقتصادی ایجاد کنیم و توسعه در این
زون‌ها باید رعایت اصول زیست‌محیطی و میراث‌فرهنگی صورت بگیرد.
روبه روی تخت‌جمشید دو هتل بزرگ مخروبه وجود دارد که کسی برای آن
کاری نکرده است یکی از آنها هفت هکتار وسعت دارد که می‌توان این
هتل‌ها را دوباره به بهره‌برداری رساند.
شرکت توسعه گردشگری در استان‌ها چقدر می‌تواند با اقتدار
عمل کند و چقدر مقامات محلی می‌توانند اعمال قدرت
می‌کنند؟
در این مدت خیلی با مقامات محلی به مشکل برخورد نکرده‌ایم، گاهی
اختلاف‌نظرهایی بوده اما حل شده است، در برخی استان‌ها هم چندان
از نزدیک با مقامات آشنایی ندارم اما در برخی استان‌ها برعکس است
و مقامات محلی بسیار همراه هستند.
اگر در پروژه‌ای از ابتدا با نبود حمایت کافی از سوی مقامات
روبه‌رو شدیم، اصلاً کار را آغاز نکردیم. با توجه به اینکه توسعه
گردشگری در این دولت یکی از محورهای توسعه استان‌ها شده، برای خود
مقامات محلی نیز مهم است که استانشان در این زمینه فعال باشد؛ اما
به‌هرحال برخی استانداران و مقامات محلی در این زمینه بازترند و
برخی سخت‌گیرانه‌تر عمل می‌کنند، اما همه به توسعه گردشگری
علاقه‌مندند.
چقدر برای توسعه پایدار در گردشگری اهمیت
قائلید؟
موضوع توسعه گردشگری به‌شدت فرابخشی است؛ حتی سازمان میراث‌فرهنگی
نیز به‌عنوان متولی گردشگری به‌تنهایی و بدون همکاری سایر بخش‌ها
و دستگاه‌ها امکان توسعه پایدار در حوزه گردشگری را نخواهد داشت.
مسائل اقتصادی، مسائل سیاسی، بخش خصوصی، حمل‌ونقل و بسیار بخش‌ها
و مسائل دیگر در گردشگری دخیل هستند، بنابراین در توسعه پایدار
گردشگری نیز همه این دستگاه‌ها باید دخیل باشند. تا اهمیت گردشگری
برای همه دستگاه‌ها روشن نشود و حمایت نکنند نمی‌توانیم در این
مورد صحبت کنیم و زمانی اهمیت گردشگری مشخص می‌شود که گردشگری در
آمار و اعداد اقتصادی کشور جایی پیدا کند، یعنی بتوانیم بگوییم
X درصد از GDP
کشور ما از محل گردشگری است و اگر این مقدار محقق نشود چه
چالش‌هایی به‌وجود می‌آید. همان‌طور که اکنون می‌گوییم درآمد نفت
برای کشور حیاتی است. باید در آمارهای اقتصادی حرفی برای گردشگری
داشته باشیم تا اهمیت توسعه پایدار آن مشخص شود.
توسعه پایدار در استراتژی‌های شما چه جایگاهی
دارد؟
استراتژی هویتی شرکت توسعه گردشگری همین است و اصلاً به همین خاطر
ایجاد شده که بتواند الگوسازی برای گردشگری داشته باشد، من اعتقاد
دارم در تمام حوزه‌ها باید توسعه پایدار مدنظر باشد.
بلیت‌فروشی هم بخشی از درآمد است، البته عمده درآمد از فعالیت‌های
پیرامون اثر باید باشد، در شرایطی که میدان نقش‌جهان یکی از
بهترین آثار ثبت‌شده تاریخی است که کسب درآمد و رونق اقتصادی تا
چندین لایه در اطراف آن صورت می‌گیرد شاید تخت‌جمشید چندین برابر
ظرفیت بیشتری نسبت به میدان نقش‌جهان داشته باشد اما در اطراف آن
نه هتلی وجود دارد، نه فروشگاهی و نه فضایی برای گردشگریِ تفریحی
شرکت توسعه گردشگری قرار است در پروژه نورپردازی
تخت‌جمشید هم مشارکت کند؟
اسم پروژه نورپردازی است، اما برنامه‌ها تنها به نورپردازی این
سایت باستانی ختم نمی‌شود، حدود ۲۵ درصد پروژه نورپردازی و باقی
توسعه یکپارچه این سایت جهانی است، البته هر شرکتی اجازه کار در
این سایت جهانی را ندارد چراکه هر شرکتی نمی‌تواند ملاحظات
میراث‌فرهنگی را رعایت کند و سازمان میراث‌فرهنگی هم نمی‌تواند به
هر شرکتی اجازه کار در این محوطه را بدهد.
این پروژه قبل از آمدن من به شرکت هم مطرح بود، ما به‌عنوان بازوی
اجرایی و توسعه‌ای سازمان میراث‌فرهنگی این آمادگی را داریم که
شرکت‌های واجد صلاحیت کار در سایت‌های جهانی را شناسایی کنیم و با
آنها قرارداد ببندیم تا با استانداردهای میراث‌فرهنگی آن را
توسعه بدهند، کاری که همه دنیا در سایت‌هایشان انجام می‌دهند
بنابراین با یکی از شرکت‌های مورد تأیید یونسکو برای این کار،
قرارداد بسته‌ایم.
فاز اول پروژه پاک‌سازی سایت با استانداردهای یونسکو است تا
ضایعات بصری و ساختاری حذف شود. فاز دوم سناریو بازدید از
تخت‌جمشید است، اینکه گردشگر از کجا وارد شود و مسیر او به کجا
ختم شود و داستان تخت‌جمشید در کدام قسمت روایت شود، در این روایت
داستان ممکن از صوت و نور هم استفاده شود. برای برنامه‌های شب
تخت‌جمشید نیز برنامه‌ریزی خواهیم کرد، همچنین تعریف حلقه گردشگری
شیراز و مسئله حمل‌ونقل گردشگر به تخت‌جمشید هم حل خواهد شد و همه
این اقدامات با نظارت و تأیید سازمان میراث‌فرهنگی خواهد بود.
تعیین مکان تجمع بازدیدکنندگان، پخش فیلم تخت‌جمشید، ایجاد
گیفت‌شاپ تخت‌جمشید و ویدئومپینگ و تکنولوژی لیزرشو و… از دیگر
فازهای انجام این پروژه است. در ویدئومپینگ بخش‌های تخریب‌شده این
سایت با نور بازسازی می‌شود. به‌طور کلی مدیریت این کار برای بخش
خصوصی به‌تنهایی امکان‌پذیر نبود، البته بخش تأمین مالی پروژه نیز
خارجی است و ما به نمایندگی از سازمان میراث‌فرهنگی که یک دستگاه
دولتی است، این قرارداد را منعقد کردیم و به‌عنوان بازوی اجرایی
این سازمان بودیم.
برنامه شرکت توسعه گردشگری برای توریسم سلامت
چیست؟
ما به‌صورت جدی سامان‌دهی توریسم سلامت را پیگیری می‌کنیم، در فاز
اول شرکت توسعه گردشگری فارس مأمور پیگیری توریسم سلامت شد، چراکه
این استان بیشترین توریست سلامت را دارد، هدف اصلی شرکت از پیگیری
این پروژه سامان‌دهی موضوع توریسم سلامت در کشور است که البته
برای ما درآمد هم دارد. ما در ابتدا کار را با توریست‌های عمانی
آغاز کردیم، توریستی که از عمان می‌آید در شیراز تحویل مترجم مورد
تأیید سازمان میراث‌فرهنگی می‌شود و سیم‌کارت خود را تحویل
می‌گیرد. در این پروژه توریست به بیمارستان مورد تأیید با
تعرفه‌های تعیین‌شده میان ما و وزارت بهداشت معرفی و در آنجا
پذیرش می‌شود و ما دیگر در درمان او دخالتی نخواهیم داشت، همچنین
ما برای انجام این سامان‌دهی با آژانس‌های مسافرتی، پلیس گذرنامه،
هتل و… نیز توافقنامه امضا کردیم. در این پروژه ما به توریست‌ها
بسته گردشگری و تور با آژانس‌های طرف قرارداد نیز ارائه می‌کنیم.
به‌طورکلی در این پروژه ارائه خدمات توسط بخش خصوصی صورت می‌گیرد
و عمده منافع آن هم توسط بخش خصوصی کسب می‌شود و شرکت نقش
هماهنگ‌کننده و سازماندهی‌کننده را دارد. در این برنامه همچنین
این امکان وجود دارد که گردشگر پیش از سفر به ایران پرونده خود را
برای بیمارستان بفرستد و همه کارهای خود را آنلاین انجام دهد،
هرچند برای کشورهایی مانند عمان که چندان با شیوه‌های آنلاین عادت
به کار ندارند شیوه‌های دیگر نیز امکان‌پذیر است.