چرا مخاطب از رسانه سنتی به نوین کوچ می‌کند؟
کاظم نظری در گفت‌وگو با خبرگزاری تاریخ ما، اظهار کرد: انفجار اطلاعات و به ویژه تغییراتی که در سیستم الکترونیکی در جهان به وجود آمده است موجب تحول بزرگی در رسانه ها شد چراکه رسانه های مدرن ایجاد شدند و جمعیت زیادی از مخاطبان از رسانه های سنتی به رسانه های نوین کوچ کردند و شاید رسانه های سنتی و باسابقه احساس کنند که مورد کم محبتی مخاطبان خود قرار گرفتند اما این جریانی است که در این هزاره به وجود آمد و بسیاری از افراد آن را پیشبینی کرده بودند.
وی افزود: برخی از رسانه های سنتی در سطح جهان همگام با تحول الکترونیک و پیدایش رسانه های نوین؛ سیستم مدیریت و برنامه سازی خود را تغییر داده و به روز کردند، حتی شاید از چند دهه پیش برای این تحولات برنامه ریزی کرده باشند. از سوی دیگر برخی از رسانه ها بی توجه بودند و فکر می کردند شاید رسانه های سنتی هنوز کارکرد و توانایی خود را دارند اما خیلی زود در عمل اثبات شد که توانمندی های قدیمی رسانه های سنتی در دنیای امروزی کارایی کافی و لازم را برای مخاطبان ندارند و باید از رویکرد دیگری برای انتقال محتوای پیام استفاده کنند.
این کارشناس رسانه خاطرنشان کرد: در حال حاضر بسیاری از کمپانی ها و شبکه های سرگرمی به جای اینکه در رسانه های دیداری و شنیداری سنتی سرمایه گذاری کنند در پلتفرم های مدرن که روی موبایل و تلفن های دستی نصب شده است سرمایه گذاری می کنند چراکه اکثریت مردم موبایل هوشمند در اختیار دارند و در هر مکان و محیطی می توانند از این ابزار الکترونیکی استفاده کنند و آن پیام و محتوایی که نیاز دارند را در سریع ترین زمان ممکن بدست آورند.
نظری تصریح کرد: اپلیکیشن ها و پلتفرم هایی طراحی شدند تا بتوانند حجم بسیار زیادی از تولیدات آثار هنری در قالب سمعی و بصری با محتوای خبری، سرگرمی، فرهنگی و اجتماعی را در فضای مجازی منتشر کنند. مدیران رسانه های دیداری و شنیداری سنتی و همچنین شبکه هایی مانند همراه اول، ایرانسل و سایر شبکه های هوشمند تلفنی که از ابزارهای مدرن استفاده می کنند باید به پلتفرم های نوین توجه کنند چراکه با توجه به سرعت توسعه اینترنت در جهان و همچنین بسترهای متفاوتی که در حال شکل گیری است اپلیکیشن های مدرن تری ایجاد می شود و از این قافله عقب می مانند. رسانه ها باید به اینکه چه محتوایی را با چه پیامی و از طریق چه ابزاری و با چه تکنیکی تولید کنند و به مخاطب انتقال دهند؛ توجه و اهتمام ویژه داشته باشند.
وی با اشاره به کاهش مخاطبان رسانه های سنتی طی یک دهه اخیر؛ اظهار کرد: دغدغه ها و مسئله های انسان امروزی تغییر پیدا کردند. در زمان گذشته شرایط اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و زیست بومی انسان ها شکل دیگری داشته و امروزه این شرایط کاملا متفاوت است. امروزه شبیه گذشته نیست که افراد برای انجام یک کار کوچک؛ زمان طولانی را صرف کنند. اکنون به دلیل پیشرفت تکنولوژی و توسعه الکترونیک؛ کارها در زمان بسیار کوتاهی انجام می شود. به همین دلیل در پیام ها و مواد تولیدی برای تکنولوژی های نوین زمان مسئله بسیار مهمی است.
این استاد دانشگاه عنوان کرد: امروزه مینی سریال های ۱۵ دقیقه ای ساخته می شود که مردم در مدت زمان سوار شدن در یک ایستگاه مترو تا پیاده شدن در ایستگاه بعدی؛ یک قسمت سریال را با گوشی همراه خود تماشا کنند اما رسانه های سنتی این شرایط و ابزار را در اختیار ندارند چراکه رسانه سنتی نیاز به سکون دارد اما انسان امروز به دلیل شرایط زیستی سکون ندارد.
نظری یادآور شد: در چند دهه گذشته مردم پس از فارغ شدن از کارهای روزانه خود و زمانی که به خانه باز می گشتند در مقطع زمانی شب و هنگام استراحت؛ بیننده و شنونده رسانه های سنتی شامل دیداری و شنیداری بودند اما امروزه مردم با داشتن گوشی های موبایل هوشمند همزمان از چندین رسانه ی دیداری، شنیداری و مکتوب در هر زمان و مکانی استفاده می کنند.
وی افزود: در حال حاضر رسانه های سنتی باید تلاش بیشتری برای رقابت با رسانه های نوین انجام دهند و برنامه هایی تولید کنند که مخاطب پسند باشد تا مردم را مجاب کند پای گیرنده آن رسانه سنتی ساعاتی را بماند و به تماشای برنامه بپردازد. به همین دلیل محتوای پیام و شناسایی ذائقه اقشار مختلف مردم در جذب مخاطب به رسانه ها؛ بسیار حائز اهمیت است.
این دکترای مدیریت رسانه اظهار کرد: با وجود آنکه رادیو در اکثر وسایل نقلیه عمومی و خودروهای شخصی روشن است و حتی نرم افزار رادیو در گوشی های موبایل وجود دارد اما طی یک دهه اخیر آمار مخاطبان رادیو کاهش پیدا کرده است که یکی از دلایل این امر می تواند محتوای برنامه های رادیویی باشد یعنی اگر محتوا برای مخاطب جذاب نباشد و عوامل تولید برنامه های رادیویی نتوانند تصور و خیال را در شنونده ایجاد کنند بطبع مخاطبان خود را از دست می دهند. امروزه بسیاری از شبکه های رادیویی برای اینکه تصور و خیال را در مخاطب ایجاد کنند به تصویر روی آوردند یعنی در پلتفرم ها و صفحات مجازی برای جذب مخاطب به نمایش تصویری از ضبط برنامه رادیویی خود می پردازند.
نظری گفت: در رسانه های سنتی سعی نمی شود که بر اساس شناخت سلایق و نیاز مردم و مخاطب شناسی؛ برنامه تولید کنند بلکه برعکس این رسانه ها بر اساس مسائل و دغدغه های سازمان، دولت و حاکمیت برنامه تولید می کنند یعنی آن سازمان رسانه ای می خواهد با توجه به مسائل خود به ذهن مردم خوراک دهد و این گونه برنامه ها مورد پسند مخاطب واقع نمی شود؛ به همین دلیل طی یک دهه اخیر با کاهش چشمگیر مخاطبان رسانه های سنتی مواجه بودیم.
وی خاطرنشان کرد: رسانه های سنتی باید در برنامه سازی توجه بیشتری به رده های سنی مخاطبان، تامین نیاز و خواسته های مردم، پرداختن به مسائل روز جامعه، خلاقیت و نوآوری در شکل و محتوای برنامه داشته باشند تا بتوانند مخاطبان را جذب و حفظ کنند. اما متاسفانه بی توجهی به موارد ذکر شده موجب شد که تعداد زیادی از بیننده ها و شنونده هایی که در گذشته رسانه های سنتی را دنبال می کردند امروز به سمت فضای مجازی کوچ کنند.
این استاد دانشگاه تاکید کرد: مخاطب باید آزادانه حق انتخاب داشته باشد اما در رسانه های سنتی تولید محتوای برنامه ها به صورت تعاملی نیست یعنی پیوند و تعاملی میان رسانه و مردم مشاهده نمی شود. انگار سازمان رسانه ای به مخاطب می گوید به اجبار باید این برنامه را با این شکل و محتوا تماشا کنید و هیچ حق انتخابی ندارید.
نظری اظهار کرد: طی دو دهه اخیر در رسانه های سنتی شبکه های متنوع شنیداری و دیداری تاسیس شده است اما یک شکل و محتوا در برنامه های شبکه های متعدد تکرار می شود به همین دلیل بسیاری از مخاطبان می گویند: “من هر کانالی میزنم همان برنامه را می بینم فقط کمی شکل آن فرق کرده اما از لحاظ محتوا همان است” یعنی برنامه سازان در تولید محتوا خلاقیتی ندارند حتی مضامینی که می تواند متفاوت باشد و جای مانور دارد تا هر سلیقه ای را جذب کند اما همچنان یک موضوع با یک محتوا و قالب دائما در مناسبت های مختلف تکرار می شود و این امر می تواند یکی از دلایل کوچ مخاطبان از رسانه های سنتی به فضای مجازی و رسانه های نوین باشد.
وی افزود: رسانه های نوین درباره سلایق مخاطبان تحقیق و بررسی می کنند و این سلایق را تقسیم بندی و دسته بندی و سپس شکل های متعددی را برای خود فراهم می کنند به همین دلیل می بینید که جمعیت بسیار زیادی شامل نوجوانان، جوانان و میانسالان از پلتفرم ها و اپلیکیشن های متعدد استفاده می کنند. این موضوع بیانگر آن است که در رسانه های سنتی کمبودهایی وجود داشت که مخاطبان به رسانه های نوین کوچ کردند در صورتی که اگر در رسانه های سنتی به سلایق و نیازهای مخاطبان احترام می گذاشتند و پاسخگو بودند قطعا می توانستند مخاطبان خود را حفظ کنند.
این دکترای مدیریت رسانه با بیان اینکه کوچ مخاطبان از رسانه های سنتی به نوین صرفا برای ایران نیست بلکه در اکثر کشورهای جهان؛ این مسئله وجود دارد، افزود: در برخی کشورها زمانی که متوجه جذب مخاطبان به سمت فضای مجازی شدند؛ مدیران رسانه های سنتی به گونه ای برنامه ریزی کردند که شکل و محتوای برنامه ها تغییر یابد و سلایق مخاطبان را تامین کردند به همین دلیل هنوز هم مردم زیادی شبکه های تلویزیونی آنها را از کشور خودشان یا از کشورهای دیگر از طریق ماهواره یا گوشی های موبایل دنبال می کنند.
نظری با اشاره به اینکه رسانه های سنتی دچار روزمرگی سیاست های سازمانی شدند یعنی نمی خواهند سیاست های قدیمی سازمانی خود را متناسب با شرایط روز جامعه تغییر دهند و تحولی ایجاد کنند؛ گفت: با وجود آن که رسانه‌های سنتی گروه پژوهشی دارند که مسائل روز جامعه را رصد می کنند و به تناسب آن شکل و محتوای برنامه را برای رسانه های سنتی تعریف می کنند اما متاسفانه بخش پژوهشی نتوانسته به خوبی عمل کند و برای رشد و تعالی شبکه‌های دیداری و شنیداری اقدام قابل توجهی انجام دهد فقط در موارد نادری برنامه های ویژه ورزشی و سرگرمی توانستند جذاب و پربیننده باشند و طیف مخاطب جوان برای تماشای این برنامه‌ها رسانه های سنتی را دنبال می کنند.
وی اظهار کرد: مخاطب می تواند رسانه های مدرن را کنترل کند چراکه رسانه ها را با موبایل، تبلت و لب تاب و با اتصال به اینترنت همراه به هر مکانی همراه خود می برد و جا به جا می کند. حتی می تواند یک ویدئو را ضبط کند و هر زمان که بخواهد دوباره مشاهده کند یا اگر یک قسمتی را متوجه نشد ویدئو، تصویر، متن یا فایل صوتی را کمی به جلوتر یا عقب تر بکشاند و این گونه گذشته و آینده را ببیند یا یک فایل را ذخیره کند و هر لحظه که دلش بخواهد به آن دسترسی پیدا کند اما رسانه های سنتی این قابلیت را ندارند چراکه یک کنداکتور مشخص دارند که در زمان معین آغاز و پایان می یابد مگر اینکه یک دستگاه یا سیستم جداگانه ای را به تلویزیون یا رادیو متصل کنید و برنامه دلخواه خود را ضبط کنید که این کار زمان بر است و با سبک زندگی انسان امروزی همخوانی ندارد.
این فعال رسانه ای خاطرنشان کرد: امروزه با توجه به هوش مصنوعی که در رسانه های نوین در سطح دنیا به وجود آمده است به زودی شکل برنامه ها تغییر پیدا می کند یعنی یک اپلیکیشن یا پلتفرم با استفاده از هوش مصنوعی این قدرت را دارد که از طریق چشم مخاطب و طرز نگاه و حالات روحی وی متوجه شود که مخاطب به چه مسائلی علاقه‌مند است و بر حسب علاقه وی برنامه ها را دسته بندی و پیشنهاد بدهد و مخاطب به راحتی می تواند محصولات و برنامه ها را انتخاب و استفاده کند.
وی افزود: رسانه های سنتی نیز می توانند به عنوان یک رسانه قدیمی توانمندی ها و جذابیت های خود را حفظ کنند اما برای حفظ توان خود باید بر اساس نیازهای مخاطب پیش بروند و مخاطب خود را به خوبی بشناسند تا بتوانند تنوع برنامه های دیداری و شنیداری را افزایش دهند و جذابیت های بصری ایجاد کنند. باید زیباشناسی را به رادیو و تلویزیون برگردانیم. اگر در گذشته مخاطبان رادیو و تلویزیون زیاد بودند واقعا جذابیت های هنری و بصری وجود داشت اما در حال حاضر می بینیم که اکثر برنامه های تلویزیونی حتی دکور آن ها تغییر نمی کند و انگار فقط چند گلدان به دکور برنامه قبلی اضافه شده است در حالی که رنگبندی، چیدمان، المان ها و حتی انرژی و لحن مجری همان قبلی است و عوض نمی شود یعنی هیچ تحولی در برنامه ها به وجود نمی آید.
این کارشناس رسانه تصریح کرد: در عرصه رقابتی رسانه های سنتی و نوین؛ اگر بخواهیم عملکرد این رسانه ها را روی کفه ترازو بگذاریم؛ از آن جایی که رسانه های نوین بر اساس سلایق مخاطب و مسائل روز جامعه پیش می روند وزنه ی بسیار سنگین تری نسبت رسانه های سنتی دارند به همین دلیل تنها راهکار برای توان افزایی رسانه های سنتی این است که بر حسب نیاز مخاطبان برنامه تولید کند و تعامل بیشتری میان مخاطبان و برنامه های دیداری و شنیداری به وجود آورد.
پایان خبر / تاریخ ما