علت تخریب بخشی از خانه کوزه کنانی مشهد چه بود؟

وفا ثابتی در گفت‌وگو با خبرگزاری تاریخ ما در خصوص جزئیات تخریب خانه موزه کنانی مشهد اظهار کرد: اثر تاریخی خانه کوزه کنانی در تملک اهالی خمینی‌شهر اصفهان قرار دارد. این بنا از آن جا که با حکم دیوان عدالت اداری از ثبت آثار ملی خارج شده و مالک آن در سال ۹۷ تقاضای تخریب و بازسازی آن به یک زائرسرا برای اهالی خمینی‌شهر را به شهرداری مشهد ارائه می‌کند.

وی افزود: در همان زمان، شهرداری مشهد از میراث فرهنگی کسب تکلیف کرد و به دلایلی اداره‌کل میراث فرهنگی خراسان رضوی با آن درخواست مخالفت می‌کند. این بنا در گذشته کنسولگری آمریکا و روسیه بوده و قدمت آن به دوره قاجار بازمی‌گردد و سابقه مهمی از هویت تاریخی مشهد محسوب می‌شود. همچنین این بنا در طرح تفصیلی آن زمان، کاربری فرهنگی داشته و جهت تخریب و بازسازی مستلزم تغییر کاربری در کمیسیون ماده ۵ شهر مشهد بوده است. به همین دلیل اداره‌کل میراث فرهنگی استان با تخریب این اثر تاریخی در آن زمان مخالفت کرده است.

مدیر پایگاه میراث فرهنگی بافت تاریخی منطقه ثامن مشهد تاکید کرد: البته در طرح تفصیلی جدید که اخیرا ابلاغ شده است، خانه کوزه کنانی به عنوان کاربری ویژه دیده شده و باید مطابق نظر اداره‌کل میراث فرهنگی استان در آن مداخله صورت گیرد.

ثابتی اضافه کرد: پس از مخالفت با تخریب این بنا در سال ۹۷ مالکان این بنا به دنبال آن هستند تا تصمیم اداره‌کل میراث فرهنگی خراسان رضوی را برای تخریب این اثر جذب کنند، اما این اداره‌کل در نهایت مالکین را برای حفظ این اثر تاریخی متقاعد می‌کند. سپس یک مشاور که مورد تایید وزارت میراث فرهنگی است با مالکان وارد قرارداد شده، طرح متناسب با جایگاه این اثر و نیازهای مالکان را تامین و ارائه کرده است.

وی گفت: در یک سال و نیم اخیر این اقدامات صورت گرفته است؛ طرحی تهیه شده بود و در دست بررسی قرار داشت. این طرح در اداره‌کل میراث فرهنگی خراسان رضوی بررسی و به وزارت‌خانه ارسال که برخی موارد آن نیز اصلاح شد. طرح در چهار حوزه مستندنگاری با جزئیات کامل از کل بنا، مرمت به صورت کامل، آزمایش خاک و ژئوتکنیک برای بررسی لایه‌های بستر زمین و طرح معماری تهیه شده است.

مدیر پایگاه میراث فرهنگی بافت تاریخی منطقه ثامن مشهد یادآور شد: مجموعه خانه کوزه کنانی شامل بخش‌های مختلفی است که هر بخشی از آن در دوره‌ای به بنای اصلی اضافه شده است. برخی از بناهای آن دارای ارزش‌های تاریخی متفاوتی است. بنایی که در حال حاضر تخریب شده در ضلع شمالی خانه کوزه کنانی قرار گرفته و وضعیف اسف‌بار و بحرانی داشته است. در تابستان سال گذشته که با کارشناسان میراث فرهنگی از آن بازدید داشتیم، کاملا بام آن گسسته شده بود و هر لحظه امکان تخریب وجود داشت.

عوامل طبیعی باعث تخریب بخشی از بنای خانه کوزه کنانی شده بود

ثابتی با بیان اینکه عوامل طبیعی باعث تخریب بخشی از بنا شده بود، افزود: بنای ضلع شمالی در وضعیت خوبی قرار نداشت و شهرداری به مالکین اجازه داد تا با حساسیت بالا قسمت‌های دیگر بنا را جمع‌آوری کنند. آن بنا اگر هم قرار بود بازسازی شود، همانطور که در طرح مشاور برای آن برنامه‌ریزی شده بود، نیاز به تخریب داشت. متاسفانه این بنا طاقت نیاورد تا فرایند بررسی و تایید طرح و ارسال به شهرداری توسط میراث فرهنگی انجام گیرد. زودتر از این که طرح به شهرداری برسد و شهرداری اقدامات بازسازی را آغاز کند، بخش‌هایی از آن در چهارم و پنجم فروردین ۱۴۰۰ فرو ریخت.

وی عنوان کرد: خیایان آیت الله طبسی نیز در وضعیت متزلزل بنا بی‌تاثیر نبوده است. این بنا با توجه به وضعیت فرسوده خود در حال فروریختن بود. با توجه به این که سایر بخش‌ها در معرض خطر بوده و احتمال ریزش آن به سمت خیابان نیز وجود داشته، جهت جلوگیری از خطرات احتمالی برای ریزش این بنا در خیابان زودتر از آن چیزی که نیاز به بازسازی داشته، عملیات آن آغاز شده است.

مدیر پایگاه میراث فرهنگی بافت تاریخی منطقه ثامن مشهد در خصوص طرح پیش‌بینی شده برای بازسازی این اثر تاریخی تصریح کرد: عمارت اصلی و ارزشمند خانه کوزه کنانی در ضلع جنوبی قرار گرفته است. این اثر تاریخی تخریب نخواهد شد و در طرح مرمت قرار است مقاوم‌سازی و مرمت شود. در ضلع شرقی نیز یک دیواره ارزشمند دیگری وجود دارد که آن‌ نیز حفظ شده است. در ضلع شمالی، بنایی که تخریب شده مجددا بازسازی خواهد شد و با یک عقب‌نشینی، دو طبقه بالای آن احداث خواهد شد. در ضلع غربی نیز قرار است یک ساختمان میان‌افزا که قریینه‌ ضلع شرقی است با یک عقب‌نشینی ساخته شود.

هنوز طرحی برای بازسازی و مرمت کوزه کنانی به تصویب نرسیده است

ثابتی در مورد زمان پایان بازسازی و مرمت بنا خاطرنشان کرد: این طرح هنوز تصویب نشده است. بررسی آن در شورای فنی انجام شده و مالکین آن در حال انجام برخی از اصلاحات هستند. به محض این که طرح به ما ارائه شود و مورد تایید اداره‌کل میراث فرهنگی خراسان رضوی قرار گیرد، به شهرداری ارائه خواهد شد. با توجه به اینکه هنوز پروانه‌ای صادر نشده است‌، شهرداری نیز بدون اجازه میراث فرهنگی اقدامی انجام نخواهد داد.

پایان خبر / تاریخ ما