ته ستون های کاخ آپادانا در شرایط حفاظت شده قرار دارند

به گزارش «تاریخ‌ما» به نقل از میراث آریا به نقل از مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی
سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، حمید فدایی امروز
یکشنبه 16 دی 97 در این باره گفت: «مدیریت و کارشناسان پایگاه‌های
جهانی به اهمیت و اولویت اقدامات حفاظتی نسبت به اقدامات صرفاً
مرمتی واقف هستند و قبل از اینکه به مرمت آثار و بازسازی‌های
گسترده فکر کنند در تلاش برای اقدامات حفاظتی مجموعه یا
مجموعه‌های تحت پوشش هستند.»

فدای با بیان این که چندی پیش تصویری از یکی از ته ستون های کاخ
آپادانا در تخت جمشید در فضاهای مجازی منتشر شد که نشاندهنده آن
بود که یکی از ته ستون های کاخ آپادانا با پلاستیک سیاهی پوشیده
شده است، وی در گفتگو با تاریخ ما تصریح کرد: «در حال حاضر در تخت جمشید و پاسارگاد از
مواد مرمتی استفاده می‌شود که نسبت به سیمانی که درگذشته استفاده
می‌شده دارای مزایای بسیار است. این نوع مواد، پایه آهکی دارد و
تست‌های اولیه آن در 7 سال پیش در کاخ هدیش انجام‌شده و آزمون
نهایی نیز نشانگر خواص و مزایای بسیار بالای این مواد نسبت به
سیمان‌های اجراشده در سایت‌های تاریخی مشابه است.»

او گفت: «کاخ آپادانا نیز از این قائده جدا نبوده و هم اکنون از
بهترین و مناسب‌ترین مواد مرمتی به نام لدان، استفاده می‌شود.
لدان شامل پنج نوع مواد مختلف است که با توجه به مشکل و آسیب هر
بخش، باید یک نوع مواد خاص استفاده شود. نکته مهم اینکه، تشخیص و
حتی اجرای این مواد (اصطلاحاً میکرو) یک اقدام فوق‌العاده
کارشناسانه بوده و مرمتکار حتماً می‌بایست ازلحاظ علمی در حدی
باشد که آسیب را تشخیص و اصطلاحاً نسخه را نوشته و حتی دارو را با
اختلاط نسبت‌های مختلف آماده و سپس اجرا کند.»

فدایی همچنین درخصوص نوع مواد استفاده شده و میزان آسیب های آن
گفت: «مواد مورد استفاده، نباید ازلحاظ شیمیایی در اثر گذشت زمان
تغییر ماهیت یا تغییر رنگ دهد. مواد مرمتی نباید روی عنصر معماری
مورد مرمت اثر سوء گذارد و نباید نسبت به جنس اثر مورد مرمت
حساسیت یا واکنش نشان دهد. ضروری است مواد مرمتی ازلحاظ فیزیکی با
جنس اثر تاریخی همگن باشد، ضریب انبساط و انقباض مواد اجراشده
باید با جنس اثر مورد مرمت یکسان یا نزدیک باشد، درصد جذب رطوبت
مواد اجراشده باید مشابه اثر تاریخی باشد و درجه سختی مواد
اجراشده به‌ منظور سهولت در اصل برگشت‌پذیری، نباید از جنس اثر
تاریخی سخت‌‌‌تر باشد.»

او همچنین تاکید فروان کرد: «ازنظر بصری نیز مواد اجراشده باید
خصوصیت‌هایی داشته باشد. ضروری است در مرمت‌ها دانه‌بندی درشت‌تر،
سطح پائین تر و رنگ مواد یک پرده(درجه) بازتر در نظر گرفته شود.
مواد جدید مورد استفاده در مرمت سنگهای تخت جمشید، تمام خواص
برشمرده را دارد. چنانچه به‌ راحتی می توان دانه‌بندی و رنگ آن را
تغییر داد. به همین دلیل این مواد هم‌اکنون در آثار تاریخی جهان
که سنگ آهکی دارند به‌خصوص ایتالیا و آلمان کاربرد زیادی دارد.»

به گفته فدایی، کارشناسانی که در کاخ آپادانا مشغول به فعالیت
هستند در چند نوبت فنون استفاده از این مواد را در کارگاه‌های
آموزشی بین‌المللی فراگرفته و تاکنون چهار ته ستون کاخ آپادانا را
با رعایت اصول فنی مرمت کرده اند. به طوری که این مواد برخلاف
سیمانی که یک دهه پیش استفاده می‌شده حساسیت‌های زیادی دارد،
ازجمله رطوبت دهی.

مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید همچنین درخصوص پوشش پلاستیکی
تاکید فروان کرد: «همچنین دمای مواد اجراشده نباید از 5 درجه سانتی‌گراد
پایین تر آید. به همین دلیل نیاز است روی مواد اجراشده اسفنج‌های
مخصوص قرار گیرد و روی اسفنج‌ها نیز باید با پوشش پلاستیکی
پوشانده شود. معمولاً مرمتگران بعد از اتمام کار ناچار هستند اثر
در حال مرمت را با مواد و مصالح در دسترس مانند پلاستیک پوشانده و
با کاور برزنتی عایق که مخصوص ته ستون‌های آپادانا طراحی و
تهیه‌شده محافظت کنند.»

او به خبرنگار تاریخ ما گفت:: «در واقع روی پلاستیک اولیه اعم از سیاه، شفاف یا
زردرنگ کاور طراحی‌شده و مناسبی قرار می‌گیرد؛ اما متأسفانه
برخی  مغرضانه قبل از قرار گرفتن پوشش مخصوص و یا بعد از
برداشتن پوشش، اقدام به تهیه تصویر و انتشار آن کرده
اند.»

فدایی همچنین در خصوص حفاظت ته ستون های کاخ آپادانا به اقدامات
صورت گرفته اشاره کرد و افزود:«تا قبل از شکل‌گیری پایگاه پژوهشی
در مجموعه میراث جهانی تخت جمشید، بیشتر اقدامات انجام شده،
رویکرد صرفاً مرمتی و نه حفاظتی داشته است. این ته ستونها نیز
مدت‌ها است نیاز به حفاظت دارند، بنابراین اقدامات صرفاً حفاظتی
در مورد ته ستون‌های کاخ آپادانا یکی از مهم‌ترین اقدامات حفاظتی
در خصوص حفاظت سنگ‌های تاریخی تخت جمشید بوده که در حال انجام
است.»

او گفت: «خوشبختانه مدتی است مدیریت و کارشناسان پایگاه‌های جهانی
به اهمیت و اولویت اقدامات حفاظتی نسبت به اقدامات صرفاً مرمتی
واقف هستند و قبل از اینکه به مرمت آثار و بازسازی‌های گسترده فکر
کنند در تلاش برای اقدامات حفاظتی مجموعه یا مجموعه‌های تحت پوشش
هستند.»

تمام کارشناسان و افرادی  که در مرمت‌های کاخ آپادانا حضور
دارند علی‌رغم دارا بودن مدرک تحصیلی وابسته مانند کارشناسی ارشد
مرمت آثار تاریخی یا بناهای تاریخی، در یک و یا دو دوره مرمت
تخصصی سنگ شرکت داشته و در کارگاه‌های آموزشی بین‌المللی یا
کارگاه‌های آموزشی جانبی، فنون استفاده از مواد و مصالح جدید را
فراگرفته‌اند. این مرمتگران طبق اصول، اقدامات تند
نگاری، پاک‌سازی، اجرای ملات و مراقبت تا زمان‌گیرش
نهایی را با پوشش‌های پلاستیکی یک‌بارمصرف و پوشش برزنتی انجام
می‌دهند.

نکته بسیار مهم این است که چنانچه مواد آهکی پس از اجرا، بدون
پوشش رها شود، مواد اجراشده به‌سرعت رطوبت خود را ازدست‌ داده و
یا سرد می‌شود که بسیار دردسرساز است. از این ‌رو مرمتگران حتماً
می‌بایست پوشش پلاستیکی را اجرا کنند.

نکته قابل‌توجه اینکه استفاده از ملات سیمان‌ اقدام دشواری نیست و
چنانچه مرمتگران کاخ آپادانا به‌جای مواد آهکی از سیمان استفاده
می‌کردند نیازی به پوشش‌های اسفنجی- پلاستیکی و برزنتی نبود. باید
دانست روش کار مرمتگران سابق که نویسنده گزارش به آن اشاره داشته
در جهان منسوخ‌شده و دیگر نباید تکرار شود.

به گفته فدایی حال این سئوال مطرح است که اگر نویسنده مطلب یاد
شده نگاه مغرضانه و تخریب گرانه نداشته است، باید قبل از هر چیز
درباره دلیل این پوشش، از مسئول کارگاه، توضیح می‌خواست و حتی
اجازه عکاسی می‌گرفت. این موضوع نشان می‌دهد که ایشان تنها با هدف
جوسازی، ایجاد فضای مسموم و تخریب کارشناسان دست به این اقدام زده
است.

این شخص بدون رعایت شرط ادب، مرمتگران تخت جمشید را دشمن و عدو
معرفی نموده است! این در حالی است که گروه مرمتگران کاخ آپادانا
در سخت‌ترین شرایط آب و هوایی و با جان و دل، علاقه و حساسیت
بالا، اقدامات مرمتی را انجام می دهند و تاکنون چهار ته ستون
آسیب‌دیده را با رعایت اصول و قواعد مورد تایید مرمتی حفاظت و
مرمت کرده اند.