منشاء تقلب‌های علمی چیست؟
علی حقیقی در گفت‌وگو با خبرگزاری تاریخ ما، در خصوص تقلب‌های علمی اظهار کرد: تقلب ممکن است در همه ارگان‌ها صورت گیرد و مجامع علمی نیز از این غائله مستثنی نیست. بخشی از تقلب‌های علمی در خصوص جعل نمرات و یا مدارک تحصیلی است که این نوع تخلفات آموزشی هستند. برخی دیگر از تخلفات ممکن است اداری باشند به عنوان مثال در سنوات تحصیلی دستکاری می‌شود یا ممکن است دانشگاهی مرتبه علمی خود را دستکاری کند. برخی از تخلفات نیز پژوهشی هستند.
وی ادامه داد: برای نظارت و رسیدگی به تخلفات و تقلب‌ها، مراجع علمی وجود دارد؛ برای رسیدگی به تقلب‌های پژوهشی، آیین‌نامه‌ای تحت عنوان آیین‌نامه اخلاق پژوهش در وزارت علوم وجود دارد که بسیار دقیق و جامع است. این آیین‌نامه در خصوص مصادیق تخلف در پژوهش، توضیحات کاملی ارائه داده است و تفاوت تقلب و سرقت علمی و ادبی کاملاً مشخص شده است. به عنوان مثال در بسیاری از موارد ممکن است فرد از روی ناآگاهی از یک متن علمی استفاده کند درحالی‌که نمی‌داند درحال انجام دادن تخلف است. یا ممکن است فرد از اطلاعات علمی استفاده کند و با اطلاعات خود مقایسه کند و یا ممکن است شخصی پژوهش دیگری را به نام خود چاپ کند. تفاوت همه این مسائل در آیین‌نامه‌ای که ذکر شد کاملاً بیان شده است.
معاون پژوهشی و فناوری دانشگاه شهید چمران اهواز با بیان اینکه تمام تلاش خود را می‌کنیم که این تفاوت‌ها را برای دانشجویان تحصیلات تکمیلی توضیح دهیم، گفت: به این منظور نیز کارگاه‌های مختلفی برگزار می‌شود تا از سرقت‌های ادبی و پژوهشی جلوگیری شود. در کنار همه این‌ها یک کارگروه تخلف در پژوهش داریم که متشکل از رئیس دانشگاه، معاون آموزشی، معاون پژوهشی و یک فرد حقوقی است. در این کارگروه به تخلف‌ها و سرقت‌های علمی رسیدگی می‌شود. ساز و کار این کارگروه اینگونه است که یک تخلف به ما گزارش می‌شود یا خود به تخلفی پی می‌بریم. در این شرایط کارگروه موضوع را بررسی می‌کند و برای ادعای مطرح شده، دو داور تعیین می‌شود و در نهایت اگر خلاف محرز شود، فرد متخلف به معاونت مربوطه ارجاع داده می‌شود و متناسب با تخلف، مجازاتی نیز در نظر گرفته می‌شود.
وی با اشاره به دلایل وقوع تخلفات علمی، بیان کرد: بخش قابل توجهی از این موضوع مربوط به آموزش و فرهنگسازی است؛ زیرا بسیاری از اوقات افراد متوجه تخلف علمی خود نمی‌شوند و یا متوجه خلاف خود هستند اما از تبعات آن آگاهی ندارند؛ بنابراین هر چقدر بتوانیم در این خصوص آموزش دهیم و آگاه‌رسانی کنیم، قطعاً بازدارنده خواهد بود.
حقیقی ادامه داد: با توجه به سبک زندگی، در شرایطی هستیم که می‌خواهیم در کوتاه‌ترین زمان ممکن، بهترین بازدهی را داشته باشیم. بنابراین ممکن است این دلیل از عوامل تحریک افراد برای پیش بردن سریع کار پژوهشی خود باشد و این سریع پیش بردن ممکن است منشاء مهم ایجاد خطا شود. آهنگسازی و آموزش، مهمترین عامل بازدارنده از تقلب و تخلف‌های علمی و ادبی است.
معاون پژوهشی و فناوری دانشگاه شهید چمران اهواز در پایان در پاسخ به این سوال که آیا تاکنون تقلب‌هایی در این کارگروه شناسایی شده‌اند؟ گفت: قطعاً تخلف‌هایی توسط این کارگروه بررسی شدند. البته در دانشگاه ما، بیشتر سرقت‌های علمی از پژوهش‌ها یا مقالات ارائه شده اعضای هیات علمی دانشگاه ما توسط دیگر افراد است. در واقع از دانشگاه‌های دیگر و حتی دانشگاه‌های خارج از کشور، از مقالات اعضای هیات علمی و یا دانشجویان ما سرقت صورت گرفته و به نام خود ثبت کرده‌اند.
پایان خبر / تاریخ ما