تثبیت تراز مثبت سفر
پیش از این رئیس سازمان میراث‌فرهنگی – تاریخ‌ما، صنایع‌دستی و گردشگری اعلام کرده بود که در ۹ ماه سال ۹۷، بیش از ۶میلیون و ۷۴ هزار و ۵۸۰ گردشگر خارجی به کشور وارد شده‌اند. این رقم در مدت مشابه سال قبل، ۳میلیون و ۸۹۳هزار گردشگر و در همین بازه زمانی در سال ۹۵ نیز ۳میلیون و ۹۲۷هزار نفر بود. بر این اساس، سفر اتباع و گردشگران خارجی به ایران در ۹ ماه سال جاری، حدود ۵۶ درصد رشد داشته است. در همین حال و براساس آماری که مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی و حمایت از توسعه گردشگری ارائه کرده است، سفر ایرانی‌ها به خارج از کشور ۳۰ درصد کمتر شده است.به گفته لیلا اژدری، در این ۹ماه، ۵ میلیون و ۹۰۰ هزار و ۳۸۱ ایرانی به خارج از کشور سفر کرده‌اند. به این ترتیب، تراز گردشگری ایران در این ۹ماه به میزان ۱۷۴هزار و ۱۹۹ سفر مثبت شده است؛ اتفاقی که پیش از این به واسطه پایین نگه داشتن کاذب نرخ ارز رخ نداده بود.
مشتریان اصلی سفرهای ورودی
اما آمارها نشان می‌دهد عراق همچون ماه‌های گذشته در صدر جدول کشورهایی است که بیشترین مسافر را به ایران می‌فرستند. طبق آنچه اژدری اعلام کرده، ۲ میلیون و ۲۰۷ هزار و ۶۲۱ عراقی در ۹ ماه نخست امسال به ایران سفر کردند که در مقایسه با مدت زمان مشابه سال گذشته، ۱۱۳ درصد رشد داشته است. بعد از عراق نیز اتباع جمهوری آذربایجان همچنان در جایگاه دوم بازارهای گردشگران ورودی به ایران قرار دارند. در این مدت، یک میلیون و ۳۵۶ هزار و ۷۸ نفر از این کشور به ایران سفر کرده‌اند که این عدد نشان‌دهنده رشد ۹۲ درصدی در مقایسه با مدت زمان مشابه سال گذشته است؛ رشدی که البته در آمارهای طرف آذربایجانی نیز بر آن تاکید شده است.
طبق آمار رسمی دولت جمهوری‌آذربایجان، در سال ۲۰۱۸ میلادی میزان سفر شهروندان این کشور به ایران ۸/ ۷۱ درصد افزایش داشته و ۶/ ۳۳ درصد از ۴ میلیون و ۹۰۰ هزار نفر از شهروندان جمهوری آذربایجان که در این سال به کشورهای خارجی سفر کرده‌اند، به ایران آمده‌اند. در همین حال، افغانستان نیز به‌عنوان سومین مبدا مسافرانورودی به ایران، ۲۴ درصد رشد را در ۹ماه اول جاری ثبت کرده است.ترکیه نیز رتبه چهارم کشورهایی که بیشترین ورودی را به کشورمان داشته، از آن خود کرده است. طبق آمار اعلام‌شده، سفر اتباع این کشور به ایران در ۹ ماه گذشته ۵/ ۵۰ درصد بیشتر شده است.پاکستان و ارمنستان نیز به ترتیب در جایگاه پنجم و ششم جدول گردشگران ورودی قرار گرفته‌اند. نکته‌ای که در این خصوص وجود دارد این است که در بین پنج کشور نخست، ورود اتباع پاکستانی به ایران کمترین رشد را داشته است. ۲۵۲ هزار و ۶۱۸ تبعه پاکستانی از ابتدای امسال تا پایان دی‌ماه به ایران سفر کردند که در مقایسه با سال گذشته تنها ۹ درصد رشد را نشان می‌دهد.
در مقابل، ارمنستانی‌ها که سال گذشته تنها ۱۶ هزار سفر را به ایران ثبت کرده بودند، با ۶۷۰ درصد رشد در ۹ماه سال‌جاری، رکورد شکسته‌اند. طبق آمار مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی و حمایت از توسعه گردشگری، امسال ۱۲۹ هزار و ۶۳۵ تبعه ارمنستانی به ایران سفر کردند. اتباع ترکمنستان، بحرین، هند و کویت نیز جایگاه‌های هفتم تا دهم گردشگران ورودی به کشور را تشکیل داده‌اند. ترکمنستانی‌ها با ۱۱۴هزار و ۹۲۹ سفر، بحرینی‌ها با ۶۳هزار و ۲۵۷ سفر، هندی‌ها با۵۲هزار و ۲۵۸سفر و در نهایت کویتی‌ها با ۵۱هزار و ۲۵۶سفر در این جدول قرار گرفته‌اند.
ادامه افت سفر اروپایی‌ها
اما در عین اینکه در مدت زمان مورد اشاره، در مجموع تعداد سفرهای ورودی به کشور افزایش داشته، اما سفر اروپایی‌ها به ایران همچنان روند کاهشی را تجربه کرده است. در همین حال به گفته اژدری، سفر گردشگران آمریکایی به ایران برخلاف سیاست‌های دولت این کشور، رشد خود را حفظ کرده است. در ۹ ماه نخست امسال، ۱۹۸۰ گردشگر آمریکایی به ایران سفر داشتند که ۸۲/ ۱۵ درصد رشد را نشان می‌دهد.
اهمیت لغو روادید
به گفته مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی و حمایت از توسعه گردشگری، این آمار براساس نوع روادید ورود به ایران و از سوی پلیس مهاجرت به سازمان میراث‌فرهنگی – تاریخ‌ما، صنایع‌دستی و گردشگری اعلام می‌شود؛ از این رو، جزئیات آن چندان دقیق مشخص نیست. با این همه، آنالیز انجام‌شده روی این آمار نشان می‌دهد که در این ۹ ماه، ۴۷ درصد سفرها از کشورهایی بوده که با ایران رژیم لغو روادید برقرار کرده‌اند. ترکیه، جمهوری آذربایجان و ارمنستان از جمله این کشورها هستند. آمارها حاکی از آن است که سفر از این کشورها به ایران در مقایسه با سال گذشته در مجموع ۵/ ۱۴۸درصد رشد داشته است. در این خصوص، چندی پیش بود که دبیرکل سازمان جهانی گردشگری، مساله ویزا را یکی از قدیمی‌ترین و اساسی‌ترین مشکلات سفر در جهان عنوان کرده و گفته بود که اکنون کشورها به‌دلیل برخی ملاحظات امنیتی سیاست‌هایی در جهت صدور ویزا اتخاذ کرده‌اند. با این همه، زوراب پولولیکاشویلی تاکید فروان کرده بود که هدف سازمان متبوعش، لغو ویزا در سراسر جهان است. حالا اگرچه چالش‌های امنیتی برخی کشورها را ناگزیر به صدور ویزا می‌کند اما بسیاری از کشورها سعی می‌کنند با بهره‌گیری از رژیم لغو ویزا، گردشگران بیشتری را به کشور خود جذب کنند.
انگیزه سفرهای ورودی
علاوه بر اینها، شواهد حاکی از آن است که اهداف فرهنگی، زیارتی، درمانی و… از اصلی‌ترین دلایل سفر به ایران هستند. در همین حال اژدری، زیارت را دومین انگیزه سفر به ایران اعلام کرده و افزوده است: «۲۳درصد سفر خارجی‌ها به ایران با این انگیزه انجام می‌شود که نسبت به ۹ ماه سال گذشته ۷۵/ ۴۷ درصد رشد داشته است.درمان و دیدارهای فرهنگی و توریستی از دیگر عوامل سفر گردشگران خارجی به ایران است.» طبق آمار اعلام‌شده، بیشترین ورود به ایران از طریق مرز زمینی انجام می‌شود. در این ۹ماه، ۴ میلیون و ۸۲۲ هزار و ۱۷۷ نفر از مرزهای خاکی به ایران سفر کرده‌اند که ۳۸/ ۷۹ درصد از کل ورودی‌ها را شامل شده و در مقایسه با سال گذشته ۵/ ۸۲ درصد رشد داشته است. این افزایش چشمگیر، با توجه به آمار سفر اتباع کشورهای همسایه دور از انتظار نیست. در همین حال، ۳۴/ ۲۰ درصد از مسافران ورودی نیز از مرزهای هوایی به کشور وارد شده‌اند؛ نسبتی که جمعیتی بالغ بر یک میلیون و ۲۳۵ هزار و ۳۷۱ نفر را شامل می‌شود. از سوی دیگر، ۱۷ هزار و ۳۲ نفر از مسافران خارجی نیز از راه‌آبی به ایران سفر کرده‌اند که درصد کمی از ورودی‌ها یعنی ۲۸/ ۰درصد از کل سفرهای ورودی را تشکیل می‌دهد.
افت چشمگیر سفرهای خروجی
اژدری اما درباره آمار سفر ایرانی‌ها به خارج از کشور نیز ایسنا گفته است: «درحالی که در ۹ ماه سال گذشته ۸ میلیون و ۴۸۳ هزار و ۳۱۷ نفر ایرانی به خارج از کشور سفر کرده بودند، این آمار برای ۹ماه سال ۹۷ به ۵ میلیون و ۹۰۰ هزار و ۳۸۱ نفر ایرانی رسیده است.» به باور این مقام مسوول، گرانی هزینه سفرهای خارجی و افزایش ناگهانی نرخ ارز، در ریزش این آمار بی‌تاثیر نبوده؛ عواملی که سفر ایرانی‌ها به مقاصد خارجی را ۳۰ درصد کمتر کرده است.