ارکستر کابووکی؛ رویایی تکرار نشدنی در موسیقی کُردی

استاد خسرو ژیان در گفت‌وگو با خبرگزاری تاریخ ما اظهار کرد: اقبال حاجبی فردی ثابت قدم و خستگی ناپذیر بود و به موسیقی علاقه‌ای وافر داشت، در سن ۱۶ سالگی آن زمان که در محله ۲۵ شهر سنندج سکونت داشت؛ هر روز به قسمت پشتی زیرزمین می‌رفت و در را به روی خود می‌بست و مشغول ساز زدن می‌شد.

وی عنوان کرد: در آن زمان با آن‌ها رفت و آمد داشتم، “اقبال” زمانی که شروع به نواختن می‌کرد فارغ از احوال دنیا می شد و از هرکاری به جز نواختن دست می‌کشید؛ آماده سازی و راه‌اندازی این گروه نتیجه تلاش‌ها و مشقت کشیدن های وی بود.

استاد ژیان افزود: ارکستر کابووکی در اوایل فعالیت خود حدود ۶۰ الی ۷۰ نفر عضو داشت که اکثر آن‌ها دانشجویان دانشکده هنر بودند که در رشته موسیقی مشغول به تحصیل بودند.

وی در خصوص همکاری خود با ارکستر کابوکی ادامه داد: نوازندگان ماهر و افراد ویژه‌ای در گروه حضور داشتند؛ در دوره اول فعالیت ارکستر کابووکی استاد فریبرز فخاری در آن فعالیت داشتند؛ در سال ۱۳۵۹، مرکزی تحت عنوان فیلارمونیک کابووکی در میدان آزادی شهر سنندج و در ابتدای خیابان وکیل دایر شد در همان زمان برخی از نوازندگان از گروه جدا و افراد جدیدی به گروه اضافه شدند و در همین دوران بود که من به عنوان فلوت زن همکاری خود را با گروه آغاز کردم.

استاد خسرو ژیان بیان کرد: ارکستر کابووکی در دوره دوم فعالیت خود حدود ۸۰ الی ۹۰ نفر عضو داشت که در آن از انواع آلات موسیقی استفاده می‌شد.

وی تصریح کرد: این گروه با همراهی استاد عزیز شاهرخ به عنوان آوازه خوان گروه شروع بکار کرد و آثار تولید شده در سنندج و مهاباد و سقز به اجرا درآمد و مورد استقبال بسیاری از مردم قرار گرفت بطوریکه یک هفته تمام در مهاباد اجرا داشتیم.

استاد ژیان اظهار کرد: اقبال حاجبی با سن کمی که داشت و با کمترین امکاناتی که در آن زمان در دسترس بود؛ آن آثار فاخر را تولید ‌کرد، گرچه هستند کسانی که موسیقی را به شیوه آکادمیک فرا گرفته‌اند؛ اما هنوز راه زیادی برای رسیدن به این جایگاه در پیش دارند، اقبال فردی توانا و علاقه‌مند به موسیقی بود که همه عمر و زندگی خود را در راه موسیقی صرف کرد.

وی در ادامه سخنان خود گفت: یکی از دشوارترین کارهایی که وی انجام می‌داد نت گذاری برای هر آلت موسیقی بود، کاری که امروز با پیشرفت تکنولوژی کاری سهل و آسان به نظر می‌رسد، اقبال شب و روز مشغول نت گذاری برای هر آلت موسیقی بود، بسیار آگاهانه این کار را انجام میداد و چنانچه فردی در یک نت اشتباهی مرتکب می‌شد بلافاصله متوجه و به او تذکر می‌داد.

استاد خسرو ژیان ادامه داد: انور قره‌داغی که استادی بزرگ و سرشناس در آن زمان بود گفت: اقبال حاجبی با این کار نشان داد که یک نابغه در موسیقی است.

وی اضافه کرد: در این گروه استاد عزیز شاهرخ به عنوان آوازه‌خان گروه و آوازه‌خوان کرال شرکت داشتند، از دیگر اعضای گروه می‌توان به فرهاد بابان، لیدا قادرپناه، جابر اطاعتی، رضا رضایی، حسین زلیخاپور اشاره کرد، و آثار تولید شده در کاست اورجینال آماده و روانه بازار شد.

استاد خسرو ژیان عنوان کرد: من هم به سهم خود گرچه در کار موسیقی فعالیت داشتم اما در محضر اقبال حاجبی کار نت گذاری را فراگرفتم و در چند جای دیگر مشغول به آموزش بودیم که بیشتر آلات موسیقی همچون کلارینت، فلوت، ترومبون، ترومپت، پیانو، جاز، تیمپو  و دف را آموزش میدادیم.

وی ادامه داد: اکثر اعضای ارکستر کابووکی سنندجی بودند؛ اما بودند افرادی که از شهرهایی مانند مهاباد و سقز در آن حضور داشتند که نام بسیاری از آن‌ها در خاطرم نمانده است.

وی اظهار کرد: کابوکی با بهره‌گیری از آلات موسیقی در جای درست و مناسب خود، بمباران شهر سنندج و دیگر شهرها را به نمایش می‌گذاشت، برای نمونه صدای دلخراش توپ و تفنگ و خمپاره و بمباران را به نحوی اجرا می‌کرد که همه حضار با تمام وجود وحشت جنگ را درک و لمس می‌کردند.

استاد خسرو ژیان اظهار کرد: کابوکی از نظر هنری کاری بی مانند و بزرگ در عرصه موسیقی کردی بود؛ اما متاسفانه امروزه مردم یا چنین ارکستری را نمی‌شناسند و یا به آن بی‌توجه هستند و گمان می‌برند که در گذشته کار هنری آنچنانی صورت نگرفته است و معتقدند که تنها تعدادی خواننده در عرصه موسیقی فعالیت داشته‌اند.

وی اضافه کرد: به گفته استاد جمال حاجبی این گروه وابسته به هیچ سیستم و سازمانی نبوده و به صورت مستقل فعالیت می‌کرد، و هدفش نمایش هنر و استفاده از موسیقی به شیوه‌ای کاملا متفاوت بود.

استاد ژیان عنوان کرد: به تدریج با افزودن اعضای جدید و انتخاب نوازندگان توانا گسترش بسیاری پیدا کرد و اعضای گروه به ۱۸۰ نفر رسید.

به گفته وی، برای اولین بار در سال ۱۳۵۶ در این ارکستر از دف در موسیقی استفاده شد، موسیقی دف قبل از اینها در مراسم خاکسپاری بکار برده می‌شد، نواختن اثر در ابتدا با ارکستر آغاز و به مدت ۲۰ دقیقه به طول می‌انجامید؛ سپس  آوازه‌خوان و اعضای گروه شروع به خواندن می‌کردند.

استاد خسرو ژیان افزود: برای اولین بار در سال ۱۳۵۶ در تهران این اثر اجرا شد، گروه‌های مختلفی از سراسر ایران در آنجا حاضر و اثر خود را تقدیم می‌کردند؛ زمانیکه نوبت به ارکستر کابووکی رسید همه حضار صحنه را ترک کردند زیرا معتقد بودند که این یک کار ساده و فولکلوریک است و قرار نیست که کار سطح بالایی باشد؛ اما همزمان با آغاز اجرای ارکستر گروه، حضار همگی به سالن بازگشتند به نحوی که جا برای نشستن باقی نماند.

وی خاطرنشان کرد: در سال ۱۳۵۸ در سالن آزادی شهر سنندج این اثر به اجرا درآمد که در آن زمان استاد عزیز شاهرخ آوازه‌خوان ارکستر بود که در آن استاد هیمن موکریانی و دوستانش نیز در آنجا حضور داشتند و در پایان مراسم هم استاد شعری را تقدیم حضار کرد.

پایان خبر / تاریخ ما