گشتی در کاروانسرای شاه‌عباسی/قدم زدن در کاخ یک شاهزاده در نوروز
سایت «تاریخ ما» – گروه استان‌ها: حال و هوای این روزهای سال متفاوت است، بسیاری در تکاپوی خرید هستند اما در این میان برخی نیز اطلاعات مکان‌های گردشگری شهرهای مختلف را رصد می‌کنند تا در ایام نوروز مسافرتی به‌یادماندنی را تجربه کنند، سایت «تاریخ ما» قصد دارد در گزارش‌های متعدد جاذبه‌های گردشگری استان البرز به‌ویژه شهر کرج را به هم‌وطنان عزیز معرفی کند برای این مهم یک صفحه اختصاصی با عنوان «نوروز» طراحی‌شده تا علاقه‌مندان به سفر بتوانند با مراجعه به آن جاذبه‌های گردشگری را در قالب گزارش‌های تشریحی و تصویری و فیلم مشاهده کنند.
از گذشته تا به امروز و در لابه‌لای سطرهای کتاب فرهنگ غنی ایرانیان، سفر کردن و دیدن نادیده‌ها، به همه مردم توصیه‌شده است سفر موجب نشاط روح و جسم انسان می‌شود ولی به‌رغم وجود این فرهنگ غنی و آن حس زیبای وطن‌دوستی که در میان ما ایرانیان موج می‌زند هنوز بسیاری از بخش‌های ایران ناشناخته مانده است.
برای همه ما پیش‌آمده است به‌جایی سفر کنیم و از شهرها و روستاهای زیبا یا آبشارها و کوه‌ها، پل‌ها و کاروانسراهای تاریخی بسیاری بگذریم و آن‌ها را ندیده باشیم، یا در شهر یا محله‌ای تاریخی زندگی کنیم و غریبه‌ای نشان از اثری تاریخی از ما بگیرد و ماندانیم کجاست.
در کلان‌شهر کرج بناهای تاریخی مختلفی از ادوار گذشته وجود دارد با گشت‌وگذاری در شهر می‌توانید بناهای به‌جامانده از دوره سلجوقی را در وردی شهر در قالب یک پل تاریخی با معماری زیبا ببینید که البته گذر سال‌ها از زیبایش کاسته است همگان کرج را باغ‌های سرسبزش می‌شناسند وجود باغ سیب، مجموعه کاخ مروارید، کاروانسرایی شاه عباسی و کاخ شهرستانک که بناهای منحصربه‌فرد و به‌جامانده از دوره های مختلف تاریخی هستند، باعث شده که پای گردشگران و طبیعت دوستان زیادی به این منطقه باز شود.
کاخ مروارید
کاخ مروارید یا همان کاخ شمس سکونتگاه شمس پهلوی دختر دوم رضاشاه پهلوی است که در منطقه خوش آب‌وهوای کرج یعنی مهرشهر واقع‌شده، در رابطه با این اثر ملی می‌توان چنین گفت؛ ازجمله آثار معماری ارزنده‌ای است که طی سال‌های ۴۷ – ۱۳۴۵ هجری شمسی در زمینی به وسعت ۱۱۱ هکتار و با مساحتی حدود ۲۵۰۰ مترمربع احداث‌شده است.
شمس پهلوی تنها فرزند رضاشاه است که علاقه‌ای به فعالیت‌های سیاسی نداشت و برای زندگی به‌دوراز حاشیه‌های سیاسی زندگی در این گوشه از کرج را انتخاب کرد.
معماری این اثر متأثر از شیوه تفکر «فرانک لوید رایت» پرآوازه‌ترین معمار آمریکایی در نخستین دهه‌های قرن اخیر است. سازه اصلی و پلان کاخ به شکل سفره‌ماهی است که صدفی را در برگرفته است.
سایر فضاهای کاخ عبارت‌اند از راهرو مارپیچ و بدون پله که به سمت طبقات فوقانی امتداد دارد، سالن پذیرایی، دفتر مخصوص شمس، سالن سینما، سالن بیلیارد، آشپزخانه، اتاق‌های خواب، محل نگهداری پرندگان، استخر شنا، حمام و سرویس‌های بهداشتی، تمامی فضاهای معماری در زیر سقفی بافرم حلزونی و با نورگیرهای متعدد و به شکل دانه‌های مروارید اجراشده است.
در ضلع شمالی کاخ و در محوطه بیرونی دریاچه نیز به شکل باله‌های سفره‌ماهی طراحی و اجراشده است که قابلیت قایق‌سواری رادار است درواقع دریاچه نیز نمادی از آبزیان بوده و شنا کردن سفره‌ماهی و صدف را تجسم می‌کند.
مصالح ساختمانی بکار رفته در ساخت کاخ از بتن مخصوص بوده که در جا تهیه و اجراشده است، بکار گیری گسترده و متنوع از صفحه‌های پلکسی گلاس و نورگیرهای سقف به شکل دانه‌های مروارید و از جنس پلاستو فوم مزیت بارز فضاهای اندرونی این بنا است مشخصه پیکره بیرونی این بنا، دوپوسته مستدیر بتونی است که باهم تلفیق‌شده‌اند و نورگیر وسیعی که کل سقف را پوشش می‌دهد به‌علاوه یک بخش حلزونی شکل که در بالای اتاق اختصاصی شمس تعبیه‌شده است. خلق این احجام، مطابق اندیشه رایت، با ایده همخوانی با طبیعت پیرامون بوده است.
سازه بتونی کاخ کاملاً از داخل نمایان است و با سنگ و پارچه و مصالح شفاف، ماهرانه ترکیب و تزیین یافته است. بخشی از دکوراسیون کاخ که توسط دو هنرمند آمریکایی طراحی‌شده است، به‌منظور تسریع و تسهیل در اجرا و انتقال، در کشور ایتالیا ساخته‌شده است ساخت این کاخ بیش از دو سال به طول می‌انجامد.
قدم زدن در کاخ یک شاهزاده شرقی
از عناصری که در ساخت کاخ به‌کاررفته است مشخص است که این کاخ برای یک شاهزاده شرقی طراحی‌شده، در بسیاری از تزیینات داخلی، پسند و ذائقه ایرانی بامهارت لحاظ شده و الگوهایی که نشانگر مفهوم «در» و «شمس» هستند به‌دفعات به چشم می‌خورند.
این اثر تاریخی که به مدت ۱۰ سال در اختیار یکی از نهادهای دولتی بود در سال ۹۲ به اداره کل میراث فرهنگی استان البرز واگذار شد این اثر طی ۱۰ سالی که در اختیار اداره میراث فرهنگی نبوده است دچار آسیب‌های فراوانی شده است.
در سال گذشته اداره میراث استان با صرف هزینه‌ای قابل‌توجه این مجموعه را برای بازدید عموم آماده کرد و پس از بازگشایی چندین نمایشگاه مردم‌شناسی و صنایع‌دستی در آن دایر شد شکی نیست پس از مرمت و نوسازی ساختمان کاخ و دکوراسیون داخلی آن، از این مکان بتوان به‌عنوان یکی از گران‌بهاترین گنجینه‌های هنر و معماری معاصر دنیا در کشورمان بهره گرفت و علاوه بر عموم مردم، به‌طور اخص از کارشناسان و علاقه‌مندان معماری، طراحان داخلی، دکوراتورها و به‌ویژه متخصصان سازه، استقبال شایسته‌تری به عمل آورد.
کاروانسرای شاه‌عباسی یادگاری از دوره قاجار
کاروانسرای شاه‌عباسی کرج که از آن به‌عنوان تنها کاروانسرای درون‌شهری کشور یاد می‌شود، بازتابی از تاریخ دوره صفویه است و زمانی شاهراه ارتباطی شرق به غرب کشور بود این اثر یادگاری از دوره صفویه است که معماری آن شبیه به دیگر کاروانسراهای این دوره است مساحت کل بنا سه هزار و ۶۰۰ مترمربع و مساحت حیاط مرکزی آن ۹۰۰ مترمربع است کاروانسرای شاه‌عباسی احتمالاً در دوره پادشاهی شاه سلیمان صفوی بین سال‌های ۱۰۷۸ تا ۱۱۰۹ هجری قمری بناشده است.
این کاروانسرا در ابتدا به‌عنوان پناهگاهی برای استراحت کاروانیان بوده که در اواخر دوره قاجاریه تعمیرات جزئی در بنا ایجادشده و از آن به‌عنوان مدرسه برزگران استفاده می‌شده است.
بعد از سقوط قاجاریه حدود سال‌های ۱۳۳۰ هجری قمری از این مکان به‌جای انبار غله کشاورزی استفاده می‌شده که بیشترین آسیب در این زمان به آن واردشده است.
کاروانسرای شاه عباسی در جاده ابریشم و شاهراه ارتباطی شرق به غرب کشور قرار گرفته است
این کاروانسرا در جاده ابریشم و شاهراه ارتباطی شرق به غرب کشور قرارگرفته و تنها کاروانسرای درون‌شهری کشور است. این مجموعه دارای دو شاه‌نشین و ۲۲ حجره برای استراحت مسافرین و پنج بارانداز جهت نگهداری کالاها و استقرار کاروانیان طراحی‌شده است. مصالح این بنا پی از سنگ و دیوار از آجر و ملات است.
در سال ۱۳۵۳ این بنا توسط وزارت فرهنگ و هنر یک اثر ملی اعلام شد و بعد از پیروزی انقلاب اداره میراث فرهنگی شهرستان کرج به این مکان منتقل شد.
کاروانسرای شاه‌عباسی، در سمت جنوب شرقی میدان توحید و تقاطع خیابان شهدای محراب و قدس کرج در خیابان قدس یا همان میدان شاه‌عباسی معروف واقع‌شده است.
قابل‌توجه است که کاروانسرای تاریخی و گردشگری شاه‌عباسی با داشتن تالارهای پذیرایی، رستوران، سفره‌خانه، چایخانه، شربت خانه و قهوه‌خانه سنتی با ارائه غذاهای اصیل ایرانی و فرنگی در محیطی سنتی همراه با بازارچه صنایع‌دستی و سوغات محلات مختلف میزبان شهروندان و گردشگران است.
پل تاریخی کرج در ورودی شه به مسافران خوش آمد می گوید
این پل در ورودی شهر بر روی رودخانه کرج – چالوس بناشده است این بنا متعلق به دوران سلجوقی است، این پل در اواخر به‌به همت اداره کل میراث فرهنگی البرز سنگ‌فرش شده است.
کاخ شهرستانک
عمارت ییلاقی شهرستانک در نزدیکی روستای ارنگه واقع‌شده است، راه ارتباطی آن از طریق جاده چالوس به فاصله ۵۵ کیلومتری از جاده کرج است، این عمارت به دستور ناصرالدین‌شاه قاجار ساخته‌شده است این مجموعه ۲ حمام دارد که یکی مورداستفاده همراهان شاه بوده است و دیگری تنها به شاه و اهل حرم اختصاص داشته است.
تازه ترین اخبار میراث فرهنگی ایران و جهان را در تاریخ ما دنبال کنید.
برچیده از سایت مهر