حفاظت از میراث‌فرهنگی توسعه شهرها را رقم می‌زند
به گزارش میراث‌آریا به‌نقل از روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کرمانشاه، سیدمحسن حبیبی مدیرگروه معماری و شهرسازی دانشگاه تهران امروز 5 خرداد 97 در همایش بزرگداشت هفته میراث فرهنگی در کرمانشاه، بابیان اینکه متاسفانه در کشور ما سنت و مدرنیته در تقابل باهم دیده می شوند، اظهارکرد: «سنت امری جاری است، وقتی هم امری جاری باشد، همیشه خود را به روز کرده و در زمان خود زندگی می کند که اگر اینگونه نبود سنت منسوخ می شد.»
او ادامه داد: «از آنجایی که سنت همیشه خود را با نوآوری همراه می کند پس در تقابل با مدرنیته نیست، بلکه در تعامل با آن قرار دارد.»
مدیرگروه معماری و شهرسازی دانشگاه تهران با بیان اینکه 180 کشور عضو سازمان ملل به سه دسته کشورهای هزاره ای،کشورهای سده ای و کشورهایی با کمتر از 50 سال عمر تقسیم می شوند، افزود: «10 کشور عضو این سازمان کشورهای هزاره ای هستند که این کشورها در واقع وامداران میراث جهانی هستند.»
او به موضوع تقابل و یا تعامل بین سنت و مدرنیته در این 10 کشور اشاره کرد و گفت: «در کشورهایی چون چین و ایتالیا به دلیل اینکه از گذشته در گفت و گوی با مدرنیته بوده اند، راه خود را پیش می روند.»
حبیبی تاکید کرد: «کشورهای یمن، حبشه و اتیوپی کماکان درگیر این موضوع هستند، اما در کشورهای ایران، مصر، یونان، هند، مکزیک و پرو تقابل بین سنت و مدرنیته وجود دارد و آنها را دچار یک سردرگمی کرده است.»
او همچنین با بیان اینکه در دنیا سه نوع شهر وجود دارد، عنوان کرد: «شهرهای اول در متون جهانی شهرهایی هستند که قبل از انقلاب صنعتی بوجود آمده اند، این شهرها عمدتا تصویر خود را از آسمان گرفته اند و فرم آنها تابع سنت است.»
این استاد دانشگاه ادامه داد: «شهرهای دوم، شهرهایی شبیه به هم هستند و این یک ایراد بزرگ است، زیرا این شهرها بی شناسنامه اند و آشفته در اندیشه و عمل.»
او شهرهایی که از سال 1980 بنا شده اند را شهرهای گروه سوم نام برد و افزود: «این شهرها تعریف جدیدی از شهر ارائه می دهند. به این معنی که مردم به تولید فضاهای سنتی در آنها روی می آورند و ترکیبی از مدرن و سنت است.»
حبیبی خاطرنشان کرد: «آنچه را که به عنوان باز آفرینی و مرمت شهری از آن یاد می شود تلاش دارد که شهر نشانه های قرن 21 و درعین حال نشان های هزاره ها را در خود داشته باشد.»
او همچنین با بیان اینکه در متون امروزه مرمت شهری، یونسکو و نهادهای وابسته به آن، مقصد هر توسعه ای حفاظت معرفی شده زیرا حفاظت لازمه حیات است، گفت: «حفاظت از میراث فرهنگی در همه جا برای این است که توسعه آن منطقه رقم بخورد.»
مدیر گروه معماری و شهرسازی دانشگاه تهران با اشاره به اینکه این روند از دهه 60 میلادی در دنیا بوجود آمده، افزود: «فرمانداران شهرهای کوچک باید به این سمت بروند که به ثروت و داشته های خود نگاه کنند و با حفاظت از میراث فرهنگی توسعه شهرهای خود را شکل دهند.»
او تاکیدکرد: «حفاظت و توسعه توامان به محدوده خاصی از شهر تعلق ندارد.»
حبیبی قدمت و عمر بافت تاریخی و نشانی از یک تمدن خاص را از خصیصه های بافت تاریخی اعلام کرد و گفت: «همچنین بافت متروک، بافت سرزمینی یابومی، بافت رویدادی، بافت های خاص و بافت قدیمی و یا تاریخی شهرها مهمترین انواع بافت ها هستند.»
او بابیان اینکه بافت هایی که قبل از سال 1300 بنا شده اند جزو بافت های کهن محسوب می شوند، افزود: «بافت هایی که از سال 1300 تا 1345 بنا شده اند بافت های دوره میانی و بافت هایی که از سال 1345 – زمان اجرای اولین طرح جامع شهری- بنا شده اند بافت های جدید هستند.».
این استاد دانشگاه تاکیدکرد: «همچنین در برخی از شهرهای کشور از جمله شهر کرمانشاه شاهد بافت های بیرونی،حومه ای و حاشیه ای هستیم.»
او برلزوم توجه به توسعه و حفاظت توامان در این چهار نوع بافت تاکید کرد و گفت: «مرمت شهری، عملی فرهنگی است که می تواند فرهنگ سازی کند، به عبارتی هم تقویت کننده فرهنگی باشد و هم زوال فرهنگی را سبب شود.»
تلقی درستی از توسعه شهری نداریم
غلامرضا میثاقیان مشاور عالی معاونت میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور در این مراسم گفت: «عاملی که باعث شده میراث را مغایر با توسعه بدانیم این است که تلقی درستی از امر توسعه شهری نداریم.»
میثاقیان با بیان اینکه بسیاری در جامعه اعتقاد دارند که میراث مغایر با توسعه است، گفت: «بنظر می رسد عاملی که ناشی از چنین برداشتی شده این است که تلقی ما از امر توسعه تلقی درستی نیست.»
او ادامه داد: «توسعه حرکت ما درمسیری رو به تکامل است لذا هرجا که روبه تکامل رفتیم توسعه نیز رخ می دهد.»
مشاور عالی معاونت میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی عنوان کرد: «توسعه لزوما در رابطه با شهر و کالبد اتفاق نمی افتد بلکه در تاریخ کشور ما توسعه را در ادبیات،موسیقی و صنایع دستی نیز می توان دید اما هرکدام معنای خود را دارند.»
او افزود: «هر پدیده ای در سرزمین ایران دچار توسعه شده و از سادگی به سمت پیچیدگی رفته است.»
میثاقیان به تفاوت میان شهرهای کهن و شهرهایی که در دهه های اخیر بنا شده اند، اشاره کرد و گفت: «شهرهای کهن ایران شهرهایی زنده و ایده آل هستند که اما در شهرهای تازه بنا شده چنین ویژگی هایی دیده نمی شود.»
او اضافه کرد: «گاها شاهد هستیم که مسئولان برخی از شهرهای کهن ایران درتلاش هستند تا شهرهای خو را به مدل شهرهای جدید در بیاورند که این امر جای تاسف دارد.»
مشاور عالی معاونت میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی ادامه داد: «در این شهرها، بناهایی با 200 سال قدمت تخریب می شوند تا بناهایی ساخته شوند که متوسط عمر آنها 21 سال است که قابل توجیه نیست.»
او توسعه را امری معنوی و نه مادی خواند و عنوان کرد: «اگر می خواهیم توسعه پیدا کنیم باید امر توسعه را از درون شروع کرده تا به کالبد برسیم.»
میثاقیان اضافه کرد: «مشکلی که اکنون با آن مواجه ایم این است که امر مبانی نظری معنای توسعه در کشور ما دچار چالش و غفلت واقع شده است.»
باید جامعه نخبگان را برای حفظ میراث فرهنگی با خود همراه کنیم
همچنین جلیل بالایی مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کرمانشاه در این مراسم با بیان اینکه مقوله میراث فرهنگی از مهجوریت و غربت در میان نخبگان رنج می برد، گفت: «باید جامعه نخبگان را برای حفظ میراث فرهنگی با خود همراه کنیم.»
بالایی با تاکید بر اینکه میراث فرهنگی از یک مهجوریت و غربت در میان نخبگان رنج می برد، اظهار کرد: «این رنج، رنجی مضاعف است، چرا که عدم ادبیات مشترک و فهم مشترک برای حفظ میراث در میان خواص نمود خود را بیشتر نشان می دهد.»
او با انتقاد از وجود نگاه پروژه ای به مقوله فرهنگ و اشاره به آسیب های این نوع نگاه، ادامه داد: «تمرکز بر تعصبات صنفی باعث شده که درباره فرهنگ چندان گفت و گو نکنیم، از این رو در حفظ میراث فرهنگی توفیقات ما کم می‌شود.»
مدیرکل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان کرمانشاه تصریح کرد: «از سوی دیگر نوع نگاه اقتصادگرایانه به این مبحث کار را بیش از پیش پیچیده کرده، بویژه آنکه در حفظ بافت های تاریخی مسئله ای لاینحل شده است.»
او اضافه کرد: «در این راستا باید تا جایی که می توانیم جامعه و نخبگان را از طریق گفت و گو برای حفظ میراث با خود همراه کنیم و به آن بپردازیم.»
بالایی با تاکید بر اینکه لاجرم باید به اقتصادی کردن این مقوله پرداخت، گفت: «علاوه بر این، موضوع شهرسازی از مباحث بسیار مهم است که ادبیات حاکم ما در این زمینه بعضا چند سالی از ادبیات شهری روز عقب است.»
او تصریح کرد: «گاها در برخی از جلسات از پروژه های شهری دفاع می شود که چند دهه است از ادبیات عمران شهری دنیا منسوخ شده است.»
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کرمانشاه خاطرنشان کرد: «تا زمانی که عوامل اثرگذار شهرسازی در کنار هم قرار نگیرند و یک ادبیات مشترک شکل نگیرد، امکان رسیدن به یک توان هم افزایی که بتواند ما را در حفظ میراث فرهنگی کمک کند، وجود ندارد.»