قایق‌سواری در «گهر» طبیعت‌گردی در «نی گاه» برف‌بازی در«آلپ ایران»
سایت «تاریخ ما»– گروه استان‌ها: شهرستان دورود یکی از زیباترین شهرستان‌های ایران است که به دلیل طبیعتی دیدنی و سرسبز دارای شهرت زیادی در میان علاقه‌مندان به گردشگری طبیعی در جای‌جای دنیا است.
بیشتر شهر دورود در منطقه‌ای دشت مانند واقع‌شده و بخش کوچکی از آن بر کوهپایه قرار دارد. دورود در محل تلاقی دو رودخانه «تیره» و «ماربره» شکل گرفته است.
وجود رشته‌کوه عظیم اشترانکوه در این شهرستان با لقب «آلپ ایران»، وجود دریاچه پرطراوت گهر به‌عنوان یکی از زیباترین دریاچه‌های کوهستانی در ایران و جهان، قرارگیری آبشارهای متعدد، واقع‌شدن پریز کوه دورود که از زیبایی خاصی برخوردار است، وجود تالاب فصلی و زیبای قارون، وجود دره زیبا و شگفت‌انگیز نی گاه و همچنین وجود دشت‌های لاله واژگون دورود تنها بخشی از زیبایی‌های پایتخت طبیعت ایران است.
منطقه حفاظت‌شده اشترانکوه یکی از مناطق منحصربه‌فرد و پرجاذبه طبیعی غرب کشور است که به لحاظ برخورداری از شرایط زیست‌محیطی و ویژگی‌های زمین‌شناسی زیستگاه مناسب و مستعدی برای رشد و تکثیر وحوش به‌خصوص پستانداران محسوب می‌شود.
آلپ ایران را بشناسید
اشترانکوه به دلیل واقع‌شدن در قلب سلسله جبال زاگرس دارای قلل سرد مرتفع بالای سه هزار و ۵۰۰ متر از سطح دریا و همچنین دره‌های نسبتاً گرم است. اشترانکوه رشته‌کوهی به طول تقریبی ۵۰ کیلومتر است که در جهت شمال غربی-جنوب شرقی امتداد دارد.
یخچال‌های طبیعی و دائمی این رشته‌کوه که یکی از زیباترین کوه‌های کشور به شمار می‌رود، در تمام سال از برف و یخ پوشیده است. اشترانکوه در جنوب شهر دورود و ازنا قرار دارد و به «آلپ ایران» نیز معروف است؛ البته این نام تنها به خاطر بلند بودن آن به آن تعلق نگرفته است بلکه به دلیل شیب تند کوه‌هایش و دره‌های جوان و «وی» شکل و یخچال‌های طبیعی است. ارتفاع بلندترین قله آن سن بران ۴۱۵۰ است.
یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های این منطقه حفاظت‌شده وجود زیباترین دریاچه آب شیرین ایران است که سالانه گردشگرانی زیادی را میزبانی می‌کند و البته ظرفیت‌های موجود در منطقه پذیرای این حجم گردشگر نیست.
«نگین اشترانکوه» گردشگران را فرامی‌خواند
دریاچه گهر که به «نگین اشترانکوه» معروف است یکی از زیباترین دریاچه‌های طبیعی ایران به شمار می‌رود و با ارتفاع ۲۳۶۰ متر از سطح دریا در میان منطقه حفاظت‌شده اشترانکوه واقع‌شده است.
این دریاچه در منطقه حفاظت شده اشترانکوه و بین بخش زز و ماهرو الیگودرز و بخش مرکزی دورود قرار دارد.
دریاچه گهر به سبب نداشتن راه ماشین رو تا حد زیادی از خرابی و آلودگی به دست انسان به دور مانده‌است. نحوه دسترسی به این دریاچه از طریق شهرهای دورود و الیگودرز امکان‌پذیر است ولی آسان‌ترین راه برای دسترسی به این دریاچه از مسیر شهرستان دورود است.
کوهنوردانی که به قله‌های اشترانکوه صعود می‌کنند معمولاً برای رسیدن به گهر از مسیر روستای طیان و بیدستانه حرکت می‌کنند. برای رفتن از مسیر طیان می‌توان از راه‌آهن تهران-خرمشهر استفاده کرد و در ایستگاه دربند بعد از ایستگاه ازنا از قطار پیاده شد. از شهر دورود تا چشمه خیه (کله محمود) حدود ۱۷ کیلومتر جاده آسفالت است و از چشمه خیه تا دریاچه گهر حدودا ۱۴ کیلومتر مسافت مالرو است.
کسانی هم که مایل باشند می‌توانند باچهارپاهایی مثل قاطر و الاغ که توسط افراد بومی جهت حمل بار و یا سواری کرایه می‌دهند، به دریاچه بروند.
پوشش گیاهی دریاچه گهر شامل درختان بلوط، بید، بادام، پسته وحشی، گلابی وحشی، چنار، نارون، بلوط مازو، گردو، انجیر، زبان گنجشک، سیب، زالزالک، ارژن، کنار کهور، و موی وحشی است. همچنین گل‌های لاله واژگون، شقایق، زنبق، لاله وحشی، تاج خروسی و اختر در منطقه موجود هستند.
حیات وحش دریاچهٔ گهر زیستگاه مناسبی برای آبزیان و دیگر حیوانات وحشی است.
دره نی گاه، «گراند کانیون» زیبای ایران
در امتداد دریاچه گهر، رودخانه‌ای به نام سفیدآب جریان دارد که پس از طی چند کیلومتر وارد یک درهٔ نیمه صخره‌ای با عرض تقربی ۵۰۰ متر می‌شود. این تنگه باریک که رود سفیدآب در قعر آن جاری است دارای دیواره‌های صخره‌ای بلندی است که فقط پیاده می‌توان در آن راهپیمایی کرد.
در امتداد رودخانه انواع درختان میوه‌ای خودرو روئیده‌اند. این درهٔ صخره‌ای به درهٔ «نی گاه» معروف است و همراه با منطقه عمومی اشترانکوه و دریاچه گهر از سوی سازمان حفاظت محیط‌زیست به‌عنوان منطقه حفاظت‌شده حیات‌وحش اعلام‌شده است.
دره نی گاه کوچک مجموعه‌ای از دیواره‌های عظیم و ناشناخته و زیبایی است که به‌حق می‌توان از آن به نام «گراند کانیون» ایران نام برد.
کوه پریز هم در ۱۰ کیلومتری جنوب شرقی دورود قرار دارد. جنوب پریز به دره معروف نی گاه متصل است. کوه پریز که با ارتفاع ۳۰۶۰ متر یکی از زیباترین کوه‌های ایران به شمار می‌رود. منطقه زیبای عمارت و چشمه وقت ساعت که از نوادر و زیبایی‌های طبیعت است نیز در جنوب این کوه قرار دارد. چشمه وقت ساعت در غاری قرار دارد که در زمان‌های مشخصی آب چشمه قطع و وصل می‌شود.
سرمای تونل برفی در روزهای گرم خرداد
تونل برفی از دیگر جاذبه‌های طبیعی لرستان در شهرستان ازنا است. این تونل برفی به‌صورت طبیعی در برف و یخ‌های دامنه زیبا و سر به فلک کشیده اشترانکوه در منطقه کمندان شهرستان ازنا به وجود آمده است که طول این تونل بالغ‌بر ۸۰۰ متر وارتفاع آن از کف تونل تا سقف بین ۲.۵ تا ۳متر است.
سرمای این تونل رؤیایی به حدی است که تونل برفی را تنها می‌توان در فصول بهار و تابستان بازدید کرد.
مهرداد فتحی بیرانوند مدیرکل محیط‌زیست لرستان در این رابطه در گفتگو با خبرنگار «تاریخ ما» بابیان اینکه یکی از مناطق منحصربه‌فرد حفاظتی زیستی ایران منطقه حفاظت‌شده اشترانکوه است، اظهار داشت: اشترانکوه به‌عنوان آلپ ایران منطقه‌ای ویژه به لحاظ پوشش گیاهی و گونه‌های جانوری است.
وی عنوان کرد: اشترانکوه یکی از مناطق حفاظت‌شده‌ای بوده که سال‌هاست پروژه‌های شکارممنوع، حفاظت رویشی و دوره‌های پژوهشی در آن اجرا می‌شود تا از روند تخریبی پوشش گیاهی آن جلوگیری و گونه‌های در معرض انقراض جانوری به زاد و ولد متعادلی دست پیدا کنند.
مدیرکل محیط‌زیست لرستان بابیان اینکه این منطقه زیبای کوهستانی از مناطق رویشی نادر و ارزشمند برای گونه‌های کمیاب جانوری محسوب می‌شود، گفت: در این راستا این منطقه در سال ۱۳۴۰ بانام قرق اختصاصی «تیون» شکارممنوع اعلام شد که شامل رشته‌کوه اشترانکوه و دره «نی گا» بود.
وجود بیش از ۸۰۰ گونه گیاهی و جانوری در منطقه اشترانکوه
فتحی بیرانوند بابیان اینکه این ممنوعیت تا سال ۱۳۴۹ ادامه داشت، افزود: در این سال طی مصوبه شماره ۱۸ سازمان شکاربانی و نظارت بر صید، قرق اختصاصی «تیان» با اضافه کردن ارتفاعات سفیدکوه بزرگ و کوچک، «پریز» کوه کوچک و بزرگ، «گزرسون»، سرسبز، «تخت کالا»، «اسینه»، «بادی بزرگ و کوچک»، «گچه» و «گولک» به منطقه حفاظت شده ارتقاء و به‌عنوان منطقه حفاظت‌شده اشترانکوه اعلام شد.
وی با اشاره به اینکه این منطقه با وسعت ۹۸,۴۰۷ هکتار در جنوب و جنوب شرقی شهرستان دورود و در بخش غربی شهرستان ازنا و الیگودرز در استان لرستان واقع‌شده است، افزود: منطقه حفاظت‌شده اشترانکوه از تنوع زیستی گیاهی و جانوری بسیار بالایی برخورداراست.
مدیرکل محیط‌زیست لرستان تصریح کرد: تاکنون ۶۰۰ گونه گیاهی و ۲۷۴ گونه جانوری در این منطقه شناسایی‌شده که از۶۰۰ گونه گیاهی شناسایی‌شده ۶۸ گونه آن انحصاری این منطقه بوده چراکه این منطقه ازنظر حفظ ذخایر ژنتیکی از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است.
شگفتی‌های یگانه «گهر» آلپ ایران
فتحی بیرانوند به جاذبه‌های اکو توریستی منطقه اشاره کرد و گفت: یکی از این جاذبه‌ها دریاچه گهر بوده که تنوع زیستی گیاهی و جانوری بالا، وجود دریاچه و دیگر چشم‌اندازهای طبیعی، زمینه فعالیت‌های علمی، پژوهشی و گردشگری را در منطقه حفاظت‌شده اشترانکوه فراهم کرده است.
وی بابیان اینکه دریاچه گهر یکی از زیباترین دریاچه‌های کوهستانی خاورمیانه در ارتفاع دو هزار و ۴۰۰ متری در این منطقه قرار دارد، گفت: عمق دریاچه گهر حدود ۲۸ متر و مساحت سطح آبی آن ۱۰۰ هکتار است.
مدیرکل محیط‌زیست لرستان همچنین سراب «تیان» را یکی از پدیده‌های جالب زمین‌شناسی منطقه حفاظت‌شده اشترانکوه عنوان کرد.
فتحی بیرانوند بابیان اینکه این سراب یا چشمه در اوایل بهار به‌طور ناگهانی و به‌یک‌باره پرآب می‌شود، بیان داشت: در این زمان از سال آبدهی سراب زیاد بوده و تا ماه‌ها ادامه داشته و پس از مدتی در اواخر تابستان و اوایل پاییز به همان نحو به‌یک‌باره خشک‌شده و تا سال آینده و دوره جدید بی‌آب باقی می‌ماند.
تابستان برفی در آلپ ایران
وی «تونل برفی» را یکی دیگر از جاذبه‌های دیدنی منطقه اشترانکوه برشمرد و تصریح کرد: این اثر زیبا و منحصربه‌فرد طبیعی در ۱۸ کیلومتری جنوب شهرستان ازنا و منتهی‌الیه جنوب شرقی اشترانکوه قرار دارد.
مدیرکل محیط‌زیست لرستان بابیان اینکه تونل برفی به دلیل وضعیت توپوگرافی خاص که از سه طرف به دیواره‌های بلند محصورشده محل ریزش و تجمع برف در ماه‌های سرد سال است، افزود: انباشته شدن برف در این دره و تبدیل‌شدن آن به یخچال و سپس حرکت آب در کف دره سبب حفر تونل در زیر برف‌ها شده وتونلی زیبا و مشهور تحت عنوان تونل برفی را ایجاد کرده است.
فتحی بیرانوند به پوشش گیاهی منطقه حفاظت‌شده اشترانکوه اشاره کرد و گفت: پوشش گیاهی منطقه شامل گونه‌های بلوط ایران، ارس یا سرو کوهی، بادامک، گلابی وحشی، زالزالک، گون، دامنه، بومادران، آویشن، سریش ایرانی، لاله واژگون، کما، کلاه میرحسن، پونه اشترانکوهی، محلب، شیرخشت لرستانی، سیر، موسیر و … است.
منطقه حفاظت‌شده اشترانکوه، پارک ملی شود
وی همچنین گونه‌های جانوری شاخص منطقه اشترانکوه را پلنگ ایرانی، خرس قهوه‌ای، کل و بز، قوچ و میش، گربه وحشی، کفتار، گرگ، روباه، شغال، شنگ، کبک دری، کبک، عقاب طلایی، کرکس، کرکس مصری، شاهین، بالابان، دلیجه کوچک، سهره طلایی، سهره نوک بزرگ، سار صورتی، جی جاق، لاک‌پشت مهمیز دار، آگامای صخره‌ای فلس درشت، گرزمار، افعی شاخ‌دار، سوسمار مارچشم عنوان کرد.
مدیرکل محیط‌زیست لرستان بر لزوم تبدیل منطقه حفاظت اشترانکوه به پارک ملی عنوان کرد: با تبدیل‌شدن این منطقه به پارک ملی منابع پایه که همان آب، خاک و هوا است پایدار خواهد ماند.
فتحی بیرانوند همچنین زمینه گردشگری، طبیعت‌گردی و اشتغال پایدار، بهره‌گیری به‌عنوان زیستگاه‌های ژنتیکی و تحقیقاتی، افزایش بیشتر گونه‌های گیاهی و جانوری نادر و جلوگیری از عوامل تهدید زیست‌محیطی و ایجاد اشتغال و مطرح‌شدن استان در سطح ملی و بین‌المللی را از دیگر مزایای تبدیل منطقه حفاظت‌شده اشترانکوه به پارک ملی برشمرد.
تدابیر اندیشیده شده برای حفاظت از اشترانکوه
خسرو بهلولی مسئول منطقه حفاظت‌شده اشترانکوه در سخنانی با اشاره به تدابیر اندیشیده شده برای حفاظت از منطقه اشترانکوه در فصل گردشگری گفت: با راکبان موتورسیکلت که با تخلف از مقررات قصد تردد در مسیر دریاچه گهر را داشته باشند برخورد شده و موتورسیکلت‌های آن‌ها توقیف و برای سیر مراحل قانونی به پارکینگ منتقل خواهد شد.
وی افزود: تردد بی‌ضابطه موتورسیکلت در مسیر دریاچه گهر علاوه بر تخریب محیط‌زیست سبب ایجاد مزاحمت برای گردشگران نیز می‌شود.
مسئول منطقه حفاظت‌شده اشترانکوه با قدردانی از مسئولان قضایی شهرستان دورود گفت: خوشبختانه دادستان و مسئولان قضایی شهرستان دورود توجه خاص و ویژه‌ای به محیط‌زیست و برقراری نظم در منطقه دریاچه گهر و حفاظت از منطقه حفاظت‌شده اشترانکوه دارند و این نقطه قوتی برای حفاظت از محیط‌زیست این منطقه است.
بهلولی از گردشگران تقاضا کرد نسبت به رعایت مواردی که برای حفظ محیط‌زیست اشترانکوه و دریاچه گهر اعلام می‌شود اهتمام داشته و محیط‌بانان را در اجرای این وظیفه مهم یاری رسانند.
تصاویری از طبیعت زیبای دورود را در زیر می‌بینید:
عکس: اسفندیار خدایی
تازه ترین اخبار میراث فرهنگی ایران و جهان را در تاریخ ما دنبال کنید.
برچیده از سایت مهر