صنعت ایران در دهه ۹۰ چه تغییراتی کرده است؟

دهم تیر ماه روز صنعت و معدن است. به مناسبت این روز نگاهی کردیم به روند تغییرات وضعیت صنعت و تولید در کشور طی ۱۰ سال گذشته و در گزارش پیش رو وضعیت شهرک‌های صنعتی و تولید کالاهای مهم صنعتی در پایان سال ۱۳۹۹ نسبت به پایان سال ۱۳۸۹ مقایسه شده است.

مقایسه آمارهای منتشر شده از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت) در سال ۱۳۸۹ و ۱۳۹۹ نشان می‌دهد که لیست کالاهای منتخب صنعتی تغییر خاصی نکرده و در هر دو ۲۵ تا ۲۹ کالای مشابه بررسی شده است که دقت در روند تغییر ۱۱ کالای مصرفی از بین آن‌ها نشان می‌دهد همه آن‌ها به جز تلویزیون پنج تا ۱۱۸ درصد رشد داشته و بیشترین افزایش تولید مربوط به سیگار، کاغذ و یخچال و فریزر است که با ۱۸۲.۲، ۱۱۸.۸ و ۱۰۶.۳ درصد رشد، تولید آن‌ها دو تا نزدیک به سه برابر شده است. تولید این محصول در سال ۱۳۹۹ معادل ۵۸ میلیارد و ۷۰۰ میلیون نخ، بیش از یک میلیون تن کاغذ و بیش از دو میلیون دستگاه یخچال و فریزر بوده است.

تولید شش کالای داروی انسانی، محصولات پتروشیمی و لاستیک در ۱۰ سال بیش از ۲۰ درصد افزایش تولید داشتند، و تولید آن‌ها با۵۹.۷، ۴۷.۳ و ۳۱.۹ درصد افزایش به ترتیب به بیش از ۴۹ میلیارد و ۴۰۰ میلیون عدد دارو، ۶۰ میلیون و ۷۰۰ هزار تن محصولات پتروشیمی و ۲۷۸ هزار و ۲۰۰ تن لاستیک رسیده است.

تولید چهار کالا یعنی ماشین لباسشویی با ۱۷.۸ درصد، پودر شوینده با ۱۰.۴ درصد، روغن نباتی با ۸.۵ درصد و روغن موتور با ۵.۸ درصد رشد، طی یک دهه اخیر کمتر از ۲۰ درصد افزایش تولید داشتند و تولید آن‌ها به بیش از یک میلیون و ۱۰۰ هزار دستگاه، ۶۳۴ هزار و ۴۰۰ تن پودر شوینده، ۱.۵ میلیون تن روغن و حدود ۶۶۸ هزار تن روغن مواور رسیده است.

در این میان طی ۱۰ سال تولید تلویزیون کاهش ۲۵.۵ درصدی داشته و اولید آن از بیش از یک میلیون و ۶۹۰ هزار دستگاه در سال ۱۳۸۹ به یک میلیون ۲۶۰ هزار دستگاه در سال ۱۳۹۹ رسیده است.

گفتنی است؛ گروه انواع خودروهای سواری و بزرگ در این گزارش بررسی نشده و خود می‌تواند در گزارشی جداگانه مورد بررسی قرار گیرد.

بنابراین از این آمار اینطور برداشت می‌شود که طی ۱۰ سال گذشته، نه تنوع محصولات صنعتی تغییر چندانی داشته و نه جهش تولید کالاها به حدی بوده که بتوانیم به طور گسترده در بازارهای جهانی حاضر شویم. حتی سه برابر شدن تولید سیگار نیز برای مصرف داخل و توقف واردات محقق شده است.

افزایش ۸۵ درصدی بنگاه‌های تولیدی مستقر در شهرک‌های صنعتی

بررسی گزارش عملکرد وزارت صنعت، ‌معدن و تجارت (صمت) در زمینه شهرک‌های صنعتی نیز نشان می‌دهد که تعداد شهرک‌ها و نواحی صنعتی مصوب تا پایان سال ۱۳۹۹ به ۱۰۱۱ شهرک و ناحیه رسید که نسبت به تعداد ۸۹۵ شهرک و ناحیه صنعتی مصوب در سال ۱۳۸۹، افزایش ۱۳.۵ درصدی داشته است. همچنین تعداد شهرک‌ها و نواحی صنعتی بهره برداری شده نیز در مدت یاد شده با ۲۸ درصد افزایش نسبت به  سال ۱۳۸۹ به ۸۲۸ شهرک و ناحیه رسیده است. تعداد شهرک‌ها و نواحی صنعتی در حال بهره‌برداری تا پایان سال ۱۳۸۹ معادل ۶۴۷ مورد بوده است.

طبق این آمار در مجموع تا پایان سال ۱۳۹۹ معادل ۴۷ هزار و ۵۰۹ واحد در شهرک‌ها و نواحی صنعتی به بهره‌برداری رسیده که نسبت به تعداد ۲۵ هزار و ۶۱۰ واحد که تا پایان سال ۱۳۸۹ به بهره‌برداری رسیده بودند، حدود ۸۵.۵ درصد افزایش داشته است.

همچنین آمارها نشان می‌دهد در مجموع تا پایان سال گذشته  ۹۵۵ هزار ۱۲ نفر در واحدهایی که در شهرک‌ها و نواحی صنعتی به بهره‌برداری رسیدند مشغول به کار بودند که نسبت به اشتغال ۵۳۷ هزار و ۶۱۶ نفر تا پایان سال ۱۳۸۹ در این واحدها، حدود ۷۷.۶ درصد افزایش داشته است.

تمایل به سرمایه گذاری در صنعت بیشتر شد

همچنین بر اساس آمارها در سال ۱۳۹۹ برای ۴۱ هزار و ۳۴۳ بنگاه جواز تاسیس صادر شده که  نسبت به صدور ۱۵ هزار و ۹۱۴ فقره جواز در سال ۱۳۸۹ حدود ۱۵۹ درصد افزایش داشته است. اما در سال گذشته برای ۷۴۷۳ بنگاه پروانه بهره برداری صادر شده که نسبت به صدور ۶۸۶۲ فقره در سال ۱۳۸۹حدود ۹ درصد افزایش داشته است. 

با توجه به اینکه تعداد صدور جواز صنعتی به نوعی نشان دهنده تمایل سرمایه‌گذاران به سرمایه‌گذاری در بخش تولید و پروانه‌های بهره‌برداری به معنی واحدهای است که فعالیت خود را آغاز کردند، می‌توان گفت طی دهه اخیر تمایل سرمایه‌گذاران به بخش صنعت بیشتر شده، اما تعداد واحدهایی که طی یک سال به بهره‌برداری می‌رسند تغییر چندانی نداشته است.

223227