معرفت و طهارت‌افزایی دو هدف مهم در امر زیارت
حجت‌السلام‌والمسلمین حمیدرضا ویژه در گفت‌وگو با خبرگزاری تاریخ ما درخصوص معنا و مفهوم زیارت، اظهار کرد: به طور کلی زندگی در فضای دین‌داری مستلزم پذیرش قوانین و قواعد دینی است و زیارت یکی از دستوراتی است که در مباحث دینی وجود دارد.
وی اضافه کرد: با توجه به سعادت مطرح شده در مسائل دینی درواقع مسیری وجود دارد که ما را به سمت سعادت و فلاح حقیقی سوق می‌دهد. امروزه خوشبختی تعاریف خاص خود را پیدا کرده، اما در حقیقت خوشبختی همان سعادتی است که در مباحث دینی بیان شده است.
این کارشناس مذهبی ادامه داد: از یک منظر برای رسیدن به سعادت در نگاه دینی، وجود دو ارتباط انسان با خدا و ارتباط انسان با انسان کامل لازم است، همانطور که در آیاتی از قرآن مانند آیه «اطیعوا الله و اطیعو الرسول» این ارتباط بیان شده است. ارتباط انسان با خداوند مربوط به دعا و سایر اعمال است، اما برقراری ارتباط با انسان کامل به عنوان فردی که مسیر سعادت را طی کرده است، زیارت می‌نامند. به این ترتیب زیارت، ارتباط با انسان کامل به سبب الگوبرداری و … است که انسان کامل شامل انبیاء و اهل بیت (ع) می‌شود.
ویژه درخصوص دلایل توجه به زیارت و فلسفه وجودی زیارت بیان کرد: معرفت‌افزایی نخستین هدف زیارت به شمار می‌رود به این معنی که در هنگام زیارت باید معرفت و شناخت نسبت به انسان کامل رشد پیدا کند، از این رو ارزیابی شناخت و معرفت نسبت به خداوند و اهل بیت(ع) یکی از معیارهای مقبولیت زیارت و برقراری ارتباط مناسب محسوب می‌شود.
وی تصریح کرد: دومین هدف را می‌توان طهارت‌افزایی عنوان کرد. طهارت‌افزایی به این معنی است که هنگام نزدیک شدن به اهل بیت(ع) باید طهارت فکری در وهله اول و سپس طهارت رفتاری در فرد زیارت‌کننده ایجاد شود. طهارت فکری به این معنی است که ما نیز همانند این بزرگواران فکر کنیم و طهارت رفتاری به این معنا است که مانند اهل بیت(ع) عمل کنیم. بنابراین با توجه به معصومیت پیامبر اکرم(ص) و ائمه اطهار(ع)، داشتن تفکر و عملی همانند آنان سبب طهارت انسان‌ها می‌شود؛ لذا فلسفه وجود زیارت بسیار حائز اهمیت است.
این کارشناس مذهبی عنوان کرد: در برخی از نقل‌ها و به روایتی روز بیست‌وسوم ذی‌القعده روز شهادت امام رضا(ع) بیان شده است، در طول سال روزهای دیگری نیز به عنوان روز زیارت امام رضا(ع) بیان شده‌اند. با توجه به مباحث مربوط به زیارت، زیارت امام حسین(ع) بسیار مورد تأکید قرار دارد و از طرفی دیگر زیارت امام رضا(ع) نیز مورد تأکید است. همانطور که در روایتی از امام رضا(ع) بیان شده است «به شیعیان من برسانید که زیارت من برابر با هزار حج در نظر گرفته می‌شود».
ویژه اضافه کرد: به عنوان مثال به سبب شرایط سیاسی و مسائل موجود، موضوع زیارت امام حسین(ع) بیان شده است تا از این عمل معیار و ملاکی در زمینه‌های سیاسی و اجتماعی باشد. همچنین با توجه به اینکه پیش از امام رضا(ع) و در زمان حیات ایشان انحرافات در شیعه بسیار افزایش یافته بود روزهایی مانند ۲۳ ذی‌القعده معیار، ملاک و خط بطلانی بر انحرافاتی است که وجود داشته است.
وی درخصوص زیارت از راه دور در شرایط کرونایی اضافه کرد: در بحث زیارت، حضور فیزیکی در اولویت قرار دارد، اما گاهی مواقع شرایط اضطراری مانند شیوع ویروس کرونا، مسافت طولانی و … باعث می‌شود نتوانیم از نزدیک و به طور فیزیکی ائمه اطهار و پیامبر اکرم(ص) را زیارت کنیم، لذا زیارت از راه دور نیز مورد تأکید قرار گرفته است.
این کارشناس مذهبی ادامه داد: در حال حاضر نیز ممکن است انسان‌ها نتوانند به صورت فیزیکی حضور پیدا کرده و زیارت کنند، بنابراین می‌توان از راه دور زیارت کرده و ادعیه و زیارت‌نامه‌هایی را خواند. اما فلسفه وجودی زیارت که با هدف معرفت‌افزایی و طهارت‌افزایی همراه است در زیارت از راه دور و زیارت حضوری اهمیت ویژه‌ای دارد که تحقق آن نیازمند دقت و توجه افراد در امر زیارت است.
ویژه درخصوص روزهای توصیه شده در امر زیارت تشریح کرد: همانطور که می‌دانید زیارت چهارده معصوم در طول ایام هفته بسیار اهمیت دارد، اما روزهای ابتدایی ماه رجب، ۲۳ ماه ذی‌القعده، 11 ذی‌القعده (روز ولادت امام رضا(ع))، ۲۵ ذی‌القعده با عنوان روز دحوالارض، آخر صفر (روز شهادت امام رضا(ع)) و به طور کلی روزهای چهارشنبه در ایام هفته، زیارت امام رضا(ع) مورد تأکید قرار گرفته و به عنوان روز زیارتی امام رضا(ع) و برخی ائمه دیگر شناخته می‌شود. در کنار تمام توصیه‌های گفته شده، درک واقعی از زیارت از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
یکی از مهمترین بخش‌های انجام کارها، توجه و آگاهی از آداب عمل است
وی درمورد آداب زیارت اضافه کرد: یکی از مهمترین بخش‌های انجام هرکاری، توجه و آگاهی از آداب عمل است، آداب زیارت نیز پیچیده نبوده و با تفکر درمورد آن به درک آن خواهیم رسید. اولین گام درخصوص آداب زیارت، طهارت انسان است که اگر شرایط لازم وجود داشته باشد، غسل را می‌توان از جمله آداب این عمل بیان کرد، اما در صورتی که امکان غسل وجود ندارد، وضو نیز این طهارت را ایجاد خواهد کرد.
این کارشناس مذهبی افزود: توصیه شده است که انسان در مسیر زیارت، گام‌های خود را کوتاه بردارد و از گفتن کلمات بیهوده پرهیز کند؛ بنابراین توجه کافی و گفتن ذکر، تحمید، تحلیل، تسبیح و تکبیر نیز مورد تأکید قرار گرفته است که ذکرهای چهارگانه که به عنوان تسبیحات اربعه نیز شهرت پیدا کرده است چهار عمل گفته شده را بیان می‌کند. خواندن زیارت «جامعه کبیره» از جمله زیاراتی است که همواره مورد تأکید بوده و یکی از بهترین زیارات است، همانطور که آیت‌الله بهجت نیز در زیارت حضرت محمد(ص) و ائمه اطهار(ع) به خواندن آن تأکید کرده‌اند.
ویژه گفت: در زیارت از راه دور نیز لازم است طهارت را ایجاد کرده و سعی کنیم نوع نشستن مناسبی داشته باشیم. حتی بیان شده است که در زیارت، انسان نباید صدای خود را بلند کند و لازم است ادب را رعایت کند. خواندن زیارتنامه مخصوص هریک از چهارده معصوم نیز از جمله آداب بیان‌شده در زیارت است. با وجود تمام آداب و نکات بیان شده، فکر می‌کنم افزایش شناخت نسبت به ائمه اطهار(ع) یکی از مهمترین آداب زیارت به حساب می‌آید، از این رو زیارت عارفانه و عاقلانه بسیار تأثیرگذار خواهد بود.
پایان خبر / تاریخ ما